فردای انتخابات نام چه کسی به عنوان برنده اعلام می شود؟

عصرایران - انتخابات امسال ریاست جمهوری در شرایطی برگزار می شود که هنوز ترکیب نهایی کاندیداها مشخص نشده است و این در حالی است که تنها دو ماه دیگر ، رئیس جمهور دهم ایران برگزیده خواهد شد و به مدت چهار سال ، زمام امور کشور را به دست خواهد گرفت.

هر چند بسیار کوشیده می شود با نظرسنجی و دیگر ابزارهای بررسی افکار عمومی ، پیش بینی شود که چه کسی دراین انتخابات گوی سبقت از دیگران خواهد ربود ، اما به دلیل ماهیت سیال پروسه انتخابات در ایران و عدم ثبات رأی در بسیاری از رأی دهندگان غیرجناحی ایران ، هرگز نمی توان دورنمای دقیقی از شامگاه روز انتخابات ترسیم کرد.

با این حال می توان با بررسی دغدغه های مردم و برنامه ها و شعار های کاندیداها ، به این سوال پاسخ داد که اقبال مردم به سمت کدام کاندیدا یا کاندیداها ، بیشتر است؟

البته هر کدام از جناح ها ، تمایل دارند ، خود را جریان مورد اقبال مردم معرفی کنند : اصولگرایان ، رأی اکثریت را متعلق به خود می دانند و اصلاح طلبان نیز چنین تحلیل می کنند که مردم به سمت آنان متمایل اند.
البته واقعیت این است که رأی دهندگان جناحی ، چندان کاری به برنامه ها و شعارهای کاندیداها و دیگر مؤلفه های انتخاباتی ندارند ، بلکه آنان تنها به کسی رأی می دهند که که از سوی جناح متبوع شان ، معرفی شود و البته این ، یک امر طبیعی در تمام دمکراسی های جهان است.

با این حال ، از آن جا که در ایران ، احزاب و بالتبع رقابت های حزب مدار شکل نگرفته است ، بخش بزرگ و تأثیرگذاری از رأی دهندگان بر مبنای برداشت ها و حتی احساسات شخصی به پای صندوق های رأی می روند و از این رو ، برنامه های تبلیغی کاندیداها ، بر روی تصمیم نهایی این افراد پرشمار ، بسیار مؤثر است.

از آنجا که در هر دوره ای ، دغدغه های مشخصی به عنوان مطالبات عمومی مطرح می شود ، هر کاندیدایی که بتواند این نیازها را بهتر بشناسد و روی انها بهتر مانور دهد ، موفق تر خواهد بود.

به عنوان مثال ، خاتمی گمنام در انتخابات 76 با تأکید بر آزادسازی فضای سیاسی و اجتماعی کشور توانست به چهره ای مشهور تبدیل شود و به کاخ ریاست جمهوری راه یابد.
احمدی نژاد نیز در شرایطی شعار عدالت و ساده زیستی را مطرح کرد و به مدد آن به مرحله دوم راه یافت که مردم جای خالی آن را به طور ملموسی در حیات جمعی خود احساس می کردند و ای بسا هر کاندیدای دیگری جز احمدی نژاد نیز بر روی این نکات دست می گذاشت با اقبال رأی دهندگان مواجه می شد.

حال سؤال اینجاست که در دور دهم انتخابات ریاست جمهوری ، حساسیت های عمومی جامعه ، متوجه چه سمت و سویی است؟

کسانی که از مردم فاصله نگرفته اند و با آنچه در بطن جامعه می گذرد آشنایی نزدیک و مستقیم - و نه از طریق گزارش های رسمی - دارند ، نیک می دانند که بی هیچ تعارفی ، اقتصاد و به زبان عام ، " نان شب" مهم ترین مطالبه و دغدغه مردم در شرایط کنونی است.

البته شاید مسوولان بگویند وضع مردم نسبت به سال های دور ، بسیار بهتر شده و به شاخص هایی از قبیل میزان بهره مندی مردم از برق ، گاز ، تلفن ثابت و همراه ، جاده ، خودرو ، رایانه و اینترنت ، آموزش های عمومی و عالی ، امکانات سفر و ... اشاره کنند.

این اشارت ، البته ، به جای خود کاملاً صحیح است و انصاف حکم می کند که تلاش های صورت گرفته در خصوص گسترش این امکانات در بین عموم و رساندن آن ، حتی به دور افتاده ترین نقاط کشور ، ارج نهاده شود ولی نکته اساسی اتفاقاً در دل گسترش همین امکانات و بهره مندی ها ، قرار دارد.

واقعیت این است که با ایجاد هر امکان جدید ، نیازهای جدیدی شکل می گیرد که نیاز است به آنها هم پاسخ داده شود.
به عنوان مثال ، وقتی روستایی برق ندارد ، طبیعتاً اهالی آن به تلویزیون هم نیازی ندارند ولی وقتی برق به آنجا رفت ، نیاز جدیدی به نام تلویزیون در خانواده های آن شکل می گیرد و وقتی تلویزیون به خانه های روستایی رفت ، برنامه های مناسب با مخاطبان جدید نیز نیاز می شود.
یا با ورود برق ، رایانه نیز وارد می شود و با ورود خط تلفن ، اینترنت نیز به جمع می پیوندد و سپس نیاز جدیدی به نام اینترنت پرسرعت شکل می گیرد و قس علیهذا درباره سایر چیزها.

بنابر این ، همان طور که در یکی دو مثال فوق مشخص است ، گسترش امکانات ، نه تنها عهده کارگزاران جامعه را از مسوولیت خالی نمی کند بلکه مسوولیت های جدیدتری را از رهگذر مطالبات و نیازهای نو و تازه شکل گرفته متوجه آنان می کند.

مخلص کلام این که درست است سطح عمومی برخورداری ها نسبت به قدیم الایام ، بسیار بالاتر رفته ، اما نیازهای جدیدی نیز شکل گرفته اند که پاسخ گویی به آنها ، مستلزم منابع مالی است.
به عنوان مثال ، همین چند سال پیش ، در سبد هزینه های هیچ کدام از ما ، ردیفی به نام "هزینه قبض تلفن همراه" وجود نداشت ولی امروز ، کمتر کسی را می توان یافت که بخشی از درآمد ماهانه اش را مصروف مکالمات تلفن همراه اش نکند.

 اما لازمه گسترش مداوم امکانات و پاسخ دهی به نیازهای جدید ، وجود یک اقتصاد سالم و پویاست و الا سرخوردگی ، فشار ، مفاسد اقتصادی مانند اختلاس ، سرقت ، کلاهبرداری و ... به طور گسترده ای دامنگیر جامعه می شود.

به علاوه ، این یک واقعیت تلخ و گزنده است که امروزه ، واقعاً بسیاری از شهروندان ایرانی ، در تهیه امکانات اولیه زندگی هم دچار مشکل هستند و حتی قدرت تهیه سرپناه یا حتی غذای کافی نیز برای خوردن ندارند (چه رسد به اینترنت و سفر و امکانات رفاهی).

از این رو ، باید گفت که در مقطع کنونی ، نیازهای اقتصادی و نگرانی های مستمر نسبت به برآورده سازی آنها به همراه ترس از آینده اقتصادی ، گریبانگیر اکثر قریب به اتفاق خانواده های ایرانی است.
مثلاً کسی که مسکن ندارد ، هرگز دورنمایی از وضعیت آینده مسکن و این که چه زمانی خواهد توانست خانه ای بخرد ،ندارد یا مردم هموراه نگران این هستند که اگر خدای ناکرده ، نیاز به عمل جراحی سنگینی داشته باشند ، با سیستم فشل بیمه ای فعلی ، چگونه خواهند توانست از عهده مخارج سنگین و پیش بینی نشده آن بر آیند و هزاران نگرانی مشابه دیگر از اشتغال گرفته تا تأمین هزینه ازدواج و تحصیل و مخارج روزمره و ... .

لذا ، در انتخابات آینده ، هر کاندیدایی که بتواند ، به مطالبات و نگرانی های فزاینده اقتصادی مردم ، پاسخ بهتری دهد ، با اقبال بیشتری مواجه خواهد بود.

درست است که مردم ، مطالبات متعددی از جمله حفظ و بسط آزادی های سیاسی یا حفظ ارزش های اجتماعی و دینی را نیز دارند ، اما بی تعارف باید گفت که تا اقتصاد و معیشت ، سر و سامان نگیرد ، نه شعارهای آزادی خواهانه دوام خواهد داشت و نه آرمان های ارزش گرایانه استمرار ؛ و چه نیکو در روایات آمده است که چون فقر از دری درآید ، ایمان از در دیگر خارج می شود.

بنابراین ، شاه کلید جذب آرای مردم ، در این دوره از انتخابات ، مانور بر روی مطالبات ، دغدغه ها و نگرانی های اقتصادی مردم است.

فراموش نکینم که مهدی کروبی ، در دور گذشته انتخابات ، با یک شعار ملموس اقتصادی - ماهانه 50 هزار تومان برای هر ایرانی بالای 18 سال - توانست میلیون ها رأی بیاورد و تا رسیدن به مرحله دوم و ریاست جمهوری فاصله چندانی نداشت ؛ او نه شعار های اصلاح طلبانه سر می داد و نه دم از اصولگرایی می زد ، او فقط می گفت که می خواهد به مردم پول دهد.

گذشته از این که "اقتصاد" محور اصلی تبلیغات انتخاباتی خواهد بود و مهم ترین مؤلفه برای جذب میلیون ها رأی غیرجناحی به شمار خواهد رفت ، یک نکته دیگر نیز در این دوره از انتخابات ، مورد توجه مردم خواهد بود و آن ، اعلام موضع کاندیداها ، در قبال شرایط جدید ایجاد شده در فضای گفتمانی ایران و آمریکاست.

تشریح این فضا - که با روی کارآمدن اوباما در کاخ سفید و پیام های رؤسای جمهور ایران و امریکا شکل گرفته - تکرار مکررات است و آنچه مربوط به انتخابات می شود ، موضع گیری کاندیداها در این باره است.

مردم ایران ، با گذشت 30 سال از قطع رابطه با آمریکا ، از یک سو ، متمایل به از سرگیری روابط با این کشور هستند و از دیگر سو ، با توجه به سابقه اجحاف تاریخی آمریکا نسبت به مردم ایران که هم اکنون نیز در قالب تحریم ها و کارشکنی ها ادامه دارد ، نسبت به مذاکره و رابطه ، محتاط هستند و نمی خواهند بار دیگر و در شکلی جدید ، کشورشان مورد سوء استفاده قرار گیرد.

شرایط جدید ، به گونه ای است که می توان آن را  یک فرصت کم نظیر برای تغییر شرایط موجود محسوب کرد و در همان حال ، چنانچه رفتار معقولی نسبت به این وضعیت شکل نگیرد ، می تواند به یک تهدید تبدیل گردد.

لذا ، بدون تردید ، مردم در مواضع کاندیداها در قبال موضوع مذاکره و رابطه با آمریکا توجه جدی خواهند داشت و مواضع هوشمندانه و واقع گرایانه را ترجیح داده ، رأی خود را به صاحبان این مواضع خواهند داد.

خلاصه کلام آن که در صدر همه موضوعاتی که مورد توجه رأی دهندگان ایرانی در این دوره از انتخابات است ، دو موضوع کلیدی "اقتصاد" و "نوع تعامل با آمریکا" قرار دارد و کاندیدایی شانس بیشتری برای بردن دارد و نامش در فردای انتخابات به عنوان برنده اعلام می شود که بتواند نسخه های مناسب تر و واقع گرایانه تری در این دو موضوع بپیچد و به مردم ارائه دهد و البته ، مردم نیز به حدی از تجربه انتخاباتی بهره مند هستند که فرق نسخه های شعاری و عملگرایانه را تشخیص می دهند.

22 خرداد ، نزدیک است... .