زينب اسماعيلي‌سيويري، روزنامه شرق: بدون‌شک تهران- سئول يکي از سخت‌ترين دوران‌هاي رابطه خود را مي‌گذرانند. رابطه تجاري نزديک به 17 ميليارد دلار بين دو کشور که بعد از برجام به دست آمد، به سمت صفر ميل کرده است، جلوي کالاهاي بشردوستانه‌اي مثل غذا و دارو که از کره‌جنوبي به ايران صادر مي‌شد، گرفته شده و توليد برندهای سامسونگ و ال‌جي که بخشي از آن در داخل ايران توليد و بخش ديگري از کره‌جنوبي به ايران مي‌آمد و تحت خدمات پس از فروش بود، متوقف شده است.

جريان از اين قرار است: به دنبال اوج‌گرفتن تحريم‌هاي آمريكا در مورد تجارت با ايران، ابتدا کره‌جنوبي تا چند ماه به دنبال گرفتن معافيت‌هاي تحريمي براي خريد نفت از ايران بود، اما اين معافيت‌ها از ارديبهشت 98 ديگر تمديد نشد. همين موجب اولين گام جدي کاهش رابطه تهران - سئول بود. وقتي خريد نفت کاهش يافت، اولين دور افت سطح رابطه تجاري بين دو کشور رخ نمود. اما هر دو کشور تلاش داشتند اين رابطه را از ميل‌کردن به صفر دور کنند.

اما 20 سپتامبر آخرين تير ترکش آمريكايي، رابطه کره‌جنوبي و ايران را به‌طورکلي معلول کرد. اگرچه آمريكا براي سومين‌بار، تحريم کره‌جنوبي را تمديد مي‌کرد، اما زنده‌کردن دوباره همان تحريم، کره‌جنوبي را براي قطع رابطه تجاري با ايران، داغ کرد. روايت کره‌اي‌ها از ماجرا اما سوي ديگري از قضيه را نشان مي‌دهد؛ طبق اظهارات آنها، هر تعامل بانکي خارجي بايد از پول محلي کشور (وون) به دلار تبديل شود، ازهمين‌رو، تمام تبادلات آنها در سيستم بانکي آمريكا، قابل رصد است. ازهمين‌رو، کره‌اي‌ها از هرگونه تحريم مي‌هراسند.

کره‌اي‌ها در حالي واردات اندک غذا و دارويي که با ايران داشتند را قطع کردند که سريال‌ها و کارتون‌هاي چندين‌قسمتي آنها رايگان در اختيار صداوسيما و شبکه‌هاي اينترنتي خانگي قرار مي‌گيرد و براي مخاطبان ايراني پخش مي‌شود. جالب اينجاست که پشت‌پرده پخش سريال‌هاي «جومونگ»، «جواهري در قصر» و ... تلاش آنها براي نفوذ فرهنگي و نشان‌دادن وجهه‌اي مثبت از کشورشان است. به ‌اين ترتيب است که به‌يک‌باره اسامي «سوسانو» و «يانگوم» از اسم اعضاي خانواده‌هايمان بيشتر به گوش مي‌خورد و کالاهاي کره‌اي خانه‌هايمان را تسخير مي‌کند، اما همه اينها تا زماني است که بازار بي‌خطر ايران برايشان فراهم باشد. نگراني از تحريم، هر سرمايه‌اي، حتي سرمايه به‌دنبال نفوذ کره‌اي‌ها را هم مي‌رماند.

مذاکراتي بي‌نتيجه
با اين اوصاف هفته گذشته نماينده ويژه رئيس‌جمهور کره‌جنوبي در قالب هيئتي به تهران آمد. اگرچه عنوان ميهمان بسيار پرطمطراق بود، اما نتيجه سفر و سکوت و بي‌خبري بعد از آن، نشان مي‌دهد که سفري بي‌حاصل بود. اينکه نتيجه مشخصي از مذاکرات بين طرف ايراني و کره‌اي منتشر نشد، نشان‌دهنده اين است که راه‌حلي براي گره موجود پيدا نشده است. اگرچه مذاکرات بين دو طرف بسيار سخت بود و تلاش شد تا راه‌حلي براي گره اين تجارت فروخفته پيدا شود، اما شواهد نشان مي‌دهد که راهي براي تغيير شرايط يافت نشده است. يک مقام ديپلماتيک مي‌گويد وقتي همچنان واردات دارو و کالاهاي بشردوستانه از کره‌جنوبي متوقف است و شرايط تجاري تغييري نشان نمي‌دهد، يعني کره‌جنوبي هيچ راه‌حل مثمرثمري نشان نداده است.

يک مقام مطلع مي‌گويد که نماينده کره‌جنوبي هفته گذشته در ايران چندين ملاقات داشتند و راه‌حل‌هايي ارائه کردند، اما نتيجه‌گيري بحث‌ها اين بود که وضعيت پيش‌آمده موضوعي تنها بين ايران و کره‌جنوبي نيست، بلکه يک موضوع سه‌طرفه است و آنها براي يافتن راه‌حلي براي تغيير شرايط نيازمند اخذ مجوز از آمريكا هستند. اگرچه ناگفته پيداست که وزارت خزانه‌داري آمريكا، هيچ‌وقت چنين مجوزي را نخواهد داد.

پولي که بلوکه مانده است
اما ماجراي ايران و کره‌جنوبي تنها تجارت 17 ميليارددلاري‌ای که به صفر ميل کرده، نيست؛ پول‌هايي از دوران تجارت ايران در بانک‌هاي کره‌جنوبي مانده که اکنون به واسطه تحريم‌ها، در اين کشور بلوکه شده و امکان دسترسي به آنها وجود ندارد، حتي امکان خريد و استفاده از آن وجود ندارد. البته اين اتفاق تنها در مورد کره‌جنوبي رخ نداده، بلکه در مورد بسياري ديگر از کشورها که در حال تجارت با ايران بودند، چنين اتفاقي رخ داده‌ است.بعد از دستيابي به برجام و اجرائي‌شدن توافق، با اوج‌گرفتن همکاري‌هاي دو کشور، مبادلات دو کشور به رقم 17 ميليارد دلار رسيده بود که شش ميليارد آن واردات ايران از کره‌جنوبي بوده؛ اعم از کالاهاي صنعتي، لوازم خانگي، خودرو، قطعات خودروسازي و...

بعد از خروج آمريكا از برجام و برداشته‌شدن معافيت خريد نفت از ايران، تجارت ايران و کره‌جنوبي به شش ميليارد دلار رسيد و اکنون در هفت‌ماهه اول سال 2019 اين رقم به حدود دو ميليارد دلار کاهش يافته است.

صدمه حذف دارو و غذا
يک مقام ديپلماتيک در مورد حذف دارو و غذا در اين روند از ميزان صادرات کره به ايران تأكيد مي‌کند که اين کار همراهي با تروريسم اقتصادي است که آمريكا بر ايران وارد کرده، درحالي‌که مدعي بشردوستي هستند، واردات دارو و غذا را نيز در عمل تحت تحريم قرار داده‌اند. او در پاسخ به اين سؤال که شركت‌هاي دارويي ميزان اين واردات را کم ارزيابي مي‌کنند، چندين دليل براي غيرقابل توجيه‌بودن اين کار روايت مي‌کند؛ اول اينکه وقتي کالاهاي بشردوستانه تحريم مي‌شود، اتمسفر تجارت با ايران به‌هم مي‌ريزد و همه کشورها به سمت کاهش آن خواهند رفت، به‌ويژه آنکه برخي شركت‌هاي ايراني با همان مواد اوليه کره‌اي سال‌ها کار کرده و کيفيت محصولشان را با آن مواد اوليه تنظيم کرده‌اند و در صورت حذف آن بايد به‌دنبال جايگزين و يافتن کيفيت و بازار جديد باشند.

اينها همه در حالي است که حذف هر کشور از تجارت با ايران، صدمه‌اي بزرگ به فضاي روابط بين‌الملل کشور مي‌زند و مي‌تواند تجارت ايران را محدود کند.
همسو با اين سياست، تحريم بانک مرکزي و بلوکه‌شدن دارايي‌هاي ايران اقدامي است که از کشوري مثل کره ‌جنوبي که مدعي تلاش براي حفظ رابطه با ايران است، عجب است. وقتي مسير قانوني تعامل و ارتباط بين دو کشور دچار خدشه شود، نمي‌توان دورنماي خوشايندي از ادامه اين بده‌‌بستان را متصور بود.
اين در حالي است که کره‌ جنوبي تا چندي پيش به دنبال برگزاري مراسم هفته فرهنگي کشورش در ايران بوده تا روابط فرهنگي دو کشور را ارتقا دهد. درحالي‌که با برخي نهادها براي برگزاری اين هفته فرهنگي هماهنگي‌هايي انجام شده، مقامات مسئول در واکنش به ايجاد محدوديت براي واردات دارو و غذا به ايران، اين برنامه را لغو کرده‌اند.

از قاهره تا خيابان جمهوري
يکي از عمده‌ترين کالاهايي که از کره جنوبی به ايران صادر مي‌شود، لوازم خانگي و لوازم صوتي و تصويري است؛ لوازمي که اکنون به‌ندرت جنس اصل آن در بازار ايران مشاهده مي‌شود. اما کره جنوبی براي اينکه بازار پرفروش ايران را از دست ندهد، همچنان از کارخانه توليدي‌اش در مصر به سمت ايران کالا مي‌فرستند اما اين بار بدون ضابطه و نظم مشخص و از مسيرهاي قاچاق.

محمدرضا شهيدي، دبير انجمن صنفي تولیدکنندگان لوازم صوتي و تصويري با اشاره به نکته بالا مي‌گويد: «کره‌اي‌ها از اتفاقي که رخ داده هيچ ضرري نمي‌کنند بلکه اکنون به شکل ديگري کالاي خود را با کيفيت پايين و بدون ضمانت راهي بازار ايران مي‌کنند». او البته انتقاد اصلي خود را به وضعيت داخلي کشور مربوط مي‌داند که قاچاقچي با معافيت بيمه‌اي، معافيت از ثبت سفارش و هزينه گمرکي به‌راحتي کالاي بي‌کيفيت را راهي بازار ايران مي‌کند. شهيدي طبق اطلاعاتش مي‌گويد دفتري که در قاهره کالاهاي کره‌اي را مونتاژ مي‌کند، خيلي فعال شده و در چندماهه امسال، 600 تا 700 هزار تلويزيون قاچاق از اين مسير وارد کشور شده است. بدين‌ترتيب قيمت تلويزيون قاچاق در ايران که بورس آن در خيابان جمهوري است، از خود بازار کره پايين‌تر تمام مي‌شود. شهيدي البته يادآوري مي‌کند کالايي که براي بازار آفريقا توليد مي‌شود، از کيفيت پايین‌تري نسبت به بازار ايران برخوردار است.

اين در حالي است که در سال‌هاي اخير شركت‌هاي ايراني بخشي از کالاهاي کره‌اي را در داخل توليد مي‌کردند و بخش ديگري از کالا که قطعات اصلي آن محسوب مي‌شد، از کره به کارخانه آمده و نهايتا مرحله نهايي توليد انجام مي‌شد اما با شرايط فعلي که کره جنوبی تعامل تجاري خود را با ايران قطع کرده است، تمام اين شركت‌ها ورشکسته و کارگران آنها بي‌کار شده‌اند.

تلاش براي توليد در داخل
محمدرضا نجفي‌منش، رئيس انجمن صنايع همگن قطعه‌سازي اما سوي ديگر ماجرا را روايت مي‌کند. او تأكيد دارد که کره‌اي‌ها نه بر اساس خواست خودشان بلکه به دليل فشارهاي ظالمانه آمريكا مجبور به اين کار شده‌اند. در‌حالي‌که فرانسه، کره جنوبی و ديگران علاقه‌مند به حضور در بازار ايران هستند؛ به شرطي که موضوع تحريم‌ها حل‌وفصل شود. نجفي‌منش که چندي پيش در ملاقات فعالان اقتصادي با مقام عالي کشور حضور داشت، مي‌گويد به نظر نمي‌رسد اين مشکل به‌زودي رفع شود، پس ما بايد به سمت توليد در داخل برويم. او بنزين را مثال مي‌زند که چون به توانمندي داخلي رسيديم، حتي اگر کيفيت آن پايين باشد اما هيچ‌گاه امکان تحريم آن وجود ندارد.

نجفي‌منش که به حوزه قطعه‌سازي خودرو اشراف کامل دارد، به يک مشکل دیگر در همکاري با کره‌اي‌ها اشاره مي‌کند. او مي‌گويد که بر اساس همکاري‌ای که شركت‌هاي ايراني با شركت‌هاي کره‌اي داشتند، برخي اجناس را به‌صورت نسيه گرفتند تا بعد از اتمام ساخت کالا و فروش آن بتوانند بدهي خود را به شركت‌هاي کره‌اي بدهند. اين تعامل بين شركت‌هاي ايراني و کره‌اي وجود داشت اما با بالارفتن قيمت ارز از سال 96 و اوج‌گرفتن آن در سال 97، مبلغي که شركت‌هاي ايراني بايد براي تسويه بدهي بدهد، چندبرابر شده و در مجموع شركت‌هاي ايراني بيش از دو ميليارد دلار به شركت‌هاي کره‌اي بدهي دارند. نجفي‌منش پيشنهاد مي‌کند که بانک مرکزي اين موضوع را بررسي کند و طبق اسناد اگر ثبت سفارش قبل از گراني ارز انجام شده به اين شركت‌ها ارز دولتي بدهد. در غير اين صورت بايد شاهد موج جديدي از ورشکستگي شركت‌ها باشيم. البته اين عضو انجمن قطعه‌سازان تأكيد مي‌کند که در حال رايزني براي حل مسئله قطعات خودرو هستند و اين کار از راه‌هاي ديگر انجام مي‌شود.

سام جايگزين مي‌شود
احسان فدايي، مدير روابط عمومي گروه سام که محصولات سامسونگ در کشور را نمايندگي مي‌کرد، مي‌گويد که فقط مي‌توانند به محصولات اصل سامسونگ که ضمانت اصلي دارند، تا پايان دوره‌شان سرويس بدهند. اما توليد کالاهاي سامسونگ و ال‌جي در ايران به پايان رسيده و امکان همکاري وجود ندارد.

فدايي معتقد است که کره‌اي‌ها به‌شدت اخلاق‌گرا هستند و به منافع ما ضربه نمي‌زنند اما انتظار دارند که ما هم اين کار را نکنيم. اما آنها نگران امنيت خود نيز هستند و امنيت خود را براي بازار دو‌درصدي ايران به خطر نمي‌اندازند. از همين رو فدايي توضيح مي‌دهد که گروه سام تلاش کرده براي حفظ بازار خود به توليد محصول با کيفيت تحت برند سام بپردازد و براي کره جنوبی جايگزيني پيدا کرده است.

رابطه ايران و کره جنوبی اگرچه به نقطه پايان نرسيده اما در نقطه خوبي نيز قرار ندارد. اين رابطه نيازمند اندکي صبوري و البته ريسک است تا بتواند در شرايط پايدار بماند؛ در غير اين صورت بازار هيچ کشوري، ملک کشور ديگري نيست که هميشه براي آن باقي بماند.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه