مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به آمار حدود پنج درصدی ناامنی غذایی در کشور، در عین حال از کاهش بیش از ۷۵ درصدی سوء تغذیه در کودکان زیر پنج سال به دنبال اقدامات انجام شده، خبر داد.

به گزارش ایسنا، دکتر زهرا عبداللهی با اشاره به روز جهانی غذا که در ۲۴ مهر ماه برگزار می‌شود، گفت: از آنجایی که اکنون در شرایط بحران بیماری کووید-۱۹ به سر می‌بریم و شیوع بیماری روزبروز در جهان در حال افزایش است، ‌ نقش تغذیه و اصلاح الگوی غذایی در پیشگیری از ابتلا به کرونا، کاهش شدت بیماری و کاهش مرگ و میر بسیار مهم است. به این مناسبت سازمان فائو و سازمان بهداشتی جهانی به همه کشورها هشدار دادند که در شرایطی که به دلیل تبعات اقتصادی کرونا، احتمال افزایش خطر ناامنی غذایی و بروز کمبودهای تغذیه‌ای وجود دارد، لازم است که اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای در سطح جامعه انجام شود.

چاقی و لاغری و خطر تضعیف سیستم ایمنی بدن

وی افزود: خوشبختانه در کشو ما اقدامات خوبی از سوی دولت برای پیشگیری از بروز سوءتغذیه و کمبودهای تغذیه‌ای ناشی از کرونا در حال انجام است که مهمترین بحث، کنترل قیمت مواد غذایی و نظارت بر قیمت‌هاست تا مردم به مواد غذایی اساسی با قیمت مناسب دسترسی داشته باشند. اصولا الگوی غذایی صحیح به معنای رعایت تعادل و تنوع است و حتی با بودجه اندک و با منابع موجود به نحو بهینه استفاده کردن، ‌ برای اینکه دچار سوءتغذیه چه از نوع لاغری و چاقی نشوند، مهم است. زیرا هر دو این‌ها می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و شانس ابتلا به کرونا را افزایش داده و حتی شدت بیماری را افزایش دهد.

حبوبات؛ منابعی ارزانتر برای تامین پروتئین

عبدالهی ادامه داد: توصیه‌های تغذیه‌ای بسیار ساده و کاربردی هستند و واقعا با هر بودجه و منابع مالی می‌توان با استفاده از جایگزین‌های گروه‌های غذایی اصلی به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که نیازهای تغذیه‌ای تامین شود و مردم دچار کمبودهای تغذیه‌ای نشوند. وقتی از جایگزین‌ها صحبت می‌کنیم، ‌ مثلا در انواع منابع پروتئینی که پروتئین حیوانی و گیاهی را داریم، حبوبات یک منبع جایگزین بسیار مناسب پروتئین است که ارزان‌تر است و نیاز به پروتئین را برطرف می‌کند، یا هر نوع سبزی، میوه و صیفی اگر روزانه مصرف شود، ‌ آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های لازم را که در پیشگیری از کرونا نقش دارند، دارا بوده و بسیار کمک کننده‌ است.

شناسایی مادران باردار و کودکان زیر پنج سال مبتلا به سوء تغذیه

ارایه رایگان مکملها و ریزمغذیها به گروه های آسیب پذیر

وی افزود: یکی از مسائلی که ممکن است مطرح شود، ‌ افزایش قیمت مواد غذایی است. طبعا کرونا نه‌تنها در ایران، بلکه در کل جهان به دلیل تبعات اقتصادی که داشته، منجر به افزایش قیمت مواد غذایی شده است و نهایتا کشورها باید اقدامات پیشگیرانه انجام دهند. خوشبختانه اکنون در کشور ما علاوه بر تشدید نظارت بر کنترل مواد غذایی که به دستور رییس جمهور در حال انجام است، ‌ اقداماتی در کشور انجام می‌شود که از جمله آن شناسایی مادران باردار و کودکان زیر پنج سال مبتلا به سوءتغذیه که وزارت بهداشت با شناسایی این افراد و معرفی‌شان به سازمان‌های حمایتی، تحت پوشش سبد غذایی قرار می‌گیرند. مکمل‌ها و ریزمغذی‌ها به صورت رایگان در وزارت بهداشت تامین شده و در دسترس گروه‌های آسیب‌پذیر قرار می‌گیرد.

در حال حاضر در مناطق آسیب‌پذیر برای حفاظت از کودکان دو تا پنج سال برای پیشگیری از ابتلا به کرونا و عفونت‌های تنفسی، مگادوز ۲۰۰ هزار واحدی ویتامین آ، ‌ داده می‌شود. نهایتا با این اقدامات سعی بر این است که از بروز مشکلات تغذیه‌ای به دلیل کرونا جلوگیری شود.

ناامنی غذایی در کمتر از ۵ درصد جمعیت کشور

رییس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پاسخ به سوال ایسنا، درباره وضعیت ناامنی غذایی در کشور، گفت: بر اساس آخرین اطلاعاتی که وجود دارد، ایران جزو کشورهایی است که از نظر ناامنی غذایی در حالت پایین و کمتر از پنج درصد قرار دارد. بر این اساس کمتر از پنج درصد جمعیت کشور ما دچار ناامنی غذایی هستند که این ناامنی خودش را در برخی استان‌ها و مناطق کم‌برخوردار بیشتر نشان می‌دهد. اما نکته مهم این است که حتی در مناطق کم برخوردار طی ۲۵ سال گذشته و به ویژه در سال‌های اخیر بعد از طرح تحول سلامت با اقدامات و مداخلاتی که از سوسی بخش بهداشت و سایر بخش‌های دخیل انجام شده، ‌ کاهش قابل ملاحظه سوءتغذیه را در کودکان زیر پنج سال شاهد بودیم. این سوءتغذیه کودکان یک شاخص بین‌المللی در حوزه ناامنی غذایی است و از طریق این شاخص وضعیت امنیت غذایی کشورها را تخمین می‌زنند.

کاهش ۷۵ درصدی سوء تغذیه در کودکان زیر ۵ سال/ نگرانی برای مناطق کم برخوردار

وی در این باره ادامه داد: در کشور ما به دلیل اقداماتی که طی دو دهه گذشته انجام شده، ‌ بیش از ۷۵ درصد میزان سوءتغذیه در کودکان زیر پنج سال‌مان کاهش پیدا کرده است. در عین حال همچنان این نگرانی را در مناطق کم برخوردار داریم. زیرا نسبت به متوسط کشوری سوءتغذیه در این مناطق مقداری بیشتر ست. در کشور نامنی غذایی کمتر از پنج درصد است. در مناطق کم‌برخوردار مقداری بیشتر است و شاید تا ۱۰ درصد هم باشد که در مقایسه با سایر کشورها، عدد بالایی نیست.

معضل روند رو به رشد چاقی و اضافه وزن در کشور

عبداللهی افزود: به عنوان مثال اگر سوءتغذیه مزمن در کشور حدود چهار درصد است، این عدد در مناطق کم برخوردار دو برابر متوسط کشوری است. هرچند که در همین مناطق در دو دهه گذشته ۲۰ تا ۳۰ درصد و گاهی در مناطق روستایی تا ۴۰ درصد سوءتغذیه مزمن را داشتیم که اکنون کاهش یافته است. بنابراین ما مانند کشورهای آفریقایی و یا جنوب آسیا، ‌ مشکلی برای ناامنی غذایی نداریم و زیر پنج درصد است.

مشکلی که در حال حاضر با آن مواجهیم، ‌ بحث اضافه وزن و چاقی است که روزبروز در حال افزایش است. بر اساس آخرین مطالعاتی که انجام شده، ‌ حدود ۵۹ تا ۶۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال دچار اضافه وزن یا چاقی هستند و حتی دانش‌آموزان‌مان روند افزایش چاقی را نشان می‌دهند. به طوری که در دوره کرونا که دانش‌آموزان در منزل هستند، ‌ مقداری الگوی غذایی‌شان تفاوت کرده، تنقلات بیشتری می‌خورند و تحرک کمتری دارند و ما با افزایش چاقی در بچه‌ها مواجهیم.

وی گفت: باید توجه کرد که ناامنی غذایی به دو شکل تعریف می‌شود؛ ‌ یکی بحث گرسنکی است و یکی بحث سوءتغذیه. ما بحث گرسنگی را آنطور که در کشورهای آفریقایی وجود دارد، ‌نداریم، اما با مشکل سوءتغذیه به صورت بدخوری مواجهیم. هر گونه بدخوری نوعی ناامنی غذایی دارد. یعنی چه کمبود منابع غذایی و چه کسی که بیشخواری دارد و چاق می‌شود، شامل سوءتغذیه و ناامنی غذایی است.

آمار ۳۰ درصدی ضایعات غذایی در ایران

عبداللهی درباره وضعیت دور ریز غذا در کشور نیز گفت: یکی از مشکلات ما در کشور بحث ضایعات مواد غذایی است که البته یک مشکل جهانی است و در نتیجه سازمان‌های بین‌المللی بر کاهش ضایعات مواد غذایی تاکید دارند. اگر قرار باشد در جهان امنیت غذایی برقرار شود، ‌ باید ضایعات مواد غذایی کاهش یابد. در ایران میزان ضایعات از مزرعه تا سفره زیاد است و حدود ۳۰ درصد ضایعات مواد غذایی داریم که اگر از آن جلوگیری شود، می‌توان تغذیه ۱۵ میلیون نفر از مردم را تامین کرد. این موضوع به خانواده برمی‌گردد و در خانواده دورریز مواد غذایی زیاد است.

چرایی پایین بودن مصرف سرانه شیر در ایران

پیگیری یارانه شیر و لبنیات برای دهکهای پایین درآمدی

عبداللهی در پاسخ به سوالی درباره میزان مصرف شیر در کشور با توجه به افزایش قیمت آن، گفت: به طور کلی شیر و لبنیات از گروه‌های غذایی اصلی هستند که ما همیشه مصرف سرانه مان در این گروه به ویژه در شیر، کم بوده است. یک علت اصلی آن فرهنگ و رفتارهای غذایی است که مردم خیلی عادت به خوردن شیر به صورت روزانه ندارند و یک بحث هم موضوع قیمت است که وقتی قیمت شیر و لبینیات افزایش می‌یابد، دهک‌های پایین و اقشار آسیب‌پذیر جامعه قدرت خرید آن را نخواهند داشت. بنابراین یکی از موضوعاتی را که دنبال می‌کنیم، این است که برای اقشار آسیب‌پذیر و دهک‌های درآمدی پایین به طریقی یارانه در نظر گرفته شود تا بتوانند شیر و لبنیات را مصرف کنند. البته این برنامه را در قالب حمایت تغذیه‌ای برای مادران باردار و کودکان زیر پنج سال دچار سوءتغذیه انجام می‌دهیم که سبد غذایی دریافت می‌کنند و شیر و لبنیات در آن سبد غذایی وجود دارد.

مردم آنقدر که نوشابه می خورند، شیر نمی خورند

وی افزود: در عین حال پیشنهادی برای دولت داریم که بخشی از یارانه‌ای که به قند، شکر و روغن داده می‌شود، ‌ به سمت شیر و لبنیات سوق داده شود. زیرا ما هم شیوع بیماری‌های دیابت، ‌ چاقی و... را داریم و می‌توان یارانه‌ای را که به شکر یا روغن داده می‌شود، ‌ برای دهک‌های درآمدی پایین حفظ و برای دهک‌های درآمدی بالا حذف شود و یا به طریقی مکانیزمی پیدا شود که بخشی از آن یارانه را به سمت منابع پروتئنی و ریزمغذی‌ها سوق دهند؛ مانند گوشت، ‌ تخم مرغ، لبنیات و ... . در عین حال بحث آموزش و فرهنگسازی هم بسیار مهم است. زیرا ما در دهک‌های درآمدی بالا هم متاسفانه شیر کم مصرف می‌شود. آنقدر که مردم نوشانه می‌خورند، شیر نمی‌خورند. فقط زمانیکه دچار بیماری می‌شوند شیر می‌خورند یا فقط به کودکان شیر می‌دهند که در این زمینه نقش رسانه و فرهنگ‌سازی بسیار مهم است.

کم وزنی ۳.۸ درصدی در کودکان زیر ۵سال

در دوران کرونا، افزایشی در سوء تغذیه نداشتیم

عبداللهی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت سوءتغذیه و تاثیر کرونا بر آن، ‌ گفت: سوءتغذیه هم شامل لاغری، کوتاه قدی و کم وزنی می‌شود. در کودکان زیر پنج سال حدود ۳.۸ درصد کم‌وزنی وجود دارد و حدود چهار درصد کوتاه‌قدی وجود دارد. در میانسالان و جوانان (بزرگسال) سوءتغذیه از نوع لاغری چهار درصد است و خوشبختانه از آنجایی که سامانه سیب را داریم، آماری را که در شرایط کرونا می‌بینیم در مقایسه با سال قبل افزایش در سوءتغذیه نداشتیم. اما در چاقی شاهد افزایش آمار هستیم. به طوری که کودکان زیر پنج سال و نوجوانان حدود ۲۳ درصد چاق هستند و در حال حاضر شاهدیم که میزان چاقی در این گروه حدود پنج تا ۱۰ درصد در حال افزایش است. در بزرگسالان هم حالت افزایشی همچنان مشاهده می‌شود.

وی گفت: بیماری کووید-۱۹ هم می‌تواند چاقی را زیادتر کند و هم سوءتغذیه ناشی از کم‌خوری را. چرا چاقی را بیشتر می‌کند؟. زیرا تبعات اقتصادی، بر روی تغذیه مردم موثر است. احتمالا مردم مواد نشاسته‌ای و کربوهیدراتی را به دلیل گران بودن منابع پروتئن حیوانی بیشتر می‌خورند و تحرک هم ندارند و به همین دلیل چاق می‌شوند.

مکملهای ورزشی تقلبی در بازار

عبداللهی در پاسخ به سوالی درباره مصرف مکمل‌های ورزشی، گفت: متاسفانه موارد تقلبی مکمل‌های ورزشی در بازار وجود دارد که سازمان غذا و دارو اداره نظارت بر مکمل‌ها، وظیفه پایش و نظارت بر این حوزه را برعهده دارد که فعالیت می‌کنند. اصولا مکمل‌های ورزشی، مکمل‌هایی هستند که نباید خودسرانه مصرف شود و هر کسی مجاز به تجویز مکمل‌های ورزشی نیست، ‌ بلکه باید حتما زیر نظر یک کارشناس تغذیه و متخصص تغذیه با توجه به شرایط بدنی آن فرد تجویز شود و توصیه و تاکید می‌کنم که افراد به صورت خودسرانه به دنبال مکمل ورزشی نروند. در عین حال از مجوزهای بهداشتی و استاندارد مکمل‌هایی که می‌خواهند بخرند، اطمینان حاصل کنند. اصولا لیست مکمل‌های دارای مجوز در سایت سازمان غذا و دارو وجود دارد.

وی با اشاره به بازدیدش از مرکز نوآوری صنایع غذایی نیز گفت: به نظر من کار بسیار موثر و باارزشی است و ما به عنوان دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با توجه به الگوی سلامت و بیماری در کشور و نوع مشکلات تغذیه‌ای که در کشور وجود دارد و اینکه در حال حاضر به چه نوع محصولات غذایی در بازار نیاز است، ‌ متناسب با نیازهای جامعه، آمادگی حمایت از این مراکز را داریم.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه