اسانس ها از جمله اسانس موز به عنوان طعم دهنده و معطر کننده استفاده های خوراکی و صنعتی زیادی می شوند. علت معطر بودن گل ها و میوه ها، وجود استرهای طبیعی در ساختار آن هاست که با استخراج این استرها می توان اسانس طبیعی به دست آورد.

استرها را می توان در آزمایشگاه از واکنش الکل ها با اسید کربوکسیلیک در مجاورت کاتالیزور اسیدی تهیه کرد. از مزیت های اسانس موز می توان به کاهش ریزش مو، جلوگیری از پیری زودرس، تسکین و رطوبت پوست و... اشاره کرد. مزایای فوق به دلیل وجود انواع ویتامینها و آنتی اکسیدانها در این اسانس است.

فهرست مطالب :

1- اسانس (Essence) چیست؟

2- میوه موز

3- موز مورد استفاده ورزشکاران

4- اسانس موز چیست؟

5- گلوکز چیست؟

6- تهیه اسانس مصنوعی موز

6-1- ساخت استرها

6-2- ساخت و تهیه آزمایشگاهی اسانس موز

7- کاربردهای اسانس موز

7-1- مصرف خوراکی

7-2- مصرف صنعتی

7-3- درمان بیماری ها

8- مزایای اسانس موز

9- ایمن بودن استفاده از اسانس ها

1- اسانس (Essence) چیست؟

طعم دهنده خوراکی یا اسانس ها موادی استخراج شده از عصاره گیاهان و میوه ها هستند که با افزودن آن ها به غذا، عطر و بوی آن را دلپذیر می کند. اسانس ها در آب، روغن و الکل محلول هستند. با افزودن روغن های اسانس در هنگام تهیه و تولید آن ها، از خروج عطر آن جلوگیری می شود. اسانس های مختلفی چون اسانس موز، اسانس پرتقال، اسانس وانیل، اسانس توت فرنگی، اسانس هل، اسانس تمشک و... وجود دارد. در تولید انواع کیک، شکلات، انواع نان و پیراشکی، انواع ژله، پاستیل، شیرینی و ... از انواع اسانس ها استفاده می شود. همچنین علاوه بر مواد غذایی، در محصولات دارویی، آرایشی، بهداشتی و صنعتی نیز از اسانس ها استفاده می شود و همه ی ما تقریبا هرروز از این مواد استفاده می کنیم.

2- میوه موز :

یکی از میوه هایی که در هند و ایران در گذشته به عنوان کیمیای جوانی از آن یاد می شد، موز است. امروزه نیز دانشمندان به این حقیقت مهم رسیدند که موز میوه ای است که حس سرزندگی و شادابی را در فرد ایجاد می کند و به هضم غذا کمک می کند. این میوه چون دارای سه نوع قند فروکتوز، ساکاروز و گلوکز می باشد، بسیار انرژی زا و تقویت کننده بدن می باشد. در هنگام احساس خستگی با خوردن موز به دلیل دارا بودن کربوهیدرات، آهن و پروتئین، می توانید انرژی به دست آورید. پتاسیم موجود در موز باعث کاهش فشارخون شده و از بیماری های قلبی جلوگیری می کند.

3- موز مورد استفاده ورزشکاران :

خوردن موز به دلیل داشتن قند و فیبرهای غذایی، مورد استفاده ورزشکاران برای افزایش انرژی می باشد. حتی پتاسیم موجود در موز بعد از اتمام ورزش، می تواند جایگزین پتاسیمی شود که با عرق کردن از بدن خارج شده است. استفاده آن قبل از ورزش توصیه می شود و رسیده ی آن انرژی بیشتری تولید می کند.

4- اسانس موز چیست؟

عطر و بوی اکثر میوه ها و گیاهان، همان طور که گفته شد به دلیل وجود استر در ساختمان آن هاست. اسانس موز از عطرهایی است که عامه پسند بوده و مورد علاقه کودکان نیز می باشد. نام مشترک ایزوآمیل استات (موجود در پوست موز با غلظت بالا) برای اسانس موز است. تهیه اسانس موز توسط برخی به صورت استخراج از این میوه انجام می شود. همچنین آن را در کارخانجات می توانند تولید کنند. به دلیل این که این اسانس دارای ویتامین C، ویتامین B، آهن، فسفر، کلسیم، سدیم، ایزوآمیل استات و آنتی اکسیدان های دیگر است، کاربردها و مزایای زیادی دارد.

کاربرد این اسانس به شکل پودری یا مایع می باشد و نوع مایع آن که در حلالهایی مانند پروپیلن گلیکول حل شده اند باید در جای خنک و تاریک و در ظروف شیشه ای تیره نگه داری شود. این اسانس اثرات درمانی برای مو و پوست دارد. همچنین تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است و در ترکیبات ادکلن، نوشابه، صابون، بستنی، آبمیوه و... کاربرد دارد. اسانس و طعم دهنده موز یا به طور طبیعی به دست می آید و یا به طور مصنوعی ساخته می شود.

5- گلوکز چیست؟

یکی از کربوهیدرات های موجود در ترکیب موز گلوکز است. این مونوساکارید از مهمترین قندهای موجود در جریان گردش خون در بدن جانوران است که انرژی مورد نیاز بدن از این قند ساده تأمین می شود. این قند که یک مونوساکارید است دارای فرمول مولکولی C₆H₁₂O₆ است. گلوکز در متابولیسم بدن نقش بسیار مهمی دارد و سوخت سلول های مغزی، سیستم عصبی، گلبول های قرمز و ... در بدن می باشد. گلوکز دارای گروه آلدهیدی بوده و در بدن به صورت های خطی D- گلوکز و L- گلوکز و همچنین به فرم حلقوی وجود دارد. پس گلوکز موجود در موز به همراه قندهای دیگر مانند فروکتوز، انرژی زیادی را در بدن تولد می کنند.

6- تهیه اسانس مصنوعی موز :

طعم دهنده های طبیعی دارای ترکیبات شیمیایی پیچیده ای هستند اما طعم دهنده های مصنوعی با ترکیب دو یا چند ماده ساخته شده و همان عطر و طعم اسانس های طبیعی را خواهند داشت. برای تهیه یک اسانس به طور مصنوعی، باید یک استر بسازیم. هر کدام از میوه ها و گیاهان استر مخصوص به خود را دارند که باعث عطر و بوهای مختلف در آن ها می شود.

درست است که طعم دهنده های مصنوعی از ترکیب مواد شیمیایی مانند خمیر کاغذ و ... به دست می آید، ولی غذاهایی که با طعم دهنده های مصنوعی به دست می آید هیچ تفاوتی با غذاهای به دست آمده از اسانس های مصنوعی ندارد. پس این اشتباه است که تصور شود غذاها با طعم دهنده های طبیعی سالم تر هستند.

6-1- ساخت استرها :

برای ساخت یک استر سه روش وجود دارد. یکی از این روش ها واکنش بین الکل و اسید در مقابل کاتالیزور اسید سولفوریک یا هیدروژن کلرید خشک است که محصول واکنش استر و آب حواهد بود.

آب + استر → الکل + اسید

این یک واکنش تعادلی بوده و می توان با روش های زیر این واکنش را به سمت تولید استر بیشتر یعنی سمت راست پیش برد. خارج کردن محصولات واکنش (استر یا آب) از محیط واکنش با عمل تقطیر، افزودن یکی از مواد اولیه واکنش (اسید یا الکل) و خارج کردن آب از محیط واکنش با یک آبگیر یا تقطیر آزنوتروپی، راه هایی است که می توان محصول این واکنش را افزایش داد.

روش بعدی برای تولید استر، واکنش الکل با اسیدکلریدها و انیدریدهاست. راه سومی که می توان یک استر تولید کرد واکنش آلکیل هالیدها با نمک نقره اسید است.

6-2- ساخت و تهیه آزمایشگاهی اسانس موز :

برای ساخت اسانس موز به عنوان ترکیب شیمیایی طعم دهنده مصنوعی که یک استر می باشد، باید از الکل و اسید استفاده شود. موادی که برای ساخت آن مورد نیاز است عبارتند از : استیک اسید گلاسیال، ایزو آمیل الکل، اسید سولفوریک، بی کربنات سدیم و کربنات پتاسیم یا سولفات منیزیم هستند.

ابتدا در یک بالن ته گرد 17,35 میلی لیتر استیک اسید گلاسیال، 27،1 میلی لیتر ایزو آمیل الکل و 1 میلی لیتر اسید سولفوریک غلیظ ریخته و هم زده می شود. سیستم رفلاکس را آماده کرده، داخل بالن چند تا سنگ جوش می گذاریم. عمل رفلاکس را به مدت یک ساعت و نیم و به آرامی انجام می دهیم. بعد از پایان رفلاکس و سرد شدن، محتویات بالن را همراه با 10 تا 15 میلی لیتر آب، داخل قیف جداکننده (دکانتور) می ریزیم و بعد از تکان دادن فازهای آلی و آبی را از هم جدا می کنیم.

عمل جداسازی و استخراج با دکانتور را دو بار دیگر (یکبار با 15 میلی لیتر آب و یکبار با بی کربنات سدیم 5٪) تکرار می کنیم. بخش آلی حاوی استر است که اگر اسیدی باشد دوباره با بی کربنات سدیم 5٪ شستشو داده می شود. در جداسازی یکبار هم با آب نمک شستشو داده و جدایش می کنیم. محلول استری جدا شده را با یک نمگیر و خشک کننده مانند کربنات پتاسیم یا سولفات منیزیم بی آب مخلوط کرده و بعد از هم زدن صافش می کنیم. بعد از تقطیر، ایزو آمیل استات (اسانس موز) به دست می آید.

هنگام کار توجه داشته باشید که بخارات اسید سولفوریک، استیک اسید گلاسیال به شدت سمی بوده و می تواند پوست را دچار التهاب و سوختگی کنند. ایزو آمیل استات نیز ماده ای است که در صورت تماس با پوست، آن را دچار آسیب می کند. پس واکنش تهیه ایزو آمیل استات باید در زیر هود انجام شود.

7- کاربردهای اسانس موز :

7-1- مصرف خوراکی :

از این اسانس در تهیه انواع نوشیدنی ها، آدامس، محصولات لبنی، بستنی، آبمیوه، لواشک، در شیرینی پزی و قنادی (تهیه نان، کیک، بیسکویت، شیرینی، شکلات و آب نبات) و مواد غذایی دیگر استفاده می کنند.

نکته :

همچنین در شیرینی پزی ها از پودر شیر خشک به عنوان ارتقا دهنده طعم در خمیر کیک استفاده می کنند. همچنین پودر شیر خشک پاشندگی بافت کیک را کم می کند، لاکتوز موجود در شیر خشک رنگ قهوه ای یکنواختی در پوسته کیک ایجاد می کند، ماندگاری کیک را به دلیل درگیر کردن آب کیک با خود بالا می برد و باعث افزایش ریزمغذی ها در کیک می شود.

7-2- مصرف صنعتی :

در تهیه ادکلن، مایع ستشویی، صابون، شامپو، مرطوب کننده ها، لایه بردارهای آرایشی، خوش بو کننده ها و ... نیز از این اسانس استفاده می شود.

7-3- درمان بیماری ها :

از این اسانس برای درمان کم خونی، سوزش معده، خستگی، تب، افسردگی، مشکلات روده، سندروم پیش از قاعدگی و ... استفاده می کنند و برای سالن های ماساژ، آروماتراپی و رایحه درمانی نیز کاربرد دارند.

8- مزایای اسانس موز :

این اسانس مزایای زیادی می شود که همان طور که گفته شد مهمترین آن، ایجاد نشاط و شادابی است. در زیر به برخی از این مزایا می پردازیم.

تقویت سیستم ایمنی :

چون این اسانس دارای آنتی اکسیدان و ویتامین C می باشد یک نوع تقویت کننده برای سیستم ایمنی و دفاعی بدن است. طوری که با جذب از طرق پوست وارد بدن شده و به سلول های بدن در مواجه با ویروس ها و باکتری های عفونی کمک می کند. همچنین این اسانس خود پوست را نیز در مقابل عفونت ها ایمن می کند.

خاصیت ضد پیری :

اسانس موز با تولید کلاژن و همچنین کشیدگی که در پوست ایجاد می کند، به جوان تر شدن پوست کمک کرده و از چین و چروک پوست می کاهد. پس استفاده از این اسانس به جوان شدن چهره شما کمک می کند.

رطوبت رسان به پوست و از بین برنده زخم ها و لکه ها :

اگر به پوست آسیب دیده، خشک شده و ترک خورده به طور مداوم اسانس موز بزنیم، صاف و ترمیم می شود. همچنین این اسانس از پوست در مقابل تابش های خورشید محافظت می کند. استفاده از اسانس موز باعث افزایش جریان خون در پوست شده و ریزش های پوستی را سبب می شود. جریان خون بالا زخم های روی پوست را تسکین داده و با بهبود آن باعث درخشش پوست می شود.

تنظیم چربی پوست و مو :

اسانس موز می تواند با انسداد یا تمیز کردن عفونت های پوست، از تولید بیش از حد چربی در پوست جلوگیری کرده و از این طریق به کنترل و تنظیم چربی پوست و مو کمک کند. در نتیجه مانع تشکیل جوش ها و آکنه ها در پوست و چرب شدن مو می شود.

جلوگیری از شوره سر و مراقبت از مو :

پوست خشک باعث ایجاد شوره سر می شود که اسانس موز با نرم کردن پوست مانع پوسته پوسته شدن آن می شود. مالیدن این اسانس بر پوست سر باعث رشد سلول های سالم می شود. این اسانس می تواند موخوره های مو را ازبین برده و با تقویت رشته های مو از ریزش آن جلوگیری کند.

9- ایمن بودن استفاده از اسانس ها :

اسانس ها و طعم دهنده هایی که برای تهیه مواد غذایی استفاده می شوند، توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده هستند. مصرف این اسانس ها گرچه ممکن است گاهی باعث ایجاد حساسیت هایی شود، ولی در کل برای انسان بی ضرر می باشد.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه