عصر ایران - برخی از سریع‌ترین قطارهای حال حاضر جهان با سرعت بیش از 200 مایل در ساعت (322 کیلومتر در ساعت) حرکت می کنند. به غیر از قطارهای مغناطیسی یا مَگ‌لِو، سایر قطارهای سریع از سامانه چرخ روی ریل استفاده می کنند که قابل توجه است زیرا اصطکاک همواره بزرگ‌ترین مانع سر راه سفر با سرعت بالا بوده است.

یک قطار مغناطیسی در ژاپن

بیشترین سرعتی که یک قطار به آن دست یافته برابر با 375 مایل در ساعت (603 کیلومتر در ساعت) بوده که با یک قطار مغناطیسی در ژاپن ثبت شده است. توانایی قطارهای مغناطیسی در حذف اصطکاک آن چیزی است که دستیابی به چنین سرعت های بالایی را امکان‌پذیر می کند.

اما حدود نیم قرن پیش، زمانی که پژوهش درباره قطارهای مغناطیسی تازه آغاز شده بود، یک مهندس فرانسوی سامانه ای کاملا متفاوت را معرفی کرد که البته آن نیز بر اساس مفهوم سفر بدون اصطکاک شکل گرفته بود.

مهندس ژان برتین هنگام کار روی صداخفه کن برای پیشرانه هواپیما همراه با یکی از همکاران خود به نام لویی دوتیون متوجه شدند هوای زیر هواپیما در زمان پرواز در ارتفاع بسیار کم فشرده می شود که این شرایط نیروی بالابر را افزایش و نیروی پسا را کاهش می دهد. این پدیده به نام "اثر زمین" برای خلبانان آشنا بود، اما برای برتین و تیمش موضوعی جدید محسوب می شد.

برتین متوجه شد که اگر هوای فشرده شده زیر یک وسیله نقلیه حفظ شود، این امکان وجود دارد تا یک بالشتک هوایی تولید کرد تا حرکت وسیله نقلیه با مقاومت و نیروی حداقلی ممکن شود. این ایده نیز چیز جدیدی نبود زیرا در سال 1860 یک مهندس فرانسوی دیگر به نام لویی ژیرارد ایده یک قطار با بالشتک هوایی را مطرح کرده بود. تلاش های دیگر در جهتی مشابه اما با انواع دیگر وسایل نقلیه توسط آمریکایی ها، ژاپنی ها و انگلیسی ها نیز انجام شده بود. اما این شرایط موجب ناامیدی برتین نشد و حتی وی را به تداوم پژوهش هایش ترغیب کرد.

در سال 1958، مهندسان انگلیسی نخستین هواناو (هاورکرافت) را ساختند و در 25 ژوییه 1959، این محصول با موفیت از کانال انگلیس عبور کرد. طی دهه 1960، بهبودهای بسیاری در فناوری هواناو صورت گرفت و امکان استفاده از این فناوری در طیف گسترده ای از خدمات نظامی مانند ماموریت های جستجو و نجات، و عملیات تجاری فراهم شد. تا سال 1968، هواناو به یک محصول تجاری مفید تبدیل شده بود.

دانلود

فیلم اصلی

در همین حال، ژان برتین برنامه های خود را به پیش می برد. در اوایل دهه 1960، برتین پروژه "آئروترین" را معرفی کرد که قطاری دارای یک بالشتک هوا بود و می توانست با سرعت بالا روی یک مونوریل بتنی حرکت کند.

برتین نمونه هایی در مقیاس کوچک از آئروترین را ساخت و پس از معرفی موفق آنها به حامیان مالی، اندازه نمونه های خود را بزرگ‌تر کرد که ابتدا به تولید یک نسخه 30 فوتی (9 متر) با قابلیت حمل شش سرنشین و در نهایت، یک نمونه اندازه کامل 75 فوتی (23 متر) با قابلیت حمل 80 مسافر منتج شد.

آئروترین 01

در سال 1966، یک مسیر آزمایشی 6.7 کیلومتری در گومه لو شاتل (Gometz-le-Châtel)، اسون، ساخته شد. نمونه اولیه آئروترین 01 با ظرفیت شش صندلی و مجهز به پیشرانه ملخی همانند یک هواپیما بدون بال به نظر می رسید. طی چند ماه این مدل توانست به سرعت 214 مایل در ساعت (345 کیلومتر در ساعت) دست یابد.

آئروترین 02

چهارده ماه بعد، برتین نمونه اولیه آئروترین 02 را با قابلیت حمل دو سرنشین معرفی کرد که از پیشرانه پرت اند ویتنی جی‌تی12 توربوجت استفاده می کرد.

آئروترین اس44

آئروترین اس44 مدلی دارای واگن اندازه کامل حمل مسافر بود که برای ارائه خدمات حمل و نقل حومه شهری (به طور خاص بین مراکز شهر و فرودگاه ها) با سرعت 200 کیلومتر در ساعت در نظر گرفته شده بود. این مدل به یک پیشرانه القایی خطی ساخت مرلین گرین مجهز شده بود. یک مسیر آزمایشی دیگر در سال 1969 برای آزمایش این نمونه اولیه در نزدیکی مسیر آزمایشی نخست در گومه لو شاتل ساخته شد.

آئروترین آی80

برتین دولت فرانسه را متقاعد کرد تا تامین مالی ساخت یک مسیر آزمایشی دیگر خارج از شهر اورلئان را بپذیرد. این مسیر 18 کیلومتری تقریبا مستقیم روی ستون های بتنی قرار داشت. در صورت موفق بودن آزمایش ها انتظار می رفت که مسیرهای جدید در تمام پاریس ساخته شوند. این مسیر آزمایشی در سپتامبر 1969 تکمیل شد. چند سال بعد، مدل نهایی برتین به نام آئروترین آی80 اچ‌وی که بر اساس مدل آی80 شکل گرفته بود موفق شد به بیشینه سرعت 267 مایل در ساعت (430.4 کیلومتر در ساعت) دست یابد و رکورد سرعت زمینی برای یک وسیله نقلیه ریلی را بشکند.

آئروترین آی80 اچ‌وی

برتین احساس کرد که این فناوری برای اجرای کامل آماده است و مذاکره با دولت فرانسه برای ساخت شبکه ای از مونوریل ها در سراسر فرانسه را آغاز کرد. اما دولت در این زمینه به اطمینان کامل نرسیده بود و نگران بود که شبکه ریلی دولتی با اجرای این پروژه دچار ضرر شود. در سال 1974، دولت فرانسه کمک مالی خود به پروژه آئروترین را متوقف و این پروژه لغو شد.

در عوض، دولت فرانسه حمایت از پروژه Très Grande Vitesse یا TGV را آغاز کرد که دیگر گزینه فرانسوی ها برای حمل و نقل سریع بود. قطار TGV به یکی از موفق‌ترین و پیشرفته‌ترین شبکه های ریلی سرعت بالا در جهان تبدیل شد. یک قطار TGV نیز با رسیدن به سرعت 357.2 مایل در ساعت (574.8 کیلومتر در ساعت) رکورد سریع‌ترین قطار دارای چرخ جهان را به خود اختصاص داده است.

پس از یک دهه تلاش و کار سخت که نتیجه ای نیز به همراه نداشت، ژان برتین که به بیماری سرطان نیز مبتلا شده بود با دلی شکسته در دسامبر 1975 چشم از جهان فروبست. شرکت وی به نام "برتین تکنولوژیز" همچنان دایر است و طیف گسترده ای از فناوری ها را در زمینه های مختلف ارائه می کند.

-------------------------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید: