ابلاغ دستورالعمل ساماندهی و تسریع فرایند رسیدگی به انحصار ورثه

به گزارش روز شنبه ایرنا از مرکز رسانه قوه قضاییه، بر مبنای دستور العمل ابلاغ شده از سوی حجت الاسلام والمسلمین محمد مصدق، فرایندهای زمان‌بر این حوزه اصلاح می‌شود و با هدف ارائه مطلوب‌تر خدمات به عموم مردم تسهیلات جدیدی در مسیر انحصار وراثت ایجاد خواهد شد.

بر این اساس، فرایند چندگانه و گسترده انحصار ورثه که زمان طولانی را از وراث را تلف کرده و موجب ایراد صدمات به وقت و مال مردم می‌شد، با اجرای این دستور العمل به سرعت کاهش یافته و تسهیل می‌شود.

بر پایه این دستور العمل، مرکز توسعه حل اختلاف، معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه، مرکز آمار و فناوری اطلاعات و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف شده‌اند که با استفاده حداکثری از دادرسی الکترونیک، حذف مراحل غیر ضروری و اصلاح و تکمیل فرایند صدور گواهی انحصار ورثه و تحریر ترکه، به تسهیل جدی فرایندهای زمان بر برای مردم اقدام کرده و همه امور در مراحل مختلف به اطلاع همه وراث و ذی نفعان برسد.

بر اساس این دستور العمل که اکنون فرایند اجرای آن آغاز شده است، پس از ثبت درخواست صدور گواهی انحصار ورثه، مراتب شروع فرایند نشر آگهی به اطلاع همه وراث و دیگر ذی نفعان قابل شناسایی می‌رسد همچنین با صدور این گواهی و یا قرار تحریر ترکه، تصویر آن برای همین اشخاص ارسال می‌شود.

استفاده از سامانه‌های ثبت احوال در فرایند انحصار وراثت
همچنین برای احراز رابطه وراثت از اطلاعات ثبت شده در سازمان ثبت احوال استفاده می‌شود. در صورت نقص اطلاعات یا عدم دسترسی به آنها و چنانچه اخذ گواهی گواهان برای احراز رابطه وراثتی لازم باشد، تنظیم استشهادیه الکترونیک کافی و معتبر است؛ مگر این که مقام قضایی استماع گواهی را لازم تشخیص دهد.

بر پایه ماده ۴ این ابلاغیه، رسیدگی در شوراهای حل اختلاف تا حد ممکن به صورت الکترونیکی و بدون تشکیل جلسه حضوری به عمل می‌آید؛ مگر در موارد ضروری که با تنظیم صورت جلسه و توجیه ضرورت، اقدام خواهد شد.

همچنین در مواردی که ارائه اظهارنامه مالیاتی بر ارث الزامی است، نسخه الکترونیکی آن و یا دریافت اظهارنامه از سامانه‌های سازمان امور مالیاتی معتبر است.

ضمن آنکه پس از صدور گواهی انحصار ورثه، فهرست اموال و دیون شناسایی شده و دعاوی حقوقی و کیفری مطرح شده له یا علیه متوفی که دارای بار مالی است، به صورت خودکار به اطلاع وراث قانونی، وصی، امین، قیم و در موارد لازم، دادستان می‌رسد. همچنین مسؤولیت‌های قانونی مرتبط با دیون متوفی از قبیل موارد مذکور در مواد (۲۴۸) و (۲۵۰) قانون امور حسبی و ماده ۶۰۶ قانون مدنی به وراث اطلاع رسانی می‌شود.

استعلام الکترونیک وصیت نامه فرد متوفی
در این دستور العمل تاکید شده است که مرکز آمار و فناوری اطلاعات مکلف است بستر احراز اصالت اوراق قضایی به صورت الکترونیک را برای همه اشخاص فراهم کند همچنین زیرساخت لازم برای استعلام الکترونیکی وصیت‌نامه رسمی متوفی از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و اعلام فرزندخواندگی در استعلامات الکترونیکی ثبت احوال فراهم خواهد شد.

در این بین، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه موظف شده است تا به منظور تسهیل در رسیدگی به پرونده‌های موضوع این دستورالعمل امکان استعلامات به صورت الکترونیکی را برای مراجع رسیدگی کننده به امور حصر ورثه و تحریر ترکه و دفاتر قضایی فراهم کند.

همچنین نرم افزارهای مورد نیاز برای انجام خودکار تنظیم متون پیش نویس، محاسبات و تعیین سهم الارث، تنظیم و صدور آگهی، ارزیابی و دیگر اموری که امکان انجام آن به صورت هوشمند فراهم است تهیه خواهد شد همچنین باید سامانه‌های قضایی به نحوی ایجاد یا توسعه یابند که با ارتباط به بانک‌های اطلاعاتی و سامانه‌های دستگاه‌های اجرایی، اطلاعات مورد نیاز جهت رسیدگی به امور موضوع این دستورالعمل به صورت خودکار، برخط و آنی دریافت شود.

امکان سابقه‌یابی و استخراج اطلاعات هویتی اشخاصی که اطلاع از مشخصات سجلی آنان برای امور انحصار ورثه و تحریر ترکه ضرورت دارد، با همکاری سازمان ثبت احوال کشور و دیگر دستگاه‌های اجرایی فراهم شود.

هوش مصنوعی به کمک تسریع فرآیند انحصار وراثت می‌آید
مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه موظف شده تا با هوشمندسازی، خودکار کردن و الکترونیکی کردن فرایندهای قضایی، احتمال خطای انسانی را در رسیدگی و تصمیمات قضایی، به حداقل ممکن کاهش دهد و با استفاده از قابلیت هوش مصنوعی، سامانه‌های مربوط را به نحوی اصلاح کند که انتشار آگهی‌های قانونی درباره امور راجع به ترکه و انحصار ورثه به همه ذی نفعان قابل شناسایی اطلاع رسانی شود ضمن آنکه این مرکز مکلف شده تا امکان دسترسی مراجع رسیدگی کننده به قوانین و مقررات مربوط، آرای وحدت رویه و نظریه‌های مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه و آرای مشابه را از طریق درگاه ملی فراهم کند.

در ماده ۹ این ابلاغیه نیز تاکید شده که در اجرای مواد ۳۶۷ و ۳۶۸ قانون امور حسبی گواهی انحصار ورثه مربوط به افراد بلا وارث، محجور و غایب به طور خودکار به دادستان مربوطه ابلاغ می‌شود.

در آخرین ماده این ابلاغیه آمده است که در زمان ثبت درخواست تحریر ترکه، گواهی‌های فوت مورث و انحصار ورثه به صورت خودکار از پایگاه‌های داده قوه قضاییه فراخوانی شده، به همراه اموال و دیون ارائه شده توسط وراث یا نمایندگان قانونی آنها، پیوست دادخواست می‌شود. همچنین لازم است امکان استعلام بر خط صورت اموال و دیون قابل شناسایی متوفی جهت استفاده در روند رسیدگی به درخواست تحریر ترکه، برای شوراهای حل اختلاف ایجاد شود.

بر مبنای این دستور العمل، مراکز مختلف مکلف شده در آن، موظف شده‌اند تا در مدت زمان‌های مشخص تعیین شده برای هر یک از دستگاه ها، زمینه‌های اجرایی شدن این ابلاغیه را در موعد قانونی فراهم کنند.