عصرایران - جلسه نقد و بررسی کتاب «شکل چندم از منی» اثر «جواد قاسمی» با حضور «علیرضا بهنام»، منتقد، شاعر و مترجم، «امیر آزاده دل » منتقد ، «حسین ایمانیان» منتقد ،«هرمز علیپور»، شاعر و منتقد، علیشاه مولوی، شاعر و منتقد، «عباس حبیبی بدر آبادی» شاعر و جمعی دیگراز شاعران و دوستداران ادبیات یازده امرداد در کافه هفت برگزار شد.
به گزارش گروه فرهنگی، هنری
عصرایران، «علیرضا راهب» دبیری این جلسه را برعهده داشت. این جلسه با شعر خوانی «هرمز علیپور» آغازشد.
در ادامه این جلسه «امیر آزاده دل» با اشاره به اینکه در کتاب «شکل چندم از منی» سه مضمون مرگ، خواب و کلمه را می توان به خوبی مشاهده کرد، گفت: محوریت این اثر حول سه مضمون یا کارکتر مرگ، خواب و کلمه می چرخد و این سه مضمون در کل کتاب به صورتی تکرار می شوند.
این منتقد با ذکر مثال هایی از کتاب خاطر نشان کرد: مرگ ،خواب و کلمه در حقیقت چند شکل تغییر یافته از راوی یا شاعر است که این کارکترها به طور کلی از یک فقدان سخن می گویند.
وی افزود: آنچه اسلوب این مجموعه را تشکیل می دهد، نه گفتن به جهان است در صورتی که شعر و یا ادبیات مدرن امروز نیازمند این است که با آری گویی و نه گویی به یک تعادل نسبی برسد.
آزاده دل ضمن بیان این مطلب که شاعرباید درکش از جهان را با دیگران قسمت کند اظهار داشت: عنصری که به شعر امروز شکل می بخشد این است که دیدگاه ونگرش شاعر خاص باشد و مرزهای آگاهی مخاطب را گسترش بدهد،که این اتفاق مثبت در برخی از سطرهای این اثر رخ داده و در واقع این نکته مثبت مجموعه شعر «شکل چندم از من» است.
ایمان حسینیان نیز با اشاره به این مطلب که برای هستی پذیری شعر چهار رکن اصلی لازم است؛ گفت: اولین وجه محاکات نام دارد که در واقع هر آنچه بر دوش وجه ارجاعی کلمات است و یا به عبارتی تصویر سازی، فضا سازی و... که در شعر مشاهده می کنیم دروجه محاکات جای می گیرد.
وی افزود: سه عنصر دیگر بنیادین دیگر که شعر را از دیگر متون تخیلی جدا می کند و هستی مادی شعر را به وجود می آورد ، وزن ،ریتم یا ضرب آهنگ ، هارمونی و لحن یا تن و یا صدا در شعر است.
این منتقد ادامه داد: اما آنچه که بسیار محل بحث بوده است و برخی آن را امر بنیادین یک شعر می دانند و یا به عبارتی آن را عنصری می دانند که هستی امر شاعرانه برآن استوار است عنصر لحن است که البته برخی نیز اینگونه نمی اندیشند اما فلاسفه ایی مانند «فارابی» و «ابن سینا» که فلاسفه موسس بودند لحن را لازمه شعر می دانستند.
ایمانیان اضافه کرد : شعر محصولی زبانی بوده و توسط حنجره بشر به شکل صوتی عرضه می شده و در واقع اینجا هستی امر شاعرانه تمام می شده و آنچه برجای می ماند فقط کلماتی است که مانند متن یک نمایش بر کاغذ حک شده است.
این منتقد با تاکید بر این مطلب که وجه آوایی و یا موسیقی شعر و نیز سه عنصر ریتم ،هارمونی و لحن است که شعر را از دیگر نوشتارها جدا می سازد، گفت: با کنار گذاشته شدن عروض توسط شاملو و دیگران و باب شدن شعر آزاد، گسستی در شعر اتفاق افتاد که منجر به فراموشی وجه صوتی و موزیکال شعر شد.
وی افزود: با توجه به مطالبی که ذکر شد، باید بگویم در نود درصد، آثاری که امروزه منتشر می شوند شاعران به لحن بی توجه بوده و تقریبا همه بار شعر بر عنصر تخیل استوار است. البته این گرایش در شعر فارسی لحظات وتصاویر زیبایی را خلق کرده و شاعران برجسته ای نیز دارد اما بی توجهی عمومی به عنصر لحن گاه سبب نابودی شعر می شود.
ایمانیان ضمن اظهار خرسندی از اینکه مجموعه شعر جواد قاسمی در زمره آثاری است که در آن به عنصر لحن توجه شده است گفت: قاسمی به عنوان یک شاعر چه از لحاظ نوشتاری و چه از لحاظ آوایی و تنالیته کلام دغدغه های فرمال دارد. اما به اعتقاد من نمی توان در اثر او دغدغه های جدی را جستجو کرد و ناظر بر یک حرکت جدید در شعر فارسی بود.
علیرضا بهنام با اشاره به افراط درشیوه نقد های پساساختارگرانه اظهار داشت : متاسفانه افراط در این رویکرد که یک شیوه فرانسوی و در واقع معطوف به تجزیه وتحلیل متنی است سبب خواهد شد منتقدین از نقدهای تاریخی و اجتماعی شعر غافل شوند در صورتی که این نقدها نیز نقدهای معتبری در دنیا بوده و اهمیت بالایی دارند.
وی افزود: در شعر جواد قاسمی نشانه هایی وجود دارد که ما را به یک دوره خاص تاریخی در شعر بازمی گرداند ،گرایشی خاص از شعر دهه ی هفتاد که در آن استفاده از برخی از امکانات زبان نظیر واج آرایی ،تکرار،کلاژو مونتاژاهمیت زیادی دارد و شکل شعر روایی است. همچنین در این نوع شعر که از آن به عنوان شعر دهه ی هفتادی یاد می شود برخوردهای احساسی باجهان ،ارجاع های پی در پی به درون متن ،تکه پاره کردن کلمات و استفاده از تداعی های آوایی برای ایجاد یک فضای تخیلی در یک شعرجز تهیدات شعری بود که می توان گفت ویژگی های کلی شعر جواد قاسمی نیز اینگونه است ویا می توان آن را در این چهارچوب گنجاند.
این منتقد با تاکید بر اجرای سالم جواد قاسمی در شعر اظهار داشت: آنچه اثر این شاعر را با دیگر آثار همدوره خودش متمایز می کند نگاه درونی است که در شعر او وجود دارد.
بهنام با اشاره به نکته که نمی توان از یک شاعر در کتاب اولش انتظار داشت چیز جدیدی در شعر تاسیس کند گفت : شاید شاعر در این کتابنتانسته باشد چیز جدیدی را درشعر تاسیس کند و یا شعر را قدمی به جلو ببرد اما همین که این مجموعه کم خطا بوده و شاعر اجرای سالمی از شعر در آن داشته است کافی است و جای امیدواری دارد.
درادامه این جلسه شاعران و منتقدین دیگری چون هرمز علیپور، علیرضا راهب، علیشاه مولوی، میترا سرانی و... به تبادل نظر و بحث و گفتگو درمورد مجموعه شعر «شکل چندم از منی» پرداختند.
این جلسه با شعر خوانی «علیشاه مولوی» به پایان رسید.
گزارش : فاطمه گودرزی زاده
عکس : امیر ثمودی (عماد)