تحقیقات جدید نشان داده است انسان‌ها در فصول مختلف، درک متفاوتی از رنگ‌ها دارند و این موضوع به ویژه درباره رنگ زرد صحت دارد. مردم در یک روز خاکستری زمستانی، رنگ زرد را بسیار متفاوت‌تر از یک روز تابستانی می‌بینند که همه جا پر از برگ‌های سبز است.
بنابه گفته لورن ولبورن، محقق دانشگاه یورک انگلیس، این اثر عجیب ممکن است به منظور تیز نگه داشتن بینایی انسان در مواقع تغییرات شدید محیطی باشد. با وجود این فرآیند، فرد می تواند خود را با تغییرات عظیم فصلی که روی رنگ محیط اثر می گذارد تطبیق و رنگ ها را به درستی تشخیص دهد.
دستگاه بینایی
تشخیص رنگ، فرآیند پیچیده ای است که اجزای متعددی از گیرنده های نوری درون چشم به نام سلول های میله ای و مخروطی گرفته تا مناطق بصری مغز را درگیر می کند. حتی شرایط روحی و روانی افراد در تشخیص رنگ نیز موثر است. دانشمندان متوجه شده اند افراد مبتلا به افسردگی، دنیا را خاکستری تر از دیگران می بینند.
همچنین نتایج تحقیقات نشان داده است تشخیص رنگ علاوه بر افراد بین فرهنگ های متفاوت بسیار متغیر است. این مساله ممکن است به دلیل کاربرد لغاتی باشد که در هر فرهنگی برای توصیف رنگ ها به کار می رود. مثلا در یک فرهنگ، ممکن است مردم حتی برای برخی رنگ ها کلمه ای نداشته باشند یا برخی رنگ ها را متفاوت از دیگران دسته بندی کنند. مثلا روس ها رنگ های آبی روشن و تیره را که در ایالات متحده در دو طبقه قرار داده می شوند به شکلی کاملا متفاوت طبقه بندی می کنند.
مدت هاست دانشمندان متوجه شده اند افراد فرهنگ های گوناگون در تشخیص رنگ های قرمز، زرد، سبز و آبی می توانند دامنه خاصی از رنگ را تشخیص دهند. به طوری که آن رنگ را خالص و بدون وجود ته رنگی ببینند. البته رنگ های دیگر مانند نارنجی را هرگز بدون وجود ته رنگ هایی از قرمز یا زرد نمی توانند تشخیص دهند.
ازطرفی با این که مردم هر فرهنگی می توانند این چهار رنگ منحصر به فرد را تشخیص دهند، اما تک رنگ قرمز یا سبز را نمی توانند در یک طول موج مشابه ببینند و جالب این که در بسیاری از فرهنگ ها با وجود ته رنگ های بسیار درون رنگ زرد، آن را زرد خالص می دانند.
ولبورن و همکارانش می خواستند بدانند آیا چیز خاصی در چشم انسان وجود دارد که رنگ زرد را چنین درک می کند یا عوامل محیطی روی آن نقش مهمی دارد؟
تک رنگ یا رنگ متغیر
محققان برای یافتن پاسخ پرسش خود از 67 مرد و زن خواستند وارد اتاقی تاریک شوند و پس از این که چشمانشان با تاریکی تطبیق پیداکرد، دکمه روی دستگاهی را بزنند و رنگ های متفاوتی را که از دستگاه پخش می شود، مشاهده کنند. سپس هروقت رنگ زرد خالص را دیدند، اطلاع دهند. این آزمایش در دو ماه ژانویه (دی) و ژوئن (خرداد) تکرار شد. نتایج نشان داد تشخیص رنگ زرد در دو محیط زمستانی و تابستانی با هم متفاوت است.
این محققان می گویند احتمال دارد این نوع تغییررنگ ـ که در اصل شبیه تنظیم رنگ تلویزیون است ـ به دستگاه بینایی انسان کمک کند خود را با تفاوت های رنگی موجود در محیط زندگی تطبیق دهد. در شهر یورک انگلیس، زمستان ها محیط گرفته و خاکستری می شود، اما در تابستان برگ درختان و علف ها سبز هستند. البته مشخص نیست این تغییرات چگونه رخ می دهد. شدت تشخیص رنگ زرد خالص در مردم متغیر است که ممکن است به دلیل تطبیق بینایی با شرایط محیط هنگام تغییر فصل باشد. پرسش مهم تر این که تشخیص رنگ در مردم دقیقا چگونه می تواند تا این اندازه متغیر باشد؟
درخصوص این که این فرآیند در کجا رخ می دهد چند احتمال وجود دارد، ممکن است درون خود چشم، درست بعد از دریافت پیام از سلول های مخروطی شکل یا در مناطق بینایی دیگر واقع در مغز باشد. به علاوه این تغییرات، یکروزه صورت نمی گیرد و بنابر مطالعات انجام شده، در چند هفته رخ می دهد.
منبع: جام جم