مرثيه اي براي اخلاق

 
بركت وجود مقدس پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد بن عبدالله صلي الله عليه و آله و سلم برخاسته از اخلاق بي مانند آن دردانه خلفت است ; همان ويژگي برجسته اي كه خداي متعال در قرآن كريم با خطاب « وانك لعلي خلق عظيم » (قلم 6 ) آنحضرت را مي ستايد و در بيان نقش مهم اين ويژگي در توفيق فرستاده خود براي جذب مردم و هدايت آنها به صراط مستقيم الهي فرموده است « فبما رحمه من الله لنت لهم ولوكنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم واستغفرلهم و شاورهم في الامر ... » (آل عمران 159 ).

با اخلاق بي مانند و مدارا با مردم بود كه پيامبر مكرم اسلام توانست سنگدل ترين افراد جامعه جاهلي را جذب كند و از آنها انسان هاي موحد و با ايماني بسازد كه بتوانند جهان تيره و تار آن روز را روشن نمايند و از دل سياهي هاي قرون وسطي تمدن درخشان اسلامي را شكل دهند و مشعل هدايت را فراروي بشريت برافروزند و روشن نگهدارند. خود پيامبر اكرم نيز فرموده است « اني بعثت لاتمم مكارم الاخلاق » يعني فلسفه بعثت به كمال رساندن اخلاق در جامعه بشري است و جامعه ي بدون اخلاق جامعه جاهلي است .

در تفسير آيه شريفه « وانك لعلي خلق عظيم » مفسران اخلاق را مجموعه اي از صفات نيكو از قبيل ملازم هميشگي حق بودن صبر عفو سعه صدر گشاده دست بودن مدار تواضع و آنچه در اين چارچوب قرار دارد دانسته اند. آنچه از بيان روايات و كلام معصومين عليهم السلام و سيره آن بزرگواران به دست مي آيد اينست كه اخلاق آنگاه جلوه واقعي خود را مي يابد و مي تواند پرتوي از « خلق عظيم » باشد كه در برابر بداخلاقي ها فشارها نامردمي ها و جفاها نمايان شود. پيامبر گرامي اسلام نيز هنگامي به وصف « خلق عظيم » متصف شد كه شكسته شدن دندان و ضرب و شتم ها و زخم زبان ها و رانده شدن از وطن خود را تحمل كرد و با مردمي كه چنين رفتارهاي دور از اخلاقي را با آنحضرت داشتند با ملايمت و خوشروئي رفتار فرمود و سخن گفت .

انقلاب اسلامي برمبناي فرهنگ و اصول و ارزش ها استوار است . اين انقلاب و نظام برآمده از آن قرار بود گم شده ملت ها در عصر جاهليت مدرن را پيدا كند و به آنها معرفي نمايد. اين قرار بنا نبود بهيچوجه نفي شود و هيچ چيز نبايد مانع عملي شدن آن گردد. بنابر اين اكنون نيز قرار است نظام جمهوري اسلامي گم شده ملت ها را به آنها معرفي كند و آنها را از جاهليت جديد خارج سازد.
ملت ها در جهان امروز گمشده اي به نام صنعت و موشك و هواپيما و ماهواره ندارند گمشده آنها اخلاق است . ما فقط زماني مي توانيم اين گمشده را به آنها معرفي كنيم كه خودمان متخلق به اخلاق اسلامي باشيم و در راهي گام برداريم كه پيامبر خدا پيش پاي ما قرار داده است .

 اين رسالت بزرگ را ما فقط هنگامي مي توانيم به انجام برسانيم كه ملازم هميشگي حق باشيم اهل صبر باشيم اهل عفو باشيم سعه صدر داشته باشيم گشاده دست باشيم و اهل مدارا انصاف و تواضع باشيم . حتي اگر قرار است در مواجهه با دشمنان خود و دشمنان اسلام و بدخواهان نظام جمهوري اسلامي به دستور اسلام كه فرمود « اشدا علي الكفار » عمل كنيم در همان حال بايد بين خودمان اهل رحم و مهرباني و مصداق بارز « رحما بينهم » باشيم .

واقعيت اينست كه با پيروزي انقلاب و پا گرفتن نظام جمهوري اسلامي در ايران مكارم اخلاق نيز رواج يافت و در دوران دفاع مقدس به اوج خود رسيد. نگهداري اين گوهر گرانبها و رشد و توسعه و نهادينه كردن آن كار بنيادي و مهمي بود كه متاسفانه مورد غفلت قرار گرفت . رقابت هاي سياسي كه خواسته يا ناخواسته به جنگ قدرت تبديل شد به تدريج اخلاق را تحت الشعاع خود قرار داد و بسياري از سجاياي اخلاقي به فراموشي سپرده شدند.

ما امروز از عدالت سخن مي گوئيم ولي در فضائي كه انصاف مدارا صبر و ملازم حق بودن وجود ندارد چگونه مي توان عدالت را محقق ساخت ما امروز از فرهنگ ديني سخن مي رانيم اما به اين سئوال پاسخ نمي دهيم كه بدون برخورداري از سعه صدر و عفو و گذشت كه بخشي از پايه هاي فرهنگ را تشكيل مي دهند چگونه مي توان فرهنگ را نهادينه كرد ما امروز از مدينه فاضله دم مي زنيم ولي براي اين سئوال پاسخي نداريم كه مدينه فاضله را چگونه مي توان بدون اخلاق بنا كرد و به آن رسيد.

سوگمندانه بايد اعتراف كنيم امروز در جامعه ما در رسانه هاي ما در مصاحبه هاي ما در اظهارنظرهاي ما در كتاب هاي ما و در برخوردهاي ما از انصاف و مدارا و حفظ حدود و حقوق ديگران خبري نيست . ما را چه مي شود كه به جاي مبارزه با قاعده فاسد و ماديگرايانه و ماكياولي « هدف وسيله را توجيه مي كند » اكنون خودمان به آن عمل مي كنيم و در صدر توجيه آن برمي آئيم چرا از تهمت زدن دروغ گفتن و پايمال كردن حق نمي هراسيم.

آيا نام چنين جامعه اي را مي توان جامعه اسلامي گذاشت ! چرا همه به فكر بستن بار خود هستيم و تلاش مي كنيم گليم خود را از آب بيرون بكشيم و حاضريم اين كار را به قيمت غرق شدن در گرداب بي اخلاقي ادامه دهيم.

فراموش نكنيم كه قرار است انقلاب اسلامي مروج اخلاق باشد و گمشده ملت ها را كه اخلاق است به آنها معرفي كند. اين رسالت بزرگ فقط درصورتي عملي خواهد بود كه ما خود به معيارهاي اخلاقي پاي بندي عملي نشان دهيم . آيا به بركت سالروز ميلاد پيامبر رحمت كه اسوه اخلاق بود روزنه اي براي بازگشت به اخلاق محمدي (ص ) به روي ما باز خواهد شد