«غذاهراسی» چیست و چگونه درمان می‌شود؟

به گزارش ایسنا، «کلر دی» از پرتقال وحشت دارد. او که مادر دو فرزند است نه‌ تنها نمی‌تواند پرتقال را لمس کند بلکه حتی نمی‌تواند نزدیکشان شود.

کلر که ۳۹ ساله است، می‌گوید: مسئله فقط بوی آنها نیست. همه‌چیز است: پوست سفید داخل پرتقال، پوست اصلی و حتی برش‌های آن. من به هر قیمتی از پرتقال دوری می‌کنم.

کلر با اینکه می‌تواند به‌راحتی یک لیمو را بخورد اما قادر نیست برای فرزندانش که دو و پنج ساله‌اند، پرتقال پوست بکند و همکارانش در یک شرکت فناوری در لندن، می‌دانند که نباید مقابل او سر میزهایشان بنشینند و پرتقال پوست بکنند.

کلر هیچ‌گاه پرتقال دوست نداشته، اما گمان می‌کند که فوبیای او از تجربه‌ای خاص در دوران کودکی‌اش نشات گرفته است. او به‌روشنی به یاد دارد که بعد از یک مسابقه نت‌بال به او برش‌های پرتقال در یک کیسه پلاستیکی شفاف تعارف شد و این صحنه معده‌اش را به هم ریخت.

 او ادامه می‌دهد: می‌دانم که این ترس غیرمنطقی است، اما برای حل کردن این فوبیا هیچ تمایلی ندارم. او ادامه می‌دهد: با این‌ حال ایام سال نو میلادی برایم سخت است‌ چون پرتقال‌ها همه جا هستند.

«کریستوفر پل جونز»، متخصص فوبیای غذایی مستقر در لندن و نویسنده کتاب «با ترس‌هایتان روبرو شوید: هفت گام برای غلبه بر فوبیاها و اضطراب»، می‌گوید که فوبیای غذایی که به آن «سیبوفوبیا» (cibophobia) هم گفته می‌شود، نوعی ترس یا اضطراب شدید است که با برخی غذاهای خاص تحریک می‌شود.

او می‌گوید: این ترس می‌تواند از دیدن، بوییدن یا حتی فکر کردن به غذا ناشی شود. به گفته او، فوبیاهای غذایی اغلب از تجربیات منفی اولیه ناشی می‌شوند و این پدیده به «شرطی‌سازی پاولفی» معروف است.

این تجربیات ممکن است شامل خفگی، واکنش‌های آلرژیک یا آسیب‌های روانی عاطفی یا اصطلاحا ترومای مرتبط با غذا باشند مانند مجبور شدن به خوردن چیزی در کودکی و سپس احساس تهوع.

او می‌گوید: به این ترتیب، فوبیای غذایی را می‌توان شکل شدیدتری از آن انزجاری دانست که برخی افراد پس از مصرف بیش از حد الکل تجربه می‌کنند و بعدا با دیدن یا بوییدن آن، دچار حالت تهوع می‌شوند.

این ترس‌ها در صورت درمان نشدن می‌توانند در طول زمان گسترش یابند و به یک رژیم غذایی به‌شدت محدود منجر شوند که ممکن است سلامت فرد را تحت تاثیر قرار دهد. جونز که روان‌درمانگر و هیپنوتراپیست بالینی آموزش‌دیده‌ای است‌، روش‌های روانشناسی رایج مانند درمان شناختی‌ــ‌رفتاری (سی‌بی‌تی) را با تکنیک‌های مداخله‌ای مانند هیپنوتراپی بالینی، حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد با حرکت چشم (EMDR) و ذهن‌آگاهی ترکیب می‌کند تا تغییرات سریع حاصل شود.

او مدعی است با شکستن پیوندهای عاطفی که واکنش ترس را برمی‌انگیزند، می‌تواند بیشتر فوبیاها را طی یک تا چهار جلسه حل کند و اینکه، رویکرد چندوجهی او برخلاف هیپنوتراپی سنتی، هدفمندتر است و به ریشه مشکل می‌پردازد.

به گفته «فلیکس اکونومکایس»، متخصص دیگر در زمینه فوبیای غذایی که کلینیک خصوصی «هیت‌تراپی» (The Heath Therapies) را در «همپستد» لندن اداره می‌کند، اکثر افراد با فوبیای غذایی شدید معمولا فقط دو نوع غذا می‌خورند مانند ناگت و چیپس. اگرچه او حتی مردی میانسال را درمان کرده که تمام عمرش فقط نان می‌خورده است.

اگر مغز باور کند که غذا خطرناک است، اجتناب از آن کاملا منطقی به نظر می‌رسد. اما مغز می‌داند که برای بقا به غذا نیاز دارد، بنابراین چیزی را انتخاب می‌کند که ایمن‌ترین غذا به نظر می‌رسد. او اشاره می‌کند که فوبیاهای غذایی اغلب با بی‌اشتهایی اشتباه گرفته می‌شوند، در حالی‌ که در واقع اینجا مشکل بر سر «اعتماد نداشتن‌ معمولا بی‌مورد به غذا» است. او ادامه می‌دهد: افراد مبتلا، حس وحشتی بیمارگونه‌ به برخی از غذاها دارند و بدنشان‌ همان‌طور می‌لرزد که اگر عنکبوتی به دستشان داده شود.

به گزارش ایندیپندنت، «کری جونز»، روان‌درمانگر، می‌گوید که فوبیاهای غذایی، بیشتر در موارد اختلال مصرف غذایی اجتنابی/محدودکننده (ARFID) دیده می‌شوند؛ اختلالی پیچیده که ویژگی آن اجتناب از برخی غذاهاست و از همه مهم‌تر اینکه به نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن یا وزن مرتبط نیست. او می‌گوید: در عوض، این اختلال ممکن است شامل مسائل حسی، تروما یا ترس از آثار منفی مانند خفگی یا تهوع باشد.

او می‌گوید فوبیاهای غذایی نسبت به انواع دیگر اختلال‌های خوردن مانند بی‌اشتهایی، پرخوری عصبی یا اختلال پرخوری، تا حدی کمتر رایج‌ هستند اما همچنان بر تعداد قابل‌توجهی از افراد تاثیر می‌گذارند. برای برخی افراد، این ترس‌ها همه‌گیر می‌شود و رژیم غذایی آنها را به تعداد انگشت‌شماری از غذاهای ایمن محدود می‌کند.

سازمان خدمات ملی سلامت انگلیس (NHS) برای درمان فوبیاهای غذایی معمولا از درمان شناختی‌ــ‌رفتاری (CBT) یا درمان مبتنی بر خانواده استفاده می‌کند. روش‌های دیگری که استفاده می‌شود، عبارتند از «زنجیره‌سازی غذایی»؛ ایجاد «زنجیره‌هایی» بین غذاهایی که افراد مبتلا به ترس‌های غذایی در حال حاضر مصرف می‌کنند و غذاهای جدیدی که از نظر طعم، رنگ یا بافت با آن‌ها مشابه‌اند. این روش‌ها که همچنین شامل مواجهه‌درمانی می‌شوند، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول می‌کشند که این امر باعث می‌شود گزینه‌های سریع‌تر مانند هیپنوتراپی، جذاب‌تر به نظر برسند.