یک یافته جدید درباره مقبره‌های هرمی

به گزارش ایسنا، بر اساس مقبره‌هایی که در محوطه‌ باستان‌شناسی «تومبوس»(Tombos) در سودان یافت شده است، ممکن است اهرام مصر باستان و سودان تنها متعلق به ثروتمندان نبوده باشند.

باستان‌شناسان در مقاله‌ای که در شماره‌ ماه ژوئن مجله‌ی باستان‌شناسی انسان‌شناختی منتشر شده، نوشتند: «یافته‌های ما نشان می‌دهند که مقبره‌های هرمی، که پیش‌تر تصور می‌شد محل دفن اشراف‌زادگان بوده‌اند، ممکن است شامل افراد با جایگاه پایین و مردم شغل‌های  سخت نیز بوده باشند.» مصر باستان در برخی زمان‌ها بخش‌هایی از سودان را تحت کنترل خود داشت و تومبوس به‌عنوان یک مستعمره‌ی مصری تأسیس شد.

«لایوساینس» نوشت، «تومبوس» در سومین آبشار رود نیل در سودان واقع شده است. در دوران باستان، این منطقه با نام «نوبیا» یا «کوش» شناخته می‌شد. مصریان پس از تسخیر این منطقه در حدود ۱۴۰۰ پیش از میلاد، آن‌ها «تومبوس» را تأسیس کردند.

گروه پژوهشی در مطالعه‌ خود نوشته است که «مدتی کوتاه پس از فتح نوبیا توسط مصریان، تومبوس توسط آن‌ها در سرزمین نوبیایی‌ها ساخته شد تا کنترل استعماری را تسهیل کند.»

افراد ثروتمند در مقبره‌هایی دفن می‌شدند که هرم‌های کوچکی بر فراز آن‌ها قرار داشت. در مطالعه‌ جدید، دانشمندان حدود ۱۱۰ اسکلت را در «تومبوس» بررسی کردند. آن‌ها محل اتصال عضلات و رباط‌ها به استخوا که نشان می‌دهد افراد چه میزان کار فیزیکی انجام داده‌اند، را تحلیل کردند. 

گروه پژوهشی در مطالعه نوشته است :«هرچه بدن به‌طور مکرر و شدیدتر استفاده شود، عضلات و رباط‌ها به شیوه‌ای قوی‌تر به استخوان متصل می‌شوند که این می‌تواند به ایجاد برجستگی‌ها و برآمدگی‌های مشخصی در محل اتصال روی استخوان منجر شود.»

این تغییرات در استخوان به‌ عنوان «تغییرات انتزی»(entheseal changes) شناخته می‌شوند. گروه پژوهشی گزارش داد که افرادی که میزان تغییرات انتزی پایین‌تری داشتند، احتمالاً افراد دارای جایگاه بالا بوده‌اند و کار سخت انجام نمی‌دادند. اما مقبره‌ها همچنین بقایای افرادی را در خود داشتند که میزان تغییرات انتزی بالایی داشتند و احتمالاً مقدار زیادی کار سخت انجام داده بودند.

نویسندگان این مقاله این موضوع را مطرح کردند که به‌عبارت دیگر، اهرام فقط برای ثروتمندان نبودند؛ بلکه کارگران طبقه‌ی پایین در کنار اشراف دفن شده بودند. پیش‌تر تصور می‌شد که اهرام برای اعضای نخبه‌ی جامعه ساخته شده‌اند.

گروه پژوهشی نوشت که این کشف نشان می‌دهد که «طبقات اجتماعی از یکدیگر جدا نبودند، بلکه یک طبقه‌ غیر اشراف و دارای کار سخت در کنار اشرافی که از وظایف منجر به فرسایش انتزی اجتناب می‌کردند، دفن شده‌اند. ما دیگر نمی‌توانیم فرض کنیم که افرادی که در مقبره‌های هرمی باشکوه دفن شده‌اند، اشراف هستند. در واقع، سخت‌کوش‌ترین اعضای جوامع با مشهودترین بناهای یادبود مرتبط هستند.»

چندین توضیح ممکن برای این‌که چرا افراد اشراف در مقبره‌های هرمی دفن شده‌اند، وجود دارد. «سارا شریدر»، نویسنده‌ی اصلی مقاله و دانشیار باستان‌شناسی در دانشگاه لیدن هلند، گفت: «این عمل ممکن است توسط افراد اشراف‌زاده برای تقویت نظم اجتماعی سلسله‌مراتبی تشویق شده باشد. همچنین ممکن است که افراد با وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین‌تر می‌خواستند در کنار افرادی با وضعیت اقتصادی بالاتر دفن شوند.»

اگرچه این تحقیق فقط بر سودان متمرکز بود، شریدر گفت که ممکن است افراد اشراف و غیر اشراف در مصر نیز در مقبره‌های هرمی کنار یکدیگر دفن شده باشند، اگرچه تحقیقات بیشتری برای اثبات این موضوع مورد نیاز است.

واکنش‌ها به این یافته‌ها متفاوت بود. جولیا بودکا، استاد باستان‌شناسی مصر و تاریخ هنر در دانشگاه لودویگ-ماکسیمیلیان مونیخ( Ludwig-Maximilians-University Munich)، این مطالعه را تحسین کرد و در ایمیلی به لایو ساینس گفت: «در مجموع، این یک مطالعه‌ عالی است که بر تفسیرهای آینده‌ کاوش‌های جدید و داده‌های قدیمی تأثیر خواهد گذاشت.»

بااین‌حال، آیدان دادسون، استاد مصرشناسی در دانشگاه بریستول انگلستان، گفت که باید با احتیاط به این یافته‌ها نگاه کنیم. او اشاره کرد که اعضای طبقه‌ی اشراف نیز ممکن است در فعالیت‌هایی مشارکت داشته باشند که شامل کار سخت بوده است، بنابراین کسانی که عضلات قوی‌تری داشتند، ممکن است در واقع به طبقه‌ی بالا تعلق داشته باشند.

«دادسون» در ایمیلی به لایو ساینس گفت : «این واقعیت که تومبوس یک پایگاه استعماری بود، ممکن است به‌ویژه به این معنا باشد که نخبگان آموزش نظامی و بدنی دیده بودند.»

ولفرام گراتژکی، مصرشناس و پژوهشگر ارشد افتخاری در کالج دانشگاهی لندن، اشاره کرد که مهم است توجه کنیم که اهرام تومبوس با اهرام جیزه یا سقاره تفاوت دارند. اهرام در آن محوطه‌ها برای فرعون‌ها و همسرانشان ساخته شده بودند، در حالی که اهرام تومبوس برای افراد غیرسلطنتی ساخته شده بودند.