علائم وارد شدن عفونت به خون چیست؟

وقتی عفونت وارد جریان خون می‌شود، یک وضعیت بسیار جدی و تهدید کننده زندگی به نام عفونت خونی یا سپسیس رخ می‌دهد. در این حالت واکنش شدید سیستم ایمنی به حضور میکروب در خون می‌تواند به آسیب اندام‌ها و حتی مرگ منجر شود. بنابراین آشنایی با علائم وارد شدن عفونت به خون بسیار حیاتی است تا در صورت مشاهده آن‌ها، فوراً اقدامات درمانی صورت گیرد. مهم‌ترین نشانه‌های عفونت خونی عبارت‌اند از تب و لرز، افزایش شدید ضربان قلب، تنفس سریع یا تنگی‌نفس، تعریق و پوست سرد یا مرطوب، گیجی و کاهش هوشیاری، ضعف شدید، افت فشار خون (در موارد پیشرفته) و کاهش میزان ادرار. در ادامه، این علائم را به‌تفصیل بررسی می‌کنیم و به دیگر نکات مهم پیرامون عفونت خونی می‌پردازیم.

نشانه‌ها و علائم عفونت خونی (سپسیس)

توجه داشته باشید که در افراد بسیار جوان، سالمندان یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، برخی نشانه‌های معمول ممکن است بروز نکند یا خفیف‌ تر باشد (مثلاً ممکن است تب نداشته باشند).

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، بسیاری از این علائم عمومی بوده و ممکن است با بیماری‌های دیگر نیز اشتباه گرفته شوند (برای مثال، تب و لرز در آنفولانزا هم دیده می‌شود). با این حال ظهور هم‌زمان چند علامت فوق پس از یک عفونت (مثلاً بعد از ذات‌الریه، عفونت ادراری، جراحی یا زخم چرکی) زنگ خطر جدی است. در افراد سالمند یا خیلی جوان و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است برخی علائم کلاسیک عفونت خونی مانند تب یا پاسخ التهابی قوی دیده نشود . به عنوان مثال یک فرد سالخورده با عفونت خون ممکن است دمای بدنش به جای تب، پایین‌تر از حد طبیعی باشد یا خیلی گیج و خواب‌آلود گردد بدون اینکه تب بالا کند. بنابراین در چنین افرادی هر تغییر وضعیت غیرمعمول (مثلاً کاهش هوشیاری یا ضعف ناگهانی) بعد از یک عفونت باید جدی گرفته شود.

نکته: در صورت بروز علائمی مانند گیجی شدید، سختی در تنفس، یا تندی غیرعادی تنفس و ضربان قلب، لازم است فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید . این علائم می‌توانند نشان‌دهنده شروع عفونت خونی باشند و تأخیر در درمان ممکن است عواقب خطرناکی داشته باشد. به طور خلاصه، هرگاه حال عمومی شما یا نزدیکانتان بعد از یک عفونت به جای بهبودی، رو به وخامت گذاشت (مثلاً تب قطع نمی‌شود یا علائم جدیدی مثل گیجی و تنگی‌نفس اضافه می‌شوند) باید احتمال عفونت خونی را در نظر گرفت و سریعاً کمک پزشکی گرفت.

علت‌های ورود عفونت به خون

هر نوع عفونتی در بدن می‌تواند در صورت پیشرفت، منجر به ورود میکروب‌ها به جریان خون و ایجاد عفونت خونی شود . با این حال برخی عفونت‌ها بیشتر از بقیه مستعد انتشار خونی هستند. شایع‌ترین منابع اولیه عفونت که باعث عفونت خونی می‌شوند عبارت‌اند از:

• عفونت ریه‌ها: مانند ذات‌الریه (سینه‌پهلو) که یک علت رایج عفونت خونی است . عفونت شدید ریه می‌تواند وارد گردش خون شده و کل بدن را درگیر کند.
• عفونت‌های دستگاه ادراری و کلیه: به‌خصوص عفونت کلیه یا مثانه (پیلونفریت شدید، عفونت مجاری ادرار) که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به باکتریمی (وجود باکتری در خون) شود .
• عفونت‌های شکمی و گوارشی: مثل آپاندیسیت ترکیده، عفونت کیسه صفرا یا مجاری صفراوی، عفونت روده‌ای یا پریتونیت (عفونت صفاق) که همگی می‌توانند وارد خون شده و عفونت خونی ایجاد کنند .
• عفونت پوست و بافت نرم: نظیر سلولیت شدید، زخم‌های عفونی عمیق یا سوختگی‌ها. در این موارد باکتری‌ها از طریق زخم باز یا بافت ملتهب به رگ‌ها راه می‌یابند .
• عفونت‌های دستگاه عصبی مرکزی: مانند مننژیت یا عفونت مغز که می‌تواند پیامدهای سیستمیک شدید از جمله عفونت خونی  به همراه داشته باشد .
• عفونت‌های ناشی از تجهیزات پزشکی داخل بدن: ورود میکروب از طریق کاتترها، سوزن‌ها، لوله‌های تنفسی یا IV به خون می‌تواند باعث عفونت خونی شود . مثلا عفونت محل وصل بودن آنژیوکت و کاتتر وریدی یا عفونت ناشی از وسایل جراحی کاشته‌شده در بدن.

تشخیص عفونت خون چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص به‌موقع عفونت خونی بسیار حیاتی است. پزشکان برای تشخیص عفونت خونی، از ترکیبی از معاینه بالینی و آزمایش‌های تشخیصی استفاده می‌کنند . ابتدا علائم حیاتی بیمار بررسی می‌شود: تب یا افت دمای بدن، فشار خون، تعداد ضربان قلب و تعداد تنفس. سپس آزمایش‌های زیر ممکن است انجام شوند:

• آزمایش خون: اولین قدم معمولاً انجام آزمایش خون است . شمارش کامل سلول‌های خون (CBC) برای بررسی بالا بودن گلبول‌های سفید (شاخص عفونت) انجام می‌شود. همچنین کشت خون برای شناسایی باکتری یا قارچ در خون صورت می‌گیرد که تأیید می‌کند آیا میکروب زنده در خون حضور دارد یا خیر . علاوه بر اینها، آزمایشاتی جهت بررسی عملکرد اندام‌های حیاتی (مانند آزمایش عملکرد کبد و کلیه)، میزان الکترولیت‌ها و فاکتورهای انعقادی خون انجام می‌شود .
• آزمایش ادرار: برای رد یا تأیید منبع عفونت ادراری، آزمایش ادرار و کشت ادرار انجام می‌شود تا مشخص شود آیا عفونت کلیه یا مثانه عامل عفونت خونی بوده است یا خیر .
• تصویربرداری پزشکی: بسته به علائم، ممکن است از تصویربرداری‌هایی مانند عکس رادیولوژی قفسه سینه، سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی استفاده شود .
• سایر تست‌ها: در برخی موارد خاص، آزمایش مایع نخاع (اگر مننژیت مطرح باشد)، کشت ترشحات زخم، یا تست‌های اختصاصی دیگر نیز انجام می‌شود. هدف کلی، تشخیص سریع عامل عفونت و میزان آسیب به اندام‌ها است.

🔍 توجه: از آنجا که در عفونت خونی زمان بسیار مهم است، پزشکان حتی قبل از آماده شدن همه نتایج آزمایش، درمان را شروع می‌کنند. به محض ظن بالینی به سپسیس، اقدامات درمانی فوری آغاز می‌شود زیرا هر ساعت تأخیر در شروع درمان می‌تواند شانس بقا را کاهش دهد .

انجام به‌موقع آزمایش‌ها نیز نقش مهمی در نجات بیمار دارد. اگر علائم عفونت خونی خفیف‌تر باشند و بیمار وضعیت پایدار داشته باشد، ممکن است پزشک درخواست انجام برخی آزمایش‌های خون سرپایی را بدهد. در چنین شرایطی حتماً آزمایش‌ها را در یک مرکز آزمایشگاهی معتبر انجام دهید تا نتایج دقیق و سریعی به دست آید. برای مثال، در صورت سکونت در تهران می‌توانید به یک آزمایشگاه خون شبانه روزی مراجعه کنید. این آزمایشگاه با تجهیزات مدرن خود می‌تواند آزمایش‌های تخصصی تشخیص عفونت خون (مانند کشت خون و سایر بررسی‌ها) را با دقت بالا انجام دهد و به پزشک در تشخیص وضعیت شما کمک کند.

درمان عفونت خونی (سپسیس) چگونه است؟

عفونت خونی یک اورژانس پزشکی است و درمان آن باید بلافاصله آغاز شود . هدف از درمان، کنترل منبع عفونت و حمایت از ارگان‌های حیاتی بدن است. اقدامات درمانی اصلی در بیمارستان (معمولاً بخش مراقبت‌های ویژه) شامل موارد زیر می‌شود:

• تجویز آنتی‌بیوتیک و داروهای ضدعفونت: به محض مشکوک شدن به سپسیس، آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف وریدی آغاز می‌گردد . انتخاب نوع آنتی‌بیوتیک بر اساس منشاء احتمالی عفونت است (مثلاً آنتی‌بیوتیک مناسب عفونت ادراری در مقابل ریوی). در صورت شناسایی عامل دقیق (مثلاً نتایج کشت خون)، دارو به آنتی‌بیوتیک اختصاصی آن میکروب تغییر می‌کند. در عفونت‌های قارچی یا ویروسی شدید، داروهای ضدقارچ یا ضدویروس تجویز می‌شود.
• مایعات و داروهای حمایتی: برای جلوگیری از افت فشار خون، سرم‌های وریدی (مایعات داخل وریدی) به بیمار وصل می‌شود. اگر فشار خون بسیار پایین باشد و با سرم بهبود نیابد، از داروهای تنگ‌کننده عروق (وازوپرسورها) استفاده می‌شود تا فشار خون افزایش یابد . همچنین بیمار ممکن است اکسیژن مکمل دریافت کند یا در صورت نارسایی تنفسی به دستگاه ونتیلاتور متصل شود.
  کاتتر
• مراقبت از عملکرد اندام‌ها: بسته به شدت سپسیس، ممکن است عملکرد اندام‌های مختلف مختل شود. برای مثال، در صورت نارسایی کلیه از دیالیز موقت استفاده می‌شود ، یا در صورت نارسایی تنفسی بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی وصل می‌گردد. پایش مستمر علائم حیاتی، سطح هوشیاری و خروجی ادرار بیمار انجام می‌شود. در موارد افت هوشیاری یا خطر، بیمار در بخش ICU تحت نظر خواهد بود.
• جراحی در صورت لزوم: اگر منبع عفونت آبسه، بافت مرده یا جسم خارجی آلوده باشد، ممکن است عمل جراحی برای برداشت منبع عفونت نیاز شود . به عنوان مثال، تخلیه آبسه شکمی یا خارج کردن بافت عفونی و مرده (در عفونت خونی ناشی از زخم عمیق) بخشی از درمان است.

در طی درمان سپسیس، تیم پزشکان شامل متخصص عفونی، متخصص مراقبت‌های ویژه و سایر تخصص‌ها شرایط بیمار را مدیریت می‌کنند. خوشبختانه اگر تشخیص زودهنگام باشد و درمان مناسب سریعا آغاز شود، بسیاری از بیماران از عفونت خونی نجات پیدا می‌کنند . با این حال، در موارد شوک سپتیک (مرحله پیشرفته سپسیس)، حتی با وجود درمان کامل نیز خطر مرگ و عوارض بالا است. به همین دلیل پیشگیری و تشخیص زودرس بهترین راه مقابله با عفونت خونی است.

جمع‌بندی و توصیه پایانی

به دلیل حساسیت بالای موضوعات پزشکی، همواره سعی داریم محتوایی ارائه دهیم که دقیق، معتبر و قابل اعتماد باشد. اطلاعات این مقاله از منابع شناخته‌شده جهانی در حوزه سلامت گردآوری شده و توسط پزشکان متخصص بررسی و ارزیابی شده است. با این‌حال، مطالب ارائه‌شده در این مقاله به هیچ‌وجه جایگزین تشخیص یا توصیه تخصصی پزشک نیستند. بنابراین، خوانندگان نباید صرفاً بر اساس این اطلاعات تصمیم‌گیری درمانی انجام دهند و در صورت بروز علائم یا مشکلات جسمی، باید هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی یا اورژانس مراجعه کنند.

بازداشت ۷ عنصر معاند و کشف ۱۰۰ قبضه سلاح قاچاق توسط وزارت اطلاعات

تماشاخانه

ایران در پرتگاه بحران آب؛ یک نوسان اقلیمی کافی است تا همه‌چیز فروبریزد / اگر فقط ۴۰ درصد آب مصرف می‌شد ایران امروز تشنه نبود (فیلم)

دو دقیقه سینمای شاعرانه ؛ جمع اضداد (تماشا کنید)

فیلم های دیگر