تالاب شادگان، تالاب فراموش‌شده (+ فیلم)

فیلم را اینجا ببینید

جدید آن لاین - تالاب شادگان در انبوه نیزارهای جنوب غرب ایران، دور از چشم همه، به هستی خود ادامه میدهد. افق آبی و قرمز ایستاده بر آب و پرواز پرندگان از هر سو و بازتاب آسمان و زمین در آب و تا چشم کار میکند نیزارهای سبز و زرد که با نسیم باد خم و راست می شوند؛ جیرجیرِ جیرجیرک‌ها و صدای بال زدن پرندگان و شنای آرام غازها در آب؛ کودکان روستایی با چهره‌های آفتاب‌سوخته اما آرام و ساده‌شان، زن تنهای چوب‌به‌دست با قامتی بلند در آب و کمی آن‌سوتر پیرمردی که در قایق روانش بر آب مشغول ماهیگیری است و گاومیش‌هایی که گاه درون آب می‌روند و گاه به خشکی می‌آیند. اینجا همه چیز از زندگی نشان دارد.

اینجا آفتاب هم جزوی از سقف های ساخته‌شده از نی است و درختان سرسبز و سر به فلک کشیده و گاه خشک نخل نیز با باد می رقصند.

تالاب شادگان یکی از ۱۸ تالاب بین‌المللی ثبت‌شده در فهرست یونسکو است، یکی از مناظر طبیعی و زیبای جنوب استان خوزستان است. بزرگ‌ترین تالاب کشور است، در ۵۲ کیلومتری آبادان و ۱۰۵ کیلومتری اهواز. این تالاب طبق مصوبۀ شورای عالی حفاظت از محیط زیست با نام پناهگاه بین‌المللی حیات وحش شادگان به سازمان محیط زیست واگذار شده‌است. حیات وحش وابسته به تالاب نیز دارای ارزش‌های اقتصادی و اجتماعی بسیاری است.

سطح تالاب با پوشش گیاهان آبزی همچون لویی و چولان محل مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است که از شمال اروپا، کانادا و سیبری در پاییز به منطقه می‌آیند. انواع ماهیان آب شیرین و شور مانند حمری، شانک، بیا و پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لک‌لک، غاز وحشی و اردک در این تالاب زندگی می‌کنند.

پوشش گیاهی درون تالاب، چراگاه و منبع مهم تأمین علوفه و غذا برای دام‌های روستاییان حاشیۀ تالاب است. مواد اولیۀ ساخت خانه‌ها از تالاب تهیه می‌شود و اقتصاد مردمان ناحیه بر صید ماهی و پرندگان می‌چرخد. ۱۱۷ روستا و سه نقطۀ شهری در تالاب وجود دارد که رفت‌وآمد بین آنها با قایق صورت می‌گیرد، با اینکه تالاب از ظرفیت بالقوه گردشگری برخوردار است، اما به دلیل فعال نشدن این حوزه و متکی بودن اقتصاد مردم تالاب تنها به محصولات آن، سطح زندگی مردم پایین است.

آب تالاب به دلیل ورود آلاینده‌هایی چون پساب‌های طرح توسعه نی‌شکر آلوده شده، به گونه‌ای که آب شیرین آن شور و باعث از بین رفتن یا محدود شدن تنوع آبزیان شده، کشاورزی منطقه را دستخوش تغییر کرده و بر اقتصاد مردم تأثیر بسیار گذاشته ‌است. آنچه تالاب را با خطر نابودی مواجه کرده، مقدار آبی است که نیاز طبیعی تالاب است که با سدسازی و مدیریت ناصحیح از  میزان آن کاسته شده است.

کارشناسان محیط‌ زیست همواره دربارۀ ورود پساب‌های صنعتی،  نشت نفت از لوله ها، زه‌آب‌های کشاورزی، فاضلاب‌های شهری و خانگی، کاهش مقدار آبی که باید وارد تالاب شود و دیگر عوامل تهدید‌کننده هشدار داده اند؛ هشدارهایی که از تأثیر لازم برخوردار نشده است.

به گفتۀ هرمز محمودی‌راد، مدیر کل محیط زیست استان خوزستان، رودخانۀ جراحی تنها منبع تأمین‌کنندۀ آب شیرین تالاب شادگان است و در صورت عدم تأمین سهمیۀ آب، بی‌تردید تالاب دچار عوارض ناگواری خواهد شد.

گذران زندگی بیش از پنج هزار نفر از ساکنان روستاها و حاشیه‌نشینان آن به طور مستقیم با  هنجارهای زیست محیطی مرتبط است و هر گونه تخریب، آلودگی و بی‌توجهی به تالاب شادگان اثر مستقیم بر بهره‌برداران آن دارد.

ارائۀ خدمات به گردشگران از جملۀ مشاغل اهالی دو روستای سراخیه و رگبه است که به گردشگری معروف اند. مردم این روستاها گردشگران را با قایق‌های خود به گشت‌و‌گذار در پیچ و تاب تالاب و نیزارها می‌‌برند و نقاط مختلف آن را نشان می‌‌دهند.

تالاب شادگان وسعتی برابر ۴۰۰ هزار هکتار دارد که حدود ۳۳۰ هزار هکتار از طبیعت بکر آن به پناهگاه حیات وحش اختصاص پیدا کرده‌است.