آب محور توسعه در استان آذربایجان غربی یا ...

استان آذربایجان غربی بعنوان دومین استان پر آب کشور می تواند جایگاه ویژه ای در حوزه های صنعت ، کشاورزی و ... داشته باشد ، متاسفانه با بررسی اجمالی در حوزه صنعت می بینیم که حدود 82 درصد صنعت استان در زمینه محصولات کانی و غیر فلزی ، مواد غذایی و تولید منسوجات فعالیت می کنند ، یعنی با یک روند اشتباه تک محصولی در استان مواجه هستیم در حالیکه استان آذربایجان غربی بعنوان دومین استان پر آب کشور که با چهار کشور هم مرز می باشد و دروازه اروپا بشمار می رود ، می تواند یکی از مناطق صنعتی بزرگ باشد چرا که امروز ، صنایعی مثل فولاد ، ذوب آهن ، پتروشیمی و ... که برای ایجاد و ادامه فعالیت آب بسیار زیادی نیاز دارند ، متاسفانه در نقاط کم آب ایجاد می گردند که در مجموع توجیه اقتصادی نیز ندارد در حالیکه ایجاد چنین صنایعی در استان علاوه بر توجیه بالای اقتصادی حل کننده یکی از بزرگترین مشکلات امروز جامعه بینی ، آمار بالای بیکاری در استان می باشد و با توجه به بازار مصرف در خارج از کشور می تواند بازار خود را در خارج از مرزها جستجو نموده و با هزینه کم حمل و نقل نسبت به صادرات اقدام نماید.

در زمینه کشاورزی نیز متاسفانه با مراجعه اجمالی به روستا ها و کشاورزی استان می بینیم که مشکلات زیادی در مراحل مختلف کاشت ، داشت و برداشت و فروش محصولات کشاورزی وجود دارد ، امروز می بینیم که دریاچه ارومیه بعنوان یکی از بزرگترین تالاب ها ، زیستگاه های بین المللی با خطر مرگ مواجه است و متاسفانه بعضا شنیده می شود که وجود سدها ، عامل خشک شدن این دریاچه معدنی می گردد ، در حالیکه با یک حساب سرانگشتی دیده می وشد که اصلی ترین عامل خشک شدن دریاچه ارومیه بالا رفتن دمای هوا و افزایش تبخیر و پایین رفتن سفره های آب زیر زمینی و به تبع خشک شدن آب چشمه هایی می باشد که دریاچه از آن تغذیه می نماید .

با یک بررسی اجمالی می بینیم که نیاز آبی دریاچه ارومیه حدود 18 میلیون متر مکعب در سال بوده که مجموع آب ذخیره شده پشت سد های حوزه دریاچه ارومیه کمتر از 1 میلیارد متر مکعب در سال می باشد که می بینیم این مقدار نسبت به کل نیاز آبی دریاچه بسیار کوچک می باشد ، لذا باید با تدبیر و برنامه ریزی مناسب علاوه بر حمایت از کشاورزی با ایجاد سیستم های کشاورزی که منجر به افزایش چند برابری محصولات کشاورزی و استفاده بهینه از آب های زیر زمینی و عدم برداشت بی رویه از سفره ها گردیده و با افزایش درآمدها و بهبود معیشت کشاورزان مشکلات دریاچه نیز تا حدود زیادی مرتفع می گردد که مشخصات دریاچه ارومیه و راهکارهای نجات آن و همچنین مراحل حمایت از بخش کشاورزی در مراحل مختلف به شرح زیر ارائه می گردد .

مشخصات دریاچه ارومیه :

سطح دریاچه در تراز میانگین حدود 5500 کیلومتر مربع
عمق متوسط دریاچه حدود 6 متر
حجم دریاچه در تراز میانگین حدود 33 میلیارد متر مکعب
تراز اکولوژیک دریاچه 1/1374 متر ( حداقل ترازی که در آن آرتیمیا موجود در دریاچه قادر به تولید مثل و رشد و نمو می باشد ).
تراز فعلی دریاچه حدود 1371 متر
کمبود آب تا تراز نرمال حدود 18 میلیارد متر مکعب
کمبود آب تا تراز اکولوژیک حدود 13 میلیارد متر مکعب
راهکار های نجات دریاچه ارومیه :
1- برنامه ریزی اصولی برای مصارف آب
2- کاهش مصرف آب در سطح حوزه آبریز دریاچه ارومیه با افزایش راندمان های آبیاری با استفاده از روش های نوین آبیاری تحت فشار ( بارانی و قطره ای )
3- تخصیص آب برگشتی از تصفیه خانه های فاضلاب به امر کشاورزی
4- تسریع در انتقال آب از حوزه های مجاور ( حوضه های رودخانه های گلاس و ارس ) از طریق افزایش اعتبارات تخصیصی و پیگیری های مستمر و ویژه
5- بارور سازی ابرها و افزایش بارندگی در حوزه آبریز دریاچع ارومیه
6- تغذیه مصنوعی سفره های آب زیر زمینی در استان
7- انتقال آب از دریاچه خزر به دریاچه ارومیه

راهکارهای حمایت از بخش کشاورزی :
1- ممنوعیت واردات کشاورزی ( علیرغم اینکه استان آذربایجان غربی بزرگترین تولید کننده سیب در کشور می باشد ، همواره شاهد واردات سیب از دیگر استان ها ( سیب دماوند ) و حتی کشورهای خارجی ( سیب سبز فرانسه ) می باشیم .
2- حمایت از تولید کنندگان محصولات زراعی و دامی و تهیه و تحویل نها ده های کشاورزی از قبیل کود ، سم و ... .
3- تنظیم بازار سیب و انگور به عنوان مهمترین محصولات شهرستان ( در مواردی حتی قیمت انگور تولیدی تکاپوی هزینه های داشت و برداشت این محصول را نمی نماید ) .
4- کمک به اجرای طرح های آبیاری تحت فشار و پرداخت صد در صدی هزینه های آن از سوی دولت
5- خرید تضمینی کلیه محصولات باغی و زراعی منجمله انگور ، سیب ، آفتابگردان ، گوجه فرنگی و چغندر قند
6- پرداخت بموقع قیمت گندم خریداری شده از زارعین و قطع ید دلالان و واسطه ها
7- تحویل گرفتن بموقع چغندرقند از کشاورزان توسط کارخانه های قند استان ( تعداد کثیری از کشاورزان اواخر زمستان موفق به تحویل چغندر به کارخانجات می گردند ) .
8- افزایش قیمت خرید چغندر قند از کشاورزان
9- جلوگیری از واردات بی رویه شکر
10- فراهم نمودن زمینه صادرات محصولات کشاورزی بویژه سیب و انگور
11- عدم افزایش تعرفه برق کشاورزی ( چاه ها ، سیستم های آبیاری تحت فشار و ایستگاه های پمپاژ کشاورزان
12- تامین و تحویل گازوئیل مورد نیاز پمپ ها و ماشین آلات کشاورزی به قیمت مناسب
13- اتمام سدهای در حال اجرا و ایجاد شبکه های آبیاری و زهکشی و تامین آب سطحی برای اراضی دشت ارومیه بویژه دشت هایی که با مشکلات کمی و کیفی آب زیر زمینی مواجه هستند ، مانند دشت کهریز .