پیشنهادات تشکل های حرفه ای به دولت یازدهم برای دستیابی به حکمروایی خوب

در جریان هم اندیشی جمعی از متخصصان و تشکل های معماری - شهرسازی و محیط زیستی کشور که با عنوان "حکمروایی خوب و توسعه پایدار" در محل خانه هنرمندان ایران برگزار شد، پیشنهادات تشکل ها برای همراهی با دولت یازدهم در جهت دستیابی به توسعه پایدار و متوازن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

 در این نشست فاطمه ظفرنژاد از کارشناسان حوزه آب و توسعه پایدار کشور با اشاره به برخی از تبعات توسعه نامتوازن کشور در حوزه سدسازی، وضعیت کنونی پهنه های آبی و رودخانه های کشور را بسیار نگران کننده و فاجعه بار دانست.

وی شرایط حاضر را نتیجه دهه ها توسعه نا متوازن دانست و با انتقاد از روند سد سازی ها در حوضه های آبخیز کشور افزود: مطالعات نشان می دهد بسیاری از سدهای ساخته شده در کشور فاقد توجیه فنی لازم هستند و به همین دلیل بخش اعظم سدهای ساخته شده به اهداف مد نظر دست نیافته اند. با این حال همچنان بخشی از بدنه مهندسی کشور به واسطه منافع مادی خود به دنبال ساخت سدهای بیشتر هستند.

وی با نشان دادن تصاویری از وضعیت دریاچه ارومیه و رودخانه های کارون و زاینده رود تاکید کرد با وضعیت پیش آمده در بخش آب کشور تقریبا هیچ رودخانه سالمی در کشور باقی نمانده است. مهندس ظفرنژاد در ادامه با مقایسه "حکمرانی خوب" و "حکمرانی بد"، توجه نکردن به الگوهای بومی توسعه و خواست ها و نیازهای جوامع محلی را از ویژگی های حکمرانی بد دانست و افزود: با وضعیت پیش آمده بواسطه اجرای طرح های انتقال آب و سدسازی، چه کسی جوابگوی کشاورزان خوزستانی و اصفهانی است؟ آیا در اجرای پروژه ها کسی به دیدگاه ها و نیازهای این کشاورزان توجهی داشته است؟ وی با بیان اینکه متاسفانه بسیاری از ما امر توسعه را با مصرف بیشتر مترادف می دانیم از نوع نگرش به مفهوم توسعه در کشور انتقاد کرد و وضعیت خطرناک زیست محیطی کشور را نتیجه این برداشت از مفهوم توسعه دانست. 

مهندس ظفرنژاد در پایان سخنرانی خود با اشاره به پیشنهادات تشکل های زیست محیطی و معماری- شهرسازی کشور به دولت یازدهم، عنوان کرد: انتضار ما از دولت یازدهم حرکت دولت در جهت حکمرانی خوب  است. 

در ادامه جلسه، محمد مطلّبی به عنوان نماینده انجمن صنفی متخصصان فضای سبز و منظر ایران، با ذکر اینکه بررسی های تاریخی نشان می دهد جامعه ایران با وجود پیشینه های کهن تمدنی خود، به جامعه ای کوتاه مدت بدل شده است، اقتصاد دلالی و عدم انباشت سرمایه های مالی و علمی را از ویژگی های جامعه ما دانست.

وی با اشاره به اینکه لازمه دستیابی به توسعه پایدار، اجرای حکمروایی خوب است، دستیابی به حکمرانی خوب را نیز در گرو خواست و مشارکت تمام افراد جامعه  ارزیابی کرد. وی با بیان اینکه در یک جامعه با تفکر کوتاه مدت نمی توان در انتظار دستیابی به توسعه پایدار بود، اولین گام در جهت حکمرانی خوب را تغییر نگرش مردم و مدیران از کوتاه مدت به بلند مدت دانست.

به گفته وی ایجاد اعتماد میان ملت و دولت زمینه ساز مشارکت مردم در فعالیت های توسعه ای است و با کاهش شکاف بین دولت و ملت می توان به دستیابی به حکمرانی خوب امیدوار بود. مهندس مطلّبی تشکل های مردم نهاد و محلی را از ابزارهای مشارکت مردم خواند و بر لزوم اعتقاد عملی دولت به لزوم بهره مندی از مشارکت مردم در پیشبرد امور تاکید کرد. وی عدم تداوم برنامه های توسعه ای و عدم پایبندی دولت ها به برنامه های تدوین شده را از علل توسعه نامتوازن دانست. 

مهندس محمد مهدی شریعتی از فعالان حوزه تشکل ها یکی دیگر از سخنرانان نشست بود که در سخنان کوتاهی بر لزوم بهره گیری دولت از تشکل های تخصصی تاکید کرد. وی با اشاره به برنامه های دولت تدبیر و امید و سخنان دکتر روحانی مبنی بر خواست دولت یازدهم در ارتباط با بهره گیری از نظرات کارشناسی تشکل های حرفه ای و تخصصی در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها، فرصت پیش رو را فرصتی مناسب برای همراهی تشکل ها با دولت یازدهم دانست و ابراز امیدواری کرد که دولت یازدهم در عمل نشان دهد که بر اجرای برنامه های اعلام شده در زمان انتخابات و استفاده از نظرات تشکل ها پایبند است. شریعتی با بیان اینکه تشکل ها در سال های گذشته با مشکلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم کرده اند، استفاده از توان علمی و فنی تشکل ها را یکی از نیازهای دولت برای پیشبرد برنامه های توسعه ای و رفع مشکلات کشور دانست. 

وی که دبیری کمیته محیط زیست ستاد دکتر روحانی در دوره انتخابات را بر عهده داشت، گفت: ما در زمان کوتاه فعالیت یک ماهه، می دانستیم که اگر نخبگان و تشکل ها را بتوانیم قانع کنیم که برنامه های دکتر روحانی در جهت توسعه پایدار حرکت می کند ، آنها جامعه را به شور، نشاط و حرکت به سمت صندوق ها هدایت می کنند، وی خطاب به مدیران تشکلهای حاضر در نشست گفت: در کنار عوامل متعدد سیاسی و اجتماعی شما توانستید ابتدا امید را به تشکلها و سپس به کل جامعه برگردانید، آنچه مسلم است؛ رویکرد برنامه های دکتر روحانی نشان می دهد ، تعامل با نخبگان به ویژه تشکل های صنفی تخصصی، یکی از مهمترین برنامه های اوست و بازگشت اعتدال و دوری گزینی از افراط گرائی، برنامه ی راهبردی رئیس جمهور منتخب است، بنا بر این تشکل ها این فرصت را غنیمت بشمارند و با ارایه راهکارهای علمی به دولت یازدهم برای برون رفت از مشکلات کمک کنند.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: آقای مطلبی به نکته ای کلیدی اشاره کردند که همه باید آن را آویزه گوش کنیم، مردم و تشکل ها نباید پس از اینکه رای دادند و رئیس جمهور انتخاب کردند بروند و نظاره کنند که رئیس جمهور معجزه کند، ما باید رای خود را تداوم دهیم یعنی برنامه هائی که رئیس جمهور منتخب ارایه کرده و ما به آن برنامه امید بسته ایم را دنبال کنیم، معیار برنامه است نه شخص رئیس جمهور و ما هر جا انحراف از معیار مشاهده کردیم باید با کار کارشناسی آن را به دولت تذکر دهیم، هدف ما توسعه پایدار کشور است نه انتخاب یک نام برای اداره کشور، وی گفت برای داشتن حکمروائی خوب باید ما هم به وظیفه خودمان آگاهی و اشراف کامل داشته باشیم.

نوا توکلی مهر از کارشناسان حوزه شهری نیز با اشاره به فعالیت های مثبت انجام شده از سوی تشکل های مختلف در سال های گذشته، گفت نباید انتظار معجزه داشت و اگر بتوان به بخشی از پیشنهادات مطرح شده نیز جامه عمل پوشاند باید خشنود بود. وی با جمع بندی مباحث مطرح شده از سوی سخنرانان دستیابی به توسعه پایدار را یکی از ضروریات دنیای امروز دانست و بر انجام فعالیت های تویعه ای دولت مبتنی بر دیدگاه توسعه پایدار تاکید کرد.
 
 در پایان پیشنهاداتی که حاصل کار گروهی کارشناسان در حوزه های مختلف بود قرائت شد، این پیشنهادات مشتمل بر 6 بند و 38 ماده به شرح زیر است که پس از جمع آوری امضا به ریاست محترم جمهور جناب آقای دکتر روحانی تقدیم خواهد شد:

1.    اصلاح قوانین در راستای رسیدن به معيارهاي داخلي و توافقنامه‌های بین‌المللی در راستای  استقرار توسعه پایدار و بهبود محیط زیست 

1.    فعال کردن آگاهانه دیپلماسی زیست محیطی در جهت هر چه کارآمدتر کردن حل معضلات زیست محیطی ملی و منطقه ای 

2.    پایبندی به تعهدات بین‌المللی در حوزه محیط زیست و همکاری با نهادهای بین المللی در جهت اهداف توسعه هزاره 

3.    تقويت اجراي اصول 50 و 48 قانون اساسي و جلوگيري از هرگونه نقض آن از سوي دستگاه‌هاي دولتي يا خصوصي و هماهنگ سازي دستگاه مقننه و قضائيه براي اين مهم 

4.    تقويت قوانین واگذاری نقش مشاركتی خبرگان بومي مولد (كشاورز، دامدار، عشاير، باغدار، صاحبان صنايع و حرف روستايي...) در قانونگزاری و تصميم‌گيري‌هاي برای مناطق و آبخيزهاي کشور  
5.    تقویت نقش قوانين اقتصادي موثر در بهبود محيط زيست مانند هدفمندي يارانه‌ها 

6.    تقويت قوانين تشویقی در راستاي گسترش هر چه بيشتر انرژی‌های نو بويژه خورشيدي بجاي برقابي و فسيلي 

7.    تقويت قوانين تشویقی در راستاي مديريت محلي پسماند در شهر و روستا براي مدیریت پایدار پسماند در محل تولید و بازیافت  
 
2.    حكمراني خوب و نگاه کلان به توسعه توام با حفاظت زیست بوم به عنوان بستر زندگی و حیات سالم برای  نسل کنونی و نسلهای آینده. 

1.    گسترش حكمراني پايشي-نظارتي به جای حکمرانی تصمیم گیر و اجراگرا، با كاهش دستگاه‌هاي عمومی ناپاسخگو 

2.    توجه به الگوي توسعه بومي هماهنگ با ويژگي‌هاي بوم شناختي، فرهنگ و تمدن ایرانی که حفظ محیط زیست و عرصه‌هاي طبيعي كشور به عنوان موضوعی استراتژیک و محوری در دستيابي به توسعه پایدار و متوازن را میسر می کند .

3.    هدایت روند توسعه مطابق با توان‌ محیطی مناطق بكمك برنامهريزي بومي، محلي، مشاركتي و كوچك مقیاس به جاي برنامه‌ريزي‌ «از بالا به پائين» و بزرگ مقياس متمرکز. جلب مشاركت حداكثري مردم بومي و خبرگان محلي در تصمیم گیری و برنامهریزی 

4.    تقويت نقش‌ انجمن‌هاي محله در شهرها براي مدیریت بومی حفاظتی زیست بوم، کاهش مصرف زدگی و هدررفت منابع، مديريت پسماند و...  
 
3.    اصلاح حكمراني در حوضه‌هاي آبخيز، آبريز، منابع طييعي، محيط زيست با تلفيق دستگاه‌هاي گوناگون منابع طبيعي، محيط زيست، آب و خاك كشاورزي، كوچك سازي دستگاه‌هاي ناكارآمد دولتي و تقويت نقش تعاوني‌ها و انجمن‌هاي محلي و بومي در مدیریت 

1.    حذف مديريت سازه‌اي و سخت‌افزاري از مديريت آب و گزينش رويكرد نرم افزاري و پايشي، حذف تصميم گيري‌هاي از بالا به پائين براي منابع طبيعي و آب و... براي احياي حوضه‌هاي آبخيز، تالاب‌ها و درياچه‌ها مهم‌ترين معضل كلان زيست محيطي كشور  

2.    توقف سدسازي و هرگونه انتقال‌ حوضه به حوضه كه با اثرات بيابانزايي شديد به خشكيدن رودها و تالاب‌هاي مهم كشور انجاميده و به ساختار زيست بوم آسيب زيادي زده است. برنامه‌ريزي براي احياي پيكره‌هاي مهم آبي و نيز جنگل‌هاو مراتع كشور با كمك و مشاركت و نظرپرسي از مردم بومي-محلي 

3.    احياي دانش بومي ارزشمند مديريت آب و منابع طبيعي، و محيط زيست برپايه تجربه هزاران ساله الگوي توسعه بومي 

4.    احياي جدي جنگل‌هاي تخريب شده هيركاني و زاگرسي و حرا و... با مشاركت مردم  
5.    توقف فعاليت‌هاي بيابانزا و توسعه و تسریع در فعالیت های بیابان زدایی و حفاظت خاک  
6.    مدیریت بهینه مناطق چهارگانه محيط زيست به منظور استفاده علمی و آموزشی از این مناطق برای گسترش فرهنگ محیط زیستی  
7.    حمایت از توسعه کشاورزی ارگانیک و کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی در حوزه کشاورزی  
8.    حفاظت از ذخایر ژنتیکی گیاهی و جانوری کشور و توسعه تحقیقات ژنتیکی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی  
 
4.    اصلاح حکمرانی  در حوضه های شهری و مدیریت سازگار با محیط زیست در فعالیت های عمرانی و خدماتی شهرداری ها با:  
1.    اصلاح شرح خدمات شهرسازي وشيوه نامه گرفتن پايان كار با سمتگيري بسوي ساختمان‌سازي صفر كاربرد انرژي خورشيدي، بازچرخاني آب، پسماند صفر ومديريت تفكيك و بازيافت پسماند در خود ساختمانها. برنامه‌ريزي بسوي كاربرد منابع آب محلي...  
2.    احياي شيوه‌هاي كهن و پايدار تامين آب مانند قنات‌ها براي آبرساني محلات و شهرها  
3.    اجراي مديريت پسماند شهري با بازيافت پسماند خشك وتر و توقف دفن پسماند در گورستان‌ زباله يا رها كردن در بيابان و جنگل  
4.    توقف بزرگ‌راه سازي و تخصيص بخش ‌هاي بيشتري از خيابان‌ها به محل رفت‌و آمد انسان‌ها. برنامه‌ريزي كاهش رفت‌و آمدهاي شهري براي كاهش هدررفت زمان و افزايش كيفيت هواي شهرها (افزايش مقررات منع عبور و مرور...)  
5.    گسترش شبكه قطار شهري و ميان‌شهري، و اتصال آن‌ها به هم و كاهش بزرگراه سازي  
6.    احياي روددره‌ها و جنگل‌ها و فضاهاي طبيعي شهرها و پرهيز از ساخت درياچه‌هاي مصنوعي به سبب تبخير شديد آب  
7.    بازبيني تاسيسات و مشاغل شهري و ندادن مجوز ساخت تاسيسات ناسازگار با بوم‌شناخت مانند شهرهاي آبي و...  
8.    احياي باغ‌شهر و گسترش فضاي سبز (درختان ميوه بومي پهن برگ و نه چمن)  
9.    كاربرد ابزارهاي اقتصادي براي كاهش مصرف منابع (آب، برق، سوخت و حامل‌هاي انرژي.‌..) در شهرها  
 
5.    توجه به حكمراني خوب در مديريت پايشي صنعت با گرايش گسترش الگوي توسعه صنعتي سازگار با زيست بوم  
1.    حمایت از توسعه صنایع سبز و پایدار با كاربرد  مشوق های مالی و مالیاتی  
2.    خودداري از تاسيس صنايع آب بر مانند فولاد در نقاط خشك و تشويق انتقال صنايع آب بر به نقاط ساحلي با امكان كاربرد آب هاي نامتعارف  
3.    گسترش صنعت گردشگري با توجه به توان بوم شناختي سرزمين و ارتقای اکوتوریسم بر اساس موازین توسعه پایدار  
4.    پايش جدي آلاينده‌هاي صنعتي بويژه با كاربرد اهرم‌هاي اقتصادي  براي كاهش آلودگي ناشي از صنايع، كاهش هدررفت و افزايش كارايي منابع بويژه آب صنعتي با بازچرخاني آن   
 
6.    آموزش و گسترش فرهنگ دوستي با طبيعت  
1.    گسترش آموزش پايه‌اي محيط زيست در كودكستان‌ها، دبستان‌ها، دبيرستان‌ها و همه بازوهاي آموزش و پرورش كشور  
2.    گسترش  فرهنگ دوستي با طبيعت و جلب مشاركت بومي در شوراهای محلي، شهري‌، استانی و...  
3.    گسترش فرهنگ دوستي با طبيعت  در میان اقشار مختلف اجتماعی به كمك رسانه‌هاي عمومي، فيلم، نمايش، روزنامه‌ها  
4.    توجه جدي به آگاهي رساني در زمينه مسائل محيط زيست در رسانه ملي (صدا و سيما) و اصلاح شيوه نگرش اين رسانه به مساله  
5.    ایجاد بستر مناسب برای فعالیت انجمن‌ها و نهادهای صنفی، حرفه‌ای مرتبط با محيط زيست در سطح ملي و منطقه‌اي  
6.    تبديل مناسبت‌هاي محيط زيست مانند روز زمين پاك، روز هواي پاك، روز محيط زيست و... به جشن‌هاي عمومي