چرا تخت بیماران محتضر در بیمارستان‌ها رو به قبله نیست؟

رئیس اداره اخلاق سازمان نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به جایگاه رفیع حوزه‌های علمیه در تبیین ارزش‌های اسلامی در جامعه اظهار داشت: سلامت معنوی در معنای اعم خود که انسان‌ها را به لحاظ معنوی سالم نگه داریم واقعا از حوزه نظام سلامت خارج است، که برای احیای آن، عقاید مذهبی و اعتقادی بیماران باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

به گزارش ایسنا دکتر شمسی ادامه داد: بر اساس قانون انطباق خدمات پزشکی با شرع مقدس که در بخشی از آن آمده بیمار حتی‌المقدور باید توسط پزشک هم‌جنس خود معاینه شود، این امر در بسیاری از کشورهای غیر مسلمان دنیا در حال انجام و رعایت است.

وی یادآور شد: اسلام بر پایه فطرت بشری استوار است و فطرت همه آحاد بشر بر اساس آنچه که در آیات قرآن آمده گرایش به سوی احکام الهی است ولی ما باید برهمین اساس حریم خصوصی افراد را رعایت کنیم.

وی افزود: بیش از 1000سال پیش بحث ابراء طبیب (یعنی مبرا کردن طبیب و اذن بیمار) در متون فقهی حوزه‌های ما مطرح بوده است، اما امروز چنین فرهنگ غنی را با عنوان «رضایت‌ آگاهانه»، غربی‌ها در کتاب‌های اخلاق پزشکی به نام خودشان می‌نویسند، آنها شصت سال است به این مطلب رسیده‌اند، اما ما هزار سال پیش این فرهنگ را به نام خود ثبت کرده‌ایم .

رئیس اداره اخلاق سازمان نظام پزشکی در ادامه با تاکید بر ضرورت بومی‌سازی اخلاق با کمک حوزه‌های علمیه گفت: کشوری با این چنین فرهنگ و سابقه غنی نباید از این که با گفتمان اخلاق پزشکی روز دنیا مواجه شود هراسی داشته باشد.

وی تصریح کرد: این درست نیست که هر چیزی که از غرب می‌آید و به زبان انگلیسی است را نفی کنیم بلکه باید ببینیم کدام یک از آنها با فرهنگ ما منطبق است و آن را بومی‌سازی کنیم؛ چرا که قطعا آنچه غربی‌ها دارند از ریشه‌های تمدنی و اسلامی ایرانی ماست که آن طرف رفته است.

دکتر شمسی در ادامه با اشاره به نقش کلیدی حوزه‌های علمیه و روحانیون در افزایش معنویات در جامعه گفت: نظام سلامت باید صفحات مشترک بین سلامت و معنویت را یافته و آن را کاربردی نماید، در تحقیقات علمی دانشمندان ثابت شده اگر انسانی شاخصه‌های معنوی بالا داشته باشد، کمتر به بیماری‌های مختلف دچار می‌شود؛ چرا که ایمان به خداوند، تقوی، پرهیزگاری و اعتقاد به معاد زندگی آرام و همراه با سلامت سیستم‌های بدن را به ما هدیه می‌دهد.

وی ادامه داد: خوشبختانه کشور ما به لحاظ مذهبی، کشوری یکدست است و این مهم فرصتی بی‌بدیل برای هدایت الهی بیماران را برای ما ایجاد می‌کند، چون انسان‌ها بطور فطری هدایت و توصیه‌های الهی را پذیرا هستند، البته اگر با زبان متناسب و بوسیله کارشناسان یا پزشکانی بیان شود که آموزش‌های لازم در این مورد را دیده باشند موثرتر خواهد بود.

دکتر شمسی تصریح کرد: زبان توصیه‌ای، عمومی و غیر علمی در ارائه آموزش به پزشکان موثر نیست، بلکه باید چارچوب اصلی اخلاقی را به او ارائه دهیم تا در مواقع نیاز از آن بهره ببرد.

وی افزود: در حال حاضر چارچوب تئوریک اخلاقی بومی شده برای ارائه به پزشکان را نداریم و از حوزه‌های علمیه می‌خواهیم برای ارائه این تئوری بومی‌ و اسلامی نقش و رسالت خود را ایفا نمایند.

دکتر شمسی گفت: در بحث رضایت بیمار هنوز یک تز و نظریه خوب نداریم در حالی که این بحث رضایت مریض از دیدگاه اسلامی و فقه شیعی بصورت کاربردی ارائه شده است، در بیمارستان‌های ما دستورات اسلامی برای بیمار محتضر رعایت نمی‌شود، به طوری که تخت بیمار محتضر رو به قبله قرار گیرد؛ بنابراین ما در مبانی مشکل داریم و در سوالات‌مان از حوزه‌ها ی علمیه منتظر پاسخ‌های بلی یا خیر نیستیم بلکه نیازمند جواب تفصیلی هستیم.

وی ادامه داد: در این امور جواب‌های تفصیلی متدلوژیک که در سطح دنیا قابل عرضه باشد برای ما مهم است؛ چرا که در سمینارهای بین‌المللی از ما نظریه علمی و کاربردی در حوزه اخلاق پزشکی می‌خواهند و با جمع‌آوری پاسخ‌ها و دیدگاه‌های تفصیلی و کاربردی می‌توانیم به یک نظریه واحد برسیم که هم قابل ارائه باشد و هم در دنیا الگو قرار گیرد.

دکتر شمسی همچنین گفت: متاسفانه هنوز ادبیات روز اخلاق پزشکی در ایران به خوبی بومی نشده و این ضعف سیستم نظریه‌پردازی ماست.

وی اظهار کرد: حوزه علمیه با توجه به جایگاه رفیع و علمی‌اش می‌تواند در ارائه نظریه‌های کاربردی الگویی برای کشورهای اسلامی باشد که در آنها تفکرات سلفی‌گری و وهابیت رشد کرده و تفکرات سخت‌گیرانه آنها با علم پزشکی نوین هیچ همخوانی ندارد.

رئیس اداره اخلاق سازمان نظام پزشکی در پایان با اشاره به کارآیی فقه پویای شیعه در همه امور به ویژه سلامت جسمی و روحی جامعه گفت: وجود جمع کثیری از متفکران، عالمان، دانشمندان علوم اسلامی و فقهای عزیز در حوزه‌های علمیه نشان داده که فقه شیعه به صورت سیستماتیک این پتانسیل را دارد که بتواند پاسخ‌گوی نیازهای جامعه در هر عرصه‌ای باشد؛ لذا ما برای بهره‌گیری از این ظرفیت عظیم حوزوی و متدلوژی عقلی فقه شیعه آماده بهره‌مندی از دیدگاههای متفکران، عالمان ودانشمندان علوم اسلامی حوزه‌ها در عرصه سلامت معنوی بیماران هستیم .