" کریمه" ، از بازی دوگانه غرب و روسیه تا ذوق زدگی داخلی ها

عصرایران ؛ جعفر محمدی - ماجرای نزاع روسیه و آمریکا بر سر اوکراین، مهم ترین موضوع روز در سیاست بین الملل است. هر چند تا قبل از این ، طرفین بر سر حفظ اوکراین در اردوگاه خود رقابت می کردند ولی اینک با سقوط دولت حامی روسیه در کی یف ، کشور اوکراین عملاً در اردوی غربی است و سطح تقابل به شبه جزیره کریمه تنزل پیدا کرده است.

کریمه ، جمهوری خودمختاری است که دارای دولت و پارلمان اختصاصی خودش است و اکثریت مردمان آن را روس تبارها تشکیل می دهند. این شبه جزیره در دوران "اتحاد جماهیر شوروی" بخشی از روسیه بود ولی در تقسیمات داخلی کمونیست ها ، آن را به اوکراین ضمیمه کردند.

بعد از سقوط دولت تحت حمایت روس ها در اوکراین ، پارلمان کریمه تصویب کرد که در خصوص باقی ماندن این شبه جزیره در قلمرو اوکراین یا جدایی از آن (با هدف نهایی الحاق به روسیه)، همه پرسی صورت گیرد. این اتفاق هم افتاد و اکثریت بالایی به جدایی رأی دادند.

در پی این همه پرسی ، اختلاف بین روسیه و غرب تشدید شد. روس ها از نتیجه همه پرسی استقبال کردند و در مقابل ، آمریکا و اتحادیه اروپا اعلام کردند که آن را به رسمیت نمی شناسند و در واکنش به نتایج ، روسیه را تحریم می کنند.

در این میان ، برخی جریان های سیاسی داخلی و نیز صدا و سیمای ایران ، با ذوق زدگی زائد الوصفی به ماجرا می پردازند. امروز هم یکی از روزنامه های این جریان ، تیتر و عکس یک خود را به این موضوع اختصاص داده و نوشته بود:
"جشن و پایکوبی در کریمه 3 شهر دیگر خواستار الحاق به روسیه شدند"
و جالب اینجاست که برخلاف رویه معمول این روزنامه در انتشار ویژه اخبار رهبری ، تصویر و سخنان اخیر مقام معظم رهبری را به حاشیه عکس و تیتر اوکراین رفته بود.

درباره ماجرای اوکراین ، نزاع غرب و روسیه و ذوق زدگی برخی داخلی ها ، چند نکته قابل توجه است:

1 - اگر اعمال حق حاکمیت مردم را به عنوان یکی از اصول اساسی دموکراسی بپذیریم - که می پذیریم - آنچه مردم اوکراین و سپس اهالی کریمه انجام دادند ، هر دو منطبق بر اصل اعمال حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش است.

در ماجرای انقلاب مردم اوکراین، پارلمان این کشور ، به عزل رئیس جمهور پیشین رأی داد و غربی ها نیز با استناد به مصوبه عزل، رئیس جمهور را "معزول" خواندند.

فقط چند هفته بعد از آن ماجرا ، پارلمان کریمه نیز همه پرسی جدایی را تصویب کرد و بلافاصله نیز مردم کریمه پای صندوق های رأی رفتند و با 97 درصد آرا ، رأی به جدایی دادند. توجه داشته باشیم که کریمه یک جمهوری خودمختار است و نخست وزیر و پارلمان و پرچم خاص خود را دارد.

غربی ها ، اگر استاندارد دوگانه ای نداشته باشند ، همان گونه که در ماجرای اوکراین، به تصمیم قانونی پارلمان اشاره و استناد کردند، باید تصمیم پارلمان قانونی کریمه را نیز محترم بشمارند ، خاصه آن که این تصمیم با رأی قریب به اتفاق مردم نیز همراه شده است.

با این حال ، از آنجا که متأسفانه ، دموکراسی در سیاست خارجی غربی ها ، عمدتاً به عنوان ابزار پُز و ابزار فشار کاربرد دارد ، در اینجا نیز شاهد دوگانگی هستیم: تصمیم یک پارلمان را چون به نفع خودشان است می پذیرند و تصمیم پارلمان دیگر را قبول ندارند چون باب میل شان نیست. در اولی سخن از لزوم احترام به تصمیم نمایندگان مردم می گویند و در دومی تهدید به تحریم می کنند.

مگر عیان ترین وجه دموکراسی ، رجوع به آرای مردم نیست؟ پس چگونه است که آمریکا و اروپا ، رأی 97 درصد از مردم کریمه را نادیده می گیرد و آن را مستوجب تحریم می شمارد؟

اینجاست که موضع منتقدان صداقت غرب در تمسک به دموکراسی ، تقویت می شود زیرا با رفتاری چنین دوگانه ، آن هم در ظرف کمتر از یک ماه ، کاملاً مشخص است که مفاهیمی چون دموکراسی و حقوق بشر و نظایر این ها ، صرفاً تا جایی محترم است که منافع داعیه داران شان را تأمین کند.
مثال بارز این موضوع را در پرونده "چشم پوشی دائمی غرب نسبت به نقض سیستماتیک حقوق بشر در عربستان سعودی" شاهد هستیم.

البته روسیه نیز دستکمی از غرب ندارد زیرا روس ها نیز تا دیروز ، علیه مصوبه پارلمان اوکراین بودند و امروز از لزوم احترام به مصوبه پارلمان کریمه سخن می گویند.
روسیه و غرب در ماجرای استقلال کوزوو نیز رفتاری دقیقاً عکس رفتار کنونی شان داشتند.

 2 - اما از منظر داخلی نیز یادآوری نکات زیر خالی از فایده نیست:

الف) سیاست خارجی ایران ، بر اصل "نه شرقی و نه غربی" استوار است. بازی کردن در زمین روسیه ، نقض این اصل است. جمهوری اسلامی ایران ، دهه ها به این اصل پایبند بوده و هزینه های آن نیز ولو سنگین ، پرداخت شده است.
اگر بنا باشد بر مبنای منافع ملی ،با جهان تعامل داشته باشیم باید در جایی ورود کنیم که سود یا زیانی متوجه ما می شود. اما این که فلان شهر در اوکراین به روسیه ملحق شود یا نشود ، چه ارتباطی به منافع ملی ایران دارد و چه دردی از ما دوا می کند؟

ب) در هر دعوای بین المللی ، طرف های زیرک خارج از دعوا ، می کوشند منافع خود در این دعوا را پیدا کنند. مثلاً ممکن است در جنگ بین دو کشور ، طرف ثالثی نفع خود را در بازاریابی سلاح هایش ببیند و کشوری دیگر ، فرصت را مغتنم شمارد و درباره یک مناقشه ارضی دیرین ، از کشور در حال جنگ با دیگری، امتیاز بگیرد.

اگر ایران می خواهد در ماجرای اوکراین ورود کند ، راهکارش ابراز ذوق زدگی از الحاق یا عدم الحاق فلان شهر و شبه جزیره به این و آن نیست بلکه باید نگاهی فراگیر تر از این داشته باشد و مثلاً بحران غرب و روسیه را از منظر آثار آن بر صادرات گاز روسیه به اروپا تعقیب کند و زمینه را برای صادرات گاز ایران به اروپا به عنوان گزینه جایگزین یا اطمینان بخش ، فراهم کند  و الّا شعار دادن و هیجانی شدن برای ملت ایران آب و نان و عزت و احترام نمی شود.

حسن کلام این نوشتار می تواند پیام یکی از کاربران عصرایران در زیر یکی از خبرهای مربوط به بحران اوکراین باشد که نوشته بود: "صدا و سیما به حدی ابراز خوشحالی می کند که آدم فکر می کند قرار است شبه جزیره کریمه به ایران ملحق شود !