کیهان - مصاحبه با سفرا و دیپلماتها کار سختی است چرا که پاسخها معمولا محتاطانه و کلی هستند. گفتوگو با «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. اما نکتهای که مصاحبه با وی را برای ما جذاب کرد تسلط فوقالعاده جناب سفیر به زبان فارسی بود البته خود جاگاریان نیز گفت که وی حتی با برخی از سفرای کشورهای غربی در ایران نیز به جای انگلیسی ترجیح میدهد که از زبان شیرین فارسی استفاده کند.
ما با وی در مورد موضوعات مختلفی از قبیل مذاکرات هستهای، بحران اوکراین، ائتلاف ضدداعش و روابط دو جانبه، گفتوگو کردیم. البته بخشی از مصاحبه نیز به مسئله قرارداد دو کشور در زمینه تحویل موشکهای 300-s اختصاص داشت که به احترام و خواست خود ایشان این بخش از گفتوگو منتشر نمیشود. سفیر روسیه در این مصاحبه با اشاره به طولانی شدن ساخت نیروگاه بوشهر و مشکلاتی که طرف روسی در سالهای دهه 90 با آن درگیر بود تاکید کرد در ساخت نیروگاههای جدید که به تازگی قرارداد آنها بین دو کشور امضا شده هرگز تراژدی نیروگاه بوشهر تکرار نخواهد شد.
* آقای سفیر چنان که مستحضر هستید مذاکرات هستهای بین ایران و گروه 1+ 5برای 7 ماه دیگر تمدید شد به نظر شما علت اصلی عدم حصول توافق نهایی در ضربالاجل تعیین شده چه بود؟
من قبل از هر چیز تشکر میکنم از این فرصتی که فراهم شد این برای ما خیلی مهم است که با رسانههای ایران ارتباط داشته باشیم و مواضع رسمی دولت روسیه را به صورت مستقیم برای رسانههای خبری ایران مطرح کنیم. اما در پاسخ به این سوال که چرا مذاکرات تمدید شد؛ باید بگویم که روند مذاکرات هستهای خیلی پیچیده شده است اگر شما به خاطر داشته باشید زمانی که سال گذشته 24 نوامبر ایران و 1+5 به یک توافق موقت رسیدند ما کوچکترین شک و تردیدی نداشتیم که مذاکرات پس از این و در آینده پیچیدهتر خواهد شد ما هنوز هم میبینیم که اختلافات پابرجاست ولی طرفین لازم است که در فرصت باقیمانده به جستوجوی راهحلها پرداخته و به توافق برسند. امیدوارم که ظرف هفت ماه آینده شاید هم زودتر طرفین بتوانند به یک توافق همه جانبه برسند.
*آقای سفیرعلت طولانی شدن مذاکرات را در چه میبینید؟
- منظورم این است موارد اختلافی خیلی جدی و پیچیده هستند.
* موارد اختلافی بین دوطرف را که مانع حصول توافق هستند میتوانید بگویید؟
- ببینید من نمیتوانم وارد جزئیات شوم بعضی اوقات مسائل فنی نیز در این میان وجود دارند شما میدانید هم ایران خط قرمز دارد و هم آمریکا خط قرمز دارد آنچه مربوط به طرف روسی میشود ما خیلی تلاش کردیم، میکنیم و خواهیم کرد که طرفین اختلافات خود را کمتر کنند و حتی شما دیدید که آقای روحانی رئیس جمهور محترم ایران در مکالمه تلفنی خود با آقای پوتین رئیسجمهور روسیه پس از تمدید مذاکرات نقش هیئت روسی در مذاکرات را بسیار عالی و مثبت ارزیابی کردند.
* افکار عمومی ملت ایران زیاده خواهیهای آمریکا را علت طولانی شدن مذاکرات میدانند مردم ما میگویند آنها حاضر به پذیرش حقوق حقه ملت ایران نیستند نظر شما در این مورد چیست؟
- ببینید موضع رسمی دولت روسیه این است که ایران حق غنیسازی اورانیوم را با رعایت مقرارت بینالمللی دارد. یعنی تعهداتی که وجود دارد باید رعایت شود ولی آن چه که مربوط به این مشکلات موجود میشود باید بگویم این مشکلات باید حل و فصل شود من خودم خیلی خوشبین هستم ولی یک بار دیگر باید بگویم که نمیتوانم وارد جزئیات شوم.
* آقای سفیر نزدیک به 12 سال است که مذاکرات هستهای آغاز شده است در این مدت آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیشترین بازرسیها را از تمامی تاسیاست هستهای ایران انجام داده و حتی ایران فراتر از تعهدات خود و مراکزی را که میتوانست اجازه بازرسی از آنها را به آژانس ندهد این اجازه را صادر کرده ولی تا کنون هیچگونه سندی دال بر انحراف برنامه هستهای ایران به سمت اهداف نظامی ارائه نشده است به نظر شما علت اینکه پرونده هستهای ایران مختومه نمیشود چیست ؟
- ببینید ظرف 12 سال که این مذاکرات وجود داشته شاید یکی از دلایل، عدم اعتماد غربیها و آژانس به ایران است ولی آن چه که مربوط به روسیه شود خود من چندین بار در مصاحبههای خود اعلام کردم حتی همین امسال بنده در مصاحبه با روزنامه کامرسانت روسیه گفتم که دلیل و اساسی وجود ندارد که ما به ایران اعتماد نداشته باشیم من خودم خیلی خوش بین هستم.
* جناب سفیر ما تجربه مصاحبه با سفرا و دیپلماتها را داریم ما پیشبینی هم میکردیم که جوابها صریح نباشد من چند سؤال را به صورت صریح از شما میپرسم.
- باز هم هستهای میخواهید بپرسید یعنی موضوع دیگر وجود ندارد؟
* چون موضوع هستهای خیلی داغ است و مذاکرات جامع همین سوم آذر تمدید شده بعد از سولات هستهای ما به بحران اوکراین و روابط دو جانبه نیز خواهیم پرداخت؛ آقای سفیر در حالی که 17 هزار بمب هستهای در دنیا وجود دارد و خود آمریکا هزاران بمب و کلاهک هستهای در اختیار دارد به نظر شما احتمال دسترسی ایران به یک بمب هستهای غیرمنطقی به نظر نمیرسد؟ اینکه گفتید غرب به ایران اعتماد ندارد منطقی است؟
- ببینید من نمیتوانم به جای آمریکا پاسخگو باشم چون من سفیر روسیه هستم. ولی یک بار دیگر تکرار میکنم ما اساسی را نمیبینیم وقتی که ایران اعلام میکند نمیخواهد بمب هستهای داشته باشد اعتماد نکنیم. ایران عضو انپیتی است و امیدوارم مثل گذشته در آینده نیز تعهدات خود را رعایت کند. فکر میکنم در این هفت ماهی که باقی مانده نگرانیهایی که هم ایران و هم کشورهای غربی دارند برطرف خواهد شد.
* ممنون از پاسخ دیپلماتیکی که دادید.ما که از سؤالات هستهای خود ناامید شدیم آمریکاییها در دشمنی با ایران و روسیه در مورد روسیه میتوانم بگویم از وقتی که بحران اوکراین شروع شد؛ دشمنی آمریکا با روسیه را علنیتر شد جناب آقای پوتین چند روز پیش گفتند که اختلاف ما با آمریکا بر سر اوکراین نیست اگر این مسئله نیز حل شود آمریکاییها چیز دیگری را پیدا خواهند کرد. آقای لاوروف نیز گفتند که آمریکا به دنبال براندازی در روسیه است سؤال من این است که با این اوصاف و با توجه به اظهارات آقای پوتین و لاوروف آیا آمریکا کشور قابل اعتمادی است یا خیر؟
- نهخیر دشمنی آمریکا با روسیه پیش از بحران اوکراین نیز وجود داشت. آمریکا برای روسیه شریک مهمی است چون یک ابرقدرت است ونفوذ خیلی زیادی دارد ولی متاسفانه سیاست آنها چه در گذشته و چه در حال و به خصوص پس از فاجعه یا بحران اوکراین نشان داد که تا اندازه زیادی قابل اعتماد نیستند؛ چرا که قبلا اعلام میکردند که ما میخواهیم با روسیه روابط برابر داشته باشیم ولی آنها احساس میکنند که در جنگ سرد پیروز شدهاند و الان هر کاری که دلشان بخواهد میتوانند انجام دهند. شما میبینید که ناتو نزدیک مرزهای روسیه شده است و علنا اعلام میکنند که آمادگی دارند اوکراین را به ناتو ملحق بکنند. این یک خطر بسیار جدی برای روسیه است.
* البته آقای سفیر آلمانها با الحاق اوکراین به ناتو مخالفت کردهاند؟
- این خیلی مهم است که آلمان مخالفت کرده ولی ما میبینیم که موضوع تحریمها که میشود کسی که مخالفت میکند جرات ندارد که مقابل آمریکا علنی چیزی بگوید. کسی که از آمریکا انتقاد میکند مجازات میشود. ما از سیاست برخی کشورهای اروپایی خیلی مایوس شدیم. ما انتظار داشتیم کشورهای اروپایی سیاست مستقلانهتری را در مقابل آمریکا در پیش بگیرند. هدف اصلی آمریکا از سیاست خصمانه نسبت به ایران و روسیه این هست که آنها دوست ندارند کشوری سیاست مستقل خود را داشته باشد.
* پس شما هم معتقد هستید که آمریکا قابل اعتماد نیست؟
- تا اندازه زیادی بله، ببینید ما بعضی اوقات با آمریکا همکاری میکنیم در موضوع هستهای و افغانستان ما با آمریکا همکاری میکنیم؛ در مبارزه با تروریسم با آمریکا همکاری داریم اما بعضی اوقات میبینیم که قابل اعتماد نیستند. امروز یک چیز میگویند فردا چیز دیگری، چطور میشود اعتماد کرد.
* طی ماههای گذشته خبری از قرارداد تجاری 20 میلیارد دلاری بین ایران و روسیه منتشر شد منتها از جزئیات این قرارداد خبری منتشر نشد فکر میکنم برای اولین بار رویترز این خبر را منتشر کرد؟ این قرارداد به کجا انجامید؟
- این ارقام را از کجا گرفتهاید؟
* این خبر را برای اولین بار رویترز منتشر کرد.
- شما به رویترز اعتماد دارید؟
* نه ما اعتماد نداریم ما صحت و سقم این خبر را از شما میپرسیم پس این خبر را تکذیب میکنید؟
- من تکذیب نمیکنم ولی من نمیدانم این ارقام از کجا آمده است، نفت در برابر غذا کاملا برای همه روشن است، ما چیزی را پنهان نکردهایم، آقای زنگنه سفر کردهاند به روسیه و قراردادی را در پنجم ماه اوت امضا کردهاند. ما فهرستی از کالاها و خدماتی را که میتوانیم برای ایران پیشنهاد کنیم تهیه کردیم بعد ما فهرست کالاها و خدماتی را که ایران نیاز داشت از طرف ایرانی گرفتیم و به مسکو منتقل کردیم و قرار شد در مقابل ارائه این خدمات ما از ایران نفت تحویل بگیریم.
* پس این قرارداد در جریان است؟
- بله در جریان است ولی خیلی زود است که ما بگوییم ولی این موضوع به دلیل نوسانات نرخ دلار، نرخ روبل روسیه، نرخ یورو و قیمت نفت خیلی پیچیده است.
* ما نظر شما را در مورد ائتلاف ضدداعش هم میخواستیم بپرسیم. نظر شما در مورد این ائتلاف چیست ؟
- ما بارها اعلام کردهایم که مخالف تروریسم هستیم ما از مدتها قبل به غربیها گفتیم که شما در سوریه مرتکب اشتباه خیلی جدی شدید که بر ضد دولت قانونی آقای بشار اسد وارد جنگ شدید و از گروههای تروریستی مثل داعش حمایت کردید. این گروههای تروریستی وقتی در سوریه جنگ میکردند بچههای خیلی خوبی بودند ولی وقتی نیروهای داعش به عراق آمدند تبدیل به بچههای بد شدند. اینگونه که نمیشود.این نشانگر برخورد دوگانه است. ما همیشه از غربیها در مورد برخورد دوگانه چه در زمینه حقوق بشر و چه در زمینه سایر مسائل انتقاد کردهایم.ضمنا در مجمع عمومی قطعنامهای که از جانب کانادا بر ضد ایران مطرح شد و ایران را به موجب این قطعنامه در زمینه حقوق بشر محکوم کردند روسیه به این قطعنامه رای منفی داد و آقای ظریف از آقای لاوروف تشکر کردند. ما تاکنون از مواضع یکدیگر زمانی که امکانپذیر بوده حمایت کردهایم.
* پس در مورد ائتلاف ضدداعش نظر خاصی ندارید؟
- روسیه طبیعتا طرفدار شکست داعش است، ولی ما عضو ائتلاف ضدداعش نیز نیستیم. ما به کشورهایی که بر ضد تروریسم میجنگند چه عراق و چه به دولت قانونی سوریه کمک میکنیم.
* شما کارآمدی ائتلاف ضد داعش را چگونه ارزیابی میکنید، فکر میکنید در رسیدن به هدف اعلامی خود که همان شکست داعش است موفق میشود؟
- از خود کشورهای غربی نیروهای داوطلب عضو داعش میشوند و بین نیروهای داعش متخصصین مجرب نیز وجود دارد واین خیلی خطرناک است. شما میبینید ارتش عراق نیز قوی نیست. طی چند سالی که آمریکا در عراق حضور داشت نتوانست یک ارتش قوی بوجود آورد. چرا که آنها بعد از سرنگونی رژیم صدام حسین هیچ کاری انجام ندادند.
* آقای سفیر ما گزارشهای متعددی داریم که کشورهایی مثل ترکیه، قطر و عربستان از گروههای تروریستی و از جمله داعش در سوریه حمایت مالی، تسلیحاتی و سیاسی کردند حال این کشورها عضو ائتلافی شدهاند که قرار است بر ضد داعش جنگ کند به نظر شما این منطقی است که حامیان تروریسم خود ائتلاف ضد تروریسم تشکیل دهند؟
- کشورهای قطر، عربستان و ترکیه مخالف دولت بشار اسد هستند و بر کسی نیز پنهان نیست که این کشورها طرفدار برکناری سریع بشار اسد هستند. ما با این کشورها به طور منظم در حال مذاکره هستیم. سعود الفیصل این اواخر در روسیه بود. ما با ترکیه هم در حال مذاکره هستیم به زودی آقای پوتین به ترکیه سفر خواهد کرد و موضوع سوریه حتما در دستور کار مذاکرات بین دو طرف خواهد بود.ایران نیز به طور مرتب در حال مذاکره با ترکها در زمینه سوریه است. چند روز پیش معاون وزیر خارجه ترکیه در ایران حضور داشت و با آقای امیر عبداللهیان معاون وزیر خارجه ایران در زمینه سوریه مذاکراتی داشت و انشاءالله این مذاکرات ادامه پیدا میکند.
بین ایران و روسیه که میگویند دولت بشار اسد قانونی است و کشورهایی که میگویند قانونی نیست اختلاف نظر وجود دارد و ما باید برای این اختلافات با یکدیگر مذاکره کنیم این مناقشه و بحران فقط از طریق راه حل مذاکره حل و فصل خواهد شد. در حال حاضر ما در تلاش هستیم تا یک کنفرانسی را در مسکو با شرکت مخالفین سازنده بشار اسد به نام «مسکو یک» برگزار بکنیم، ما با دوستان ایرانی خود در مورد سوریه به طور مرتب در حال رایزنی هستیم.
* آقای سفیر ما تجربه خیلی بدی از همکاری با روسها در ساخت نیروگاه بوشهر داشتیم که در افکار عمومی ملت ایران تاثیر بدی گذاشته است حالا قرارداد ساخت دو نیروگاه جدید هستهای در سفری که دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به مسکو داشت بین دو کشور به امضا رسیده است افکار عمومی این سئوال را از دولت ایران دارند که آیا سرنوشت ساخت این دو نیروگاه به سرنوشت نیروگاه بوشهر دچار نخواهد شد؟
- نهخیر من رسما اعلام میکنم که این چنین نخواهد شد. ببینید اگر شما به یاد داشته باشید ساخت نیروگاه بوشهر را آلمان غربی شروع کرد. بعد از شروع جنگ ایران و عراق آنها رفتند و ما در این زمان تصمیم گرفتیم با ایران در زمینه ساخت این نیروگاه همکاری کنیم.شروع همکاری ما در اوایل دهه 90 و پس از فروپاشی شوروی بود.برای دولت روسیه که تازه به وجود آمده بود در این زمینه مشکلات خیلی جدی وجود داشت. ولی با وجود این مشکلات ما تصمیم گرفتیم در این پروژه مشارکت کنیم.
مشکل این بود که آلمانها شروع کردند. ما ساخت نیروگاه بوشهر را ادامه دادیم همگرایی تکنولوژی آلمان با تکنولوژی شوروی کار خیلی مشکلی بود ما انکار نمیکنیم که در این سالها اشتباهات وجود داشت، اشتباهات زیادی در سالهای 90 وجود داشت. اما در مورد این دو نیروگاه ما از صفر شروع میکنیم تا پایان ادامه میدهیم و اراده ما خیلی جدی است. ما نه فقط این دو راکتور را در بوشهر، بلکه انشاءالله چهار راکتور را نیز در دیگر مناطق ایران خواهیم ساخت که دولت ایران در زمینه مکان ساخت این راکتورها تصمیم خواهد گرفت. من یک بار دیگر تاکید میکنم که روسیه از لحاظ سیاسی و فنی هیچ مشکلی ندارد و ما همه تعهدات خود را انجام خواهیم داد.مردم ایران در این زمینه نگران نباشند.
* آقای سفیر در زمینه بحران اوکراین روسیه مدتی است که از جانب اروپا و آمریکا تحریم شده است، مسکو چه راهکارهایی برای مقابله با فشارها و تحریمها اتخاذ کرده است؟
- در وهله اول خودکفایی درست مثل ایران، ما باید تولید داخلی خودمان را گسترش دهیم. دوم افزایش حجم همکاریها با آمریکای لاتین و جمهوری اسلامی ایران، من خودم بیشتر ترجیح میدهم که کالاهای مورد نیاز خود را از ایران تامین کنیم. آقای ستاری معاون رئیس جمهور ایران چند روز پیش در روسیه بود و درباره این موضوع با مقامات روسیه مذاکره کردند.من خودم به یزد سفر کرده بودم و با مقامات استان صحبت کردم. صادرات میوهجات و سبزیجات شروع شده درباره این موضوع و امکانات استانهای دو کشور باید صحبت بکنیم. وزیر توسعه اقتصاد روسیه به ایران سفر خواهد کرد و با طیبنیا وزیر اقتصاد و نعمتزاده وزیر صنعت و معدن ایران مذاکره خواهد کرد. چند ماه پیش کمیسیون مشترک بین دو کشور جلسه داشت، در این جلسه دبیر شورای امنیت ملی و رئیس دومای روسیه حضور داشتند. ما خواهان افزایش مبادلات اقتصادی بین دو کشور هستیم و این خیلی مهم است.
* به نظر شما وقت آن نرسیده که کشورهای بزرگ منطقه مثل ایران، روسیه و چین یک اتحاد استراتژیک در مقابل یکجانبهگرایی و زیادهخواهیهای آمریکا ایجاد بکنند؟
- ما سازمان همکاری شانگهای را در این زمینه داریم .ما در این سازمان تنها در بعد اقتصادی همکاری نمیکنیم بلکه در بعد سیاسی نیز در این سازمان همکاریها وجود دارد. به زودی در «آستانه» جلسه نوبتی نخستوزیران کشورهای شانگهای برگزار خواهد شد. در چارچوب «بریکس» شامل برزیل، هند، روسیه، چین و آفریقای جنوبی نیز همکاری میکنیم که همه این کشورها مخالف سیاست تحریم و فشار هستند.
با وجود اینکه از این تحریمهای یکجانبه و غیرقانونی صدمه و ضرر میبینیم جواب سخت نیز به این تحریمها دادیم، ولی هرگز از آنها خواهش نکردیم و نمیکنیم که شما این تحریمها را لغو کنید.اگر خودشان تمایل داشته باشند لغو میکنند. سیاست روسیه اصولی و تغییر ناپذیراست و تحت این فشارها و تحریمها عوض نخواهد شد.ما فقط منافع ملی خود را دنبال میکنیم ما مخالف مداخله در امور داخلی کشورهای مستقل هستیم. در پایان باید بگویم شما فرمایش مقام معظم رهبری را فراموش نکنید روسیه مقتدر ایران مستقل
آنچه را که زائیدید بزرگ کنید بعد بروید سراغ نیروگاه جدید
شما نزدیک 20 سال هست که ایران را برای ساخت نیروگاه بوشهر سرکیسه می کنید
"... به نوادگانم نوید خواهم داد تا در چند صد سال بعد احتمالا شاهد بازگشایی مقدماتی! یک نیروگاه اتمی از شش نیروگاه باشند."
خود کرده را تدبیر نیست.