عصر ایران؛ مهرداد خدیر- غالب کسانی که با کتاب و مجله سر و کار دارند یا درگیر و دار مشکلات و اشتغالات معیشتی دغدغه ها و علاقه های فرهنگی را هنوز وانگذاشته اند با فصلنامه «بررسی کتاب» نیز آشنا هستند یا دست کم نام آن راشنیده اند؛ فصلنامه ای که 12 سال و در واقع 17 سال است که منتشر می شود زیرا قبل از کسب امتیاز مستقل همراه «بخارا» منتشر می شد.
غرض از این نوشته طبعا معرفی این فصلنامه نیست چرا که چنان که گفته شد پیشینه ای 17 ساله دارد و مدیریت آن نیز با یک نویسنده و مترجم با سابقه – هرمز همایون پور- است؛ نویسنده کتاب هایی چون « ظهور و سقوط هیتلر، سیاست نامه ذکاء الملک و آشتی تمدن ها» که مدیر نشر «کتاب روشن» هم هست اما آن گونه که در گفت و گو با روزنامه بهار در روز دوشنبه 4 مهر 94 اظهار داشته «مجوز نشر، تمدید نشده است».
این اتفاق البته در دولت قبل رخ داده که با تعطیل کردن و بستن، بیشتر نسبت داشت تا اجازه دادن و گشودن و آن گونه که خود آقای همایون پور گفته است در دولت تازه نیز پی گیری نکرده است: «در دوره دولت پیشین جواز نشر ما را تمدید نکردند. دوبار هم نامه نوشتیم و کسی اعتنایی نکرد. حتی پاسخی هم به من ندادند.»
البته یک نویسنده و روزنامهنگار قاعدتا میداند که شرایط از سال 92 به بعد تغییر کرده و با این حال میگوید: «در دولت جدید هم خیلی پی گیری نکردم. راستش را بگویم خیلی به من برخورد که چنین رفتاری داشتند. من در این سن و سال و با این امکانات هنوز در حال کار فرهنگی هستم و بعد چنین برخوردهایی با من بشود؟ خیلی ناراحت شدم. به هر حال مسوولان آنجا می دانند که مساله چیست. اگر مجوز نشر را دادند کار می کنیم و گرنه به همین مجله قناعت می کنیم.»
تا پیش از انتشار این مصاحبه وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی و مدیران مربوطه میتوانستند ادعا کنند مادام که به آنان مراجعهای صورت نپذیرد از کجا بدانند ناشر قصد تمدید دارد یا نه اما از این پس عذری پذیرفته نیست و جا دارد شخص وزیر پی گیری و دستور تمدید صادر کنند چون یکی از ماموریتها یا انتظارات ازاین دولت «رفع اقدامات سوء دولت گذشته» است و همانگونه که در وزارت ارشاد بازگشایی خانه سینما را پیگیری کردند و پرونده سازیها علیه « نشر چشمه» متوقف شد و برخی فیلمهای توقیفی مجال اکران یافتند، در مورد ناشران نیز همن رویه باید ادامه یابد و در این اوضاع و احوال بحران در صنعت و کار نشر از ناشران قدیمی حمایت کنند.
در این مورد خاص میتوان گفت مدیر فصلنامه ای که درباره کتاب و در تیراژی قطعا بیش از شمارگان کتاب منتشر میشود و به عنوان ناشر مجله ناشر است به طریق اولی صلاحیت ادامه انتشار کتاب را هم دارد و اگر هم مشکلی وجود داشته با دستور مستقیم وزیر رفع شود.
امید که آقای وزیر ارشاد این مصاحبه را خوانده و شخصا دستور تمدید مجوز نشر «کتاب روشن» را صادر کند. این انتظار البته بر پایه چهار فرض است:
فرض نخست این که دولت کنونی تنها در عرصه سیاست خارجی و موضوع هستهای نمی خواهد با دوران احمدی نژاد متفاوت و متمایز باشد بلکه همان گونه که آقای رییس جمهور در سخنان 28 مرداد ماه خود در دیدار با استانداران گفتند بر آن است تغییرات را به دیگرعرصهها هم سرایت دهد.
فرض دوم این که وزیر ارشاد خود را خدمتگزار اهل فرهنگ و قلم میداند و از این رو انتظار ندارد یک ناشر و مترجم پرسابقه بین اتاقهای وزارتخانه متبوع او برای تمدید مجوز «هروله» کند.
فرض سوم این است که وزیر حوزه کتاب و مطبوعات با یک نویسنده و مدیر نشریه مرتبط با بحث کتاب آشناست و اگر هم کاملا آشنا نبوده باشند با مطالعه این مصاحبه و مشاهده شماره های گذشته این فصلنامه آشنایی کامل حاصل آمده باشد.
فرض چهارم هم این است که همان احترامی که در مراسم رسمی ابراز میشود در عالم واقع نیز رخ دهد.
شاید این یادآوری زاید باشد که موضوع شخصی نیست و بحث فراتر از مجوز یک شخص است. چرا که یکایک همین بنگاهها و ناشران هستند که به صنعت نشر معنی میدهند و نشر بدون ناشر وجود خارجی ندارد.