تسلط برندهای خارجی بر بازار لوازم خانگی/ بازار آرام آرام از رکود خارج می شود

 عصر ایران؛ یوسف ناصری- بازار لوازم خانگی ایران 20 هزار میلیارد تومان در سال است و از این حجم 15 هزار میلیارد تومان آن در اختیار برندهای خارجی است.

با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک و توافق هسته ای(برجام) و خروج ایران از انزوای سیاسی و اقتصادی، زمینه برای همکاری با شرکت های خارجی فراهم شده است و بخش تولید ایران می تواند تجهیزات و تکنولوژی جدید و به روز را در اختیار بگیرد.

مطابق آمار 8 ماهه اول سال 1395 از میان اقلام صنعت لوازم خانگی، تعداد 650 هزار دستگاه یخچال و فریزر( 3.2 درصد افزایش)، تعداد 400 هزار دستگاه ماشین لباسشویی (2.7 درصد افزایش)، تعداد 650 هزار دستگاه کولر آبی(4 درصد کاهش)، تعداد 900 هزار دستگاه اجاق گاز(3.5 درصد افزایش)، تعداد 110 هزار دستگاه چرخ خیاطی(2.2 درصد افزایش )در ایران تولید شده و تولید این محصولات داخلی نسبت به میزان تولید در مدت مشابه سال قبل افزایش یا کاهش داشته است.

در سال 93 تعداد یک میلیون و 314 هزار و در سال 94 تعداد 776 هزار دستگاه یخچال و فریزر تولید شده و همچنین در سال 93 تعداد 797 هزار و در سال 94 تعداد 487 هزار دستگاه ماشین لباسشویی و تولید شده که نشان دهنده رونق بیشتر تولید صنعت لواز خانگی در سال 93 نسبت به سال 94 بوده.

در گفت و گوی عصر ایران با محمدرضا غزنوی(سخنگوی کانون انجمن های لوازم خانگی) آثار توافق هسته ای و اجرای برجام بر صنعت لوازم خانگی ارزیابی شده است:
 
 
-در سال 1391 آقای دیانی دبیر انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی گفته بازار لوازم خانگی ایران 6 میلیارد دلار برآورد می شود. اخیرا یکی از فعالان این صنعت، این بازار را 20 هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. شما به عنوان سخنگوی کانون انجمن های لوازم خانگی آمار دقیقی دارید که بازار لوازم خانگی ایران چقدر است؟
 
بازار لوازم خانگی ایران 20 هزار میلیارد تومان است. یک شرکت تحقیقات بازار به نام جی اف کی(GFK) وجود دارد که در سطح بین المللی  فعالیت می کند و آمار همه کشورها را تهیه می کند. این شرکت آمارها را با آمارهای ایران مقایسه می کنند. تقریبا همان 20 هزار میلیارد تومان است.
 
-رقمی هم خودتان اعلام کرده بودید که سالیانه 15 هزار میلیارد تومان لوازم خانگی وارد کشور می شود. این میزان واردات بدون در نظر گرفتن قاچاق لوازم خانگی است؟
 
کل واردات و قاچاق لوازم خانگی به داخل کشورمان 15 هزار میلیارد تومان سات.
 
-برخی اقلام لوازم خانگی چینی است ولی به صورت تقلبی به اسم برندهای ترکیه و ایتالیا وارد کشور می شود. این میزان کالاهای تقلبی چقدر است؟
 
از کل قاچاقی که انجام می شود 13 درصد مربوط به لوازم خانگی است. آمار رسمی این را می گوید ولی به نظر می آید بیشتر از این باشد. در این که چقدر کالای چینی به اسم برندهای ترکیه و ایتالیا به ایران می آید اطلاعات خاصی ندارم.


 
-کارخانه هایی که در ایران لوازم خانگی تولید می کنند تعدادشان زیاد است. در تولید یخچال و فریزر 183 واحد و در تولید ماشین لباسشویی 144 واحد و در تولید کولر آبی 234 واحد تولیدی فعالیت دارند. این تعداد زیاد واحدهای تولیدی چه آسیبی را متوجه صنعت لوازم خانگی ایران می کند؟
 
تعداد زیاد شرکت ها باعث می شود به مقیاس اقتصادی نرسند. تولید، پخش شده است. وقتی که به مقیاس اقتصادی نرسند هزینه های بالاسری آنها بالا می رود و بعد در بحث کیفیت، بازاریابی، تبلیغات و برند سازی، مشکل پیدا می کنند.
 
-آقای خسروتاج قائم مقام وزیر صنعت در دی ماه 1394 گفته بود  تاثیر اجرای برجام بر تولید و رونق بنگاه ها نیازمند حداقل یک سال زمان است. الان که یک سال از اجرای برجام گذشته در صنعت لوازم خانگی فضای تولید چگونه است؟
 
به نظرم رونق به وجود آمده. یک مقدار بازار راه افتاده است و در دو، سه ماهه اخیر بعضی شرکت ها توانستند شرایط بهتری را رقم بزنند.
 
-این نوع شرکت ها چه شرکت هایی هستند؟
 
شرکت های بزرگ و شرکت هایی که توانسته اند بیشتر روی کیفیت و خدمات پس از فروش و قیمت و تبلیغات کار کنند. برندهای معتبر و شرکت های بزرگتر، بیشتر توانسته اند موفق شوند.
 
-توافق هسته ای و برجام به هر حال امکاناتی را برای بخش تولید فراهم می آورد. هم از لحاظ این که تکنولوژی جدید از شرکت های خارجی اخذ شود و هم مبادلات مالی به راحتی انجام شود. در این دو حوزه چه تحولاتی به وجود آمده است؟
 
در زمینه مبادلات مالی، هنوز مشکل زیاد است. ارز هم نوسانی شد. نسبتا شرایط بهتری با اجرای برجام، فراهم شده ولی ارتباطات مالی به آن صورت که گره از صنعت باز کند، اتفاق نیفتاده است.

در ارتباط با بحث مواد و قطعات، به نظرم می رسد که شرایط خیلی بهتر شده است. یعنی ما نباید چشم خودمان را ببندیم و ناشکری کنیم. اتفاقات خوبی را که با اجرای برجام پدید آمده است نباید نادیده بگیریم.

ضمن این که بدانیم قبل از برجام، دائما شرایط رو به بدتر شدن بود. آن موقع اصلا امنیت سرمایه گذاری و توسعه بازار، امکانش خیلی کم بود.
همین برندهای خارجی که امروز اجناس آنها در بازار ایران وجود دارد، قطعات و مواد اولیه را به ما ارائه نمی دادند و می گفتند تحریم هستید. حتی در خدمات پس از فروش مشکل داشتند. وقتی یک قطعه، خراب می شد می گفتند تحریم هستید و نمی توانیم قطعه بدهیم. اما محصول کامل را تحریم نکردند. محصول کامل را می فروختند و درآمد زیادی از این مملکت کسب کردند.
 
-آمار وزارت صنعت نشان می دهد در صنعت لوازم خانگی ایران تولید بیشتری در سال 93 نسبت به سال 94 ثبت شده. چه اتفاقی در سال 93 رخ داده که تولید بیشتری داشته ایم؟
 
در سال 94 و بعد از آن اتفاقاتی رخ داد. شما به تولید سال 93 نگاه نکنید. بگویید چرا تولید سال 94 کم شده. دو علت وجود دارد. یک علت، رکود بازار است. علت دیگر، هجوم برندهای خارجی است.

ما متاسفانه جلوی واردات را نمی گیریم و تولید کننده ایرانی، ضعیف می شود. وقتی بازار راکد است باید بیشتر از قبل، شرایط را فراهم کرد و نه این که بازار را در اختیار خارجی ها بگذاریم.
 
-در سال 93 تعداد 2 میلیون و 398 هزار دستگاه تلویزیون رنگی تولید شده و در سال 94 تعداد یک میلیون و 118 هزار دستگاه. این آمار نشان می دهد که تولید تلویزیون 50 درصد کاهش داشته است.
 
بله. اما هر کس با هر عقیده و دین و مسلکی بگوید ما در ایران تلویزیون تولید کرده ایم دروغ محض گفته است. کسانی که سرمایه گذاری کرده اند سرمایه گذاری برای مونتاژ بوده است.

در دنیا 2 شرکت وجود دارد که یکی کره ای و یکی هم چینی است و فقط این دو شرکت ال س دی(LCD) و ال ای دی(LED) و ماژول تلویزیون تولید می کنند. کسانی که در ایران، خط تلویزیون درست کرده اند خط مونتاژ است.

ما در ایران تکنولوژی تولید پنل و ماژول تلویزیون را نداریم. در حالی که 90 تا 95 درصد پول تلویزیون همان پنل است. لذا برخی افراد، به مردم دروغ نگویند. فقط می خواهند از اسم تولید استفاده کنند. برخی انجمن ها و اتحادیه های فعال در بخش لوازم خانگی می گویند تلویزیون تولید می کنیم. اما با مطرح کردن این صحبت ها، افکار عمومی را فریب می دهند و به مردم دروغ می گویند.


-این که میزان تولید کمتر شده به معنای خرید کمتر در بازار بوده است؟
 
در بازار رکود وجود داشته است و میزان تولید کمتری نسبت به سال 93 اتفاق افتاده. اگر فروش بیشتر باشد تولید هم بیشتر می شود.
به هر حال، خیانتی که امروز، مونتاژ به مملکت می کند واردات نمی کند. یعنی امروز اگر هم به اسم سرمایه گذاری می گویند در ایران تولید انجام می شود، این مونتاژ است.
 
-در تولید یخچال و فریزر در سال 93 تعداد یک میلیون و 314 هزار دستگاه و در سال 94 تعداد 776 هزار دستگاه محقق شده.
 
علت همه اینها یکسان است. علت این کاهش تولید، رکود بازار است. کارخانه ها مجبور شده اند کمتر تولید کنند. این رکود باعث شده تعدادی از کارگران بیکار شوند.
 
-چطور است که لوازم خانگی برندهای خارجی 15 هزار میلیارد تومان در یک سال مشتری ایرانی دارند؟
 
برندهای خارجی در این رکود 2 ساله در ایران، مشکل پیدا کردند. این طور نبود که آنها مشکل پیدا نکنند. اما آنها مزیتی دارند و آن هم برند سازی، فرهنگ سازی و تبلیغات است. آنها از این جهت، کم نیاوردند.

در سطح شهر می بینیم که تبلیغات برندهای خارجی، کمتر نشده. تبلیغاتی که در تلویزیون انجام دادند بیشتر از قبل هم هست. پول این تبلیغات را شرکت های مادرشان در خارج از ایران پرداخت می کند.
 
-یعنی درآمد همان شرکت ها و برندهای خارجی در ایران که شما می گویید رکود اتفاق افتاده، کاهش پیدا کرده است؟
 
رکود بازار روی آنها هم اثر کرد ولی نه به صورتی که روی تولید کننده ایرانی اثر کرد. چون آنها در تبلیغات و برند سازی، در این 2 سال با همان شدت کار کردند. مثلا در سال 2016 میلادی فقط دو برند کره ای 160 میلیارد تومان در ایران هزینه تبلیغات کردند.
 
-در مورد صادرات لوازم خانگی ایران چه تحولی رخ داده و در این زمینه تسهیل در صادرات اتفاق افتاده است؟
 
هیچ تسهیلی اتفاق نیفتاده است. ما حتی تقریبا بازار کشورهای عربی را از دست داده ایم.
 
-به چه علت بازارهای عربی را از دست داده اید؟
 
به خاطر مساله سفارت عربستان در تهران.
 
-صادرات به عراق و افغانستان را داشته اید. درست است؟
 
بله. جایزه صادراتی که قبلا می دادند که الان به صادر کنندگان نمی دهند. جایزه صادراتی کلی از پول را به صادر کننده برمی گرداند. تسهیلاتی نمایشگاهی هم باید بدهند که نمی دهند.
 
-از لحاظ همکاری با شرکت های خارجی لوازم خانگی ، بعضی از شرکت های داخلی توانسته اند همکاری های را ایجاد کنند و شرکت های اخیرا در ایران تاسیس شده. یکی از مدیر عامل های همین شرکت ها گفته 50 درصد ساخت داخل است و هر سال 10 درصد میزان ساخت داخل افزوده می شود. در این زمینه که شما سخنگو هستید وضعیت این نوع همکاری با شرکت های خارجی را چگونه ارزیابی می کنید؟
 
ترکیه به برندهای غیر ترکیه ای گفته است اگر می خواهید در کشور ما فعالیت کنید چون شرکت ها قبلا این سرمایه گذاری ها را در ترکیه انجام داده اند شما بدهید این شرکت ها برای شما تولید کنند.

در ایران سرمایه گذاری انجام شده و سرمایه گذاران تمام پول خودشان را در این آب و خاک سرمایه گذاری کرده اند و ماشین آلات خریده و کارخانه تاسیس کرده اند. متاسفانه دولت از شرکت ها و سرمایه گذاران داخلی حمایت نکرد.

برندهای خارجی آمده و دوباره با پول های کلان خودشان، در ایران سرمایه گذاری کرده اند و حالت دامپینگ پیدا کرد. باعث شد که نقش آن همه سرمایه گذاری انجام شده توسط شرکت های داخلی، کمرنگ شود و سرمایه گذاری جدید انجام شود.

با توجه به این شرکت های خارجی روی برند سازی کار می کنند باعث ضرر تولید کننده ایرانی شده اند. سیاست درست اقتصادی را به کار نگرفته اند. به شرکت های خارجی نگفته اند که شما باید با تولید کنندگان ایرانی در تولیدتان شریک شوید. این وضع به ضرر منافع ملی هم شده.
 
-در جلسه کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی و صنایع تهران اعلام شده که در صنعت لوازم خانگی ایران فرصودگی نسبی ماشین آلات اتفاق افتاده است.
 
این یک دروغ محض است. ما هر ساله شاهد تغییر و ارتقای کیفیت تجهیزات تولید کنندگان لوازم خانگی بوده ایم.
 
-فردی که به نمایندگی از صنعت لوازم خانگی در جلسه کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی و صنایع تهران صحبت کرده گفته است فرسودگی نسبی وجود دارد. این جلسه کمیسیون صرفا به خاطر بررسی مشکلات صنعت لوازم خانگی برگزار شده بود.
 
در این صنعت، متاسفانه افراد زیادی اظهار نظر می کنند. کسانی که این نوع اظهار نظرها را داشته اند خودشان صنعتگر نیستند. متاسفانه در این زمینه هر کس یک عنوان گرفته و به نمایندگی از تولید صحبت می کند.
 
-ولی به هر حال به نمایندگی از این صنعت در جلسه اتاق بازرگانی و صنایع تهران صحبت کرده است.
 
هر فردی پرچم به دست گرفته و به نمایندگی از تولید اظهار نظر می کند. این یکی از مشکلات صنعت است.
 
-آقای هاشمی مدیر کل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت در مورد میزان تولید 8 ماهه اول سال 94 گفته است تولید یخچال فریزر 3.2 درصد، لباسشویی 2.7 درصد و چرخ خیاطی 2.2 درصد افزایش داشته است. این افزایش تولید بر چه مبنا بوده است؟
 
این افزایش تولید، بیشتر مربوط به چند ماه اخیر است که بازار یک مقدار از رکود خارج شده است.
 
-با توجه به امکاناتی که با توافق هسته ای برای صنعت و بخش تولید ایران به وجود آمده است چشم انداز صنعت لوازم خانگی را چطور می بینید؟
 
نوسانات نرخ ارز یک مقدار اثر منفی گذاشته است. به هر حال میزان صادرات ما زیاد نیست و صنعت لوازم خانگی، مشکلات خاص خودش را دارد. امکان افزایش قیمت اجناس تولیدی در بازار هم وجود ندارد که شرایط را سخت می کند.

لذا چشم انداز زیاد خوبی وجود ندارد ولی بالاخره با همین شرایط اگر پیش برویم تولید کنندگان داخلی می توانند جلوی شکست خودشان را بگیرند.
 
-آیا امکان همکاری با کشورهای دیگر وجود دارد و شرکت های ایرانی برای همکاری با شرکت های خارجی لوازم خانگی قابلیت های همکاری را دارند؟
 
بله. بالاخره تغییراتی به وجود آمده است و امکان همکاری با خارجی ها هست. اما باید تولید و حفظ منافع ملی، در اولویت قرار بگیرد.