این روزها ملک عبدالله، پادشاه اردن که به نظر می‌رسد از جایگاه کشورش در نظام بین‌الملل و در میان اعراب رضایت چندانی ندارد، تلاش‌های ویژه‌ای را آغاز کرده است تا چهره‌ای جدید را از خود و کشورش به نمایش بگذارد. برخی معتقدند وی می‌خواهد خود را در قامت یک رهبر جهان عرب معرفی کند، به نوعی در رقابت با مصر و عربستان قرار گیرد و به سران ‌این کشورها تنه بزند.

اردن اخیرا میزبان پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر کاتولیک‌های جهان بود. ملک عبدالله سعی کرد در کشورش استقبال شایسته‌ای از پاپ به عمل آورد، هرچند حضور رهبر کاتولیک‌ها در اردن برای ملک عبدالله چندان بی‌هزینه هم نبود و با اعتراض‌های بسیاری بویژه از جانب گروه‌های اسلامگرا مواجه شد.

ملک عبدالله در جریان سفر پاپ کوشید خود را فردی صلح‌طلب نشان دهد که تلاش دارد بحران‌های موجود در خاورمیانه را تمام و کمال حل کند. پادشاه اردن تلاش کرد با دعوت از یک رهبر مسیحی تأکید کند که هرچند شخص اول کشوری مسلمان محسوب می‌شود اما به صلح میان ادیان اهمیت فوق‌العاده‌ای می‌دهد و در نظر وی ارتباط با دنیای مسیحیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

مسأله دیگری که ‌این روزها پادشاه اردن بشدت بر آن متمرکز شده، مسأله طرحی است که خود مدعی است که 57 کشور مسلمان را شامل می‌شود. ‌این طرح که به نظر نمی‌رسد طرح شخص ملک عبدالله دوم باشد ناظر بر‌این است که 57 کشور مسلمان در جریان روند سازش با رژیم صهیونیستی، اسرائیل را به رسمیت بشناسند.

این به اصطلاح راه حال، تمامی ‌اعضای سازمان کنفرانس اسلامی‌(OIC) را دربر می‌گیرد. ظاهرا اوباما در جریان سفر پادشاه اردن به واشنگتن و دیدار با وی در کاخ سفید ‌این طرح را مطرح کرده است و ملک عبدالله هم به رئیس‌جمهور ‌ایالات متحده قول داده تا ردای پادشاهی را کنار بگذارد و در قامت دیپلماتی کارکشته ظاهر شود تا بتواند روند صلح خاورمیانه را به نقطه مناسبی برساند و مأموریت واگذار شده از طرف رئیس‌جمهور سیاهپوست آمریکا را به‌خوبی انجام دهد.

به نظر می‌رسد باراک اوباما نیز جزئیات ‌این طرح را در سفر آتی خود به مصر اعلام کند. به واقع با روی کارآمدن دولت جدید در ‌ایالات متحده، خاورمیانه شاهد تحرکات جدیدی در زمینه حل مشکل فلسطین بوده است. مقامات دولت باراک اوباما بارها بر ‌ایجاد اتفاق نظر میان طرف‌های درگیر در مناقشه فلسطین تاکید کرده‌اند.

آنها معتقدند، رژیم صهیونیستی با فلسطینی‌ها، سوریه و لبنان اختلافات عمیقی دارد و باید در قالب طرحی جامع‌ این اختلافات حل شود. ‌این در حالی است که کابینه جدید رژیم اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو از پذیرش شروط فلسطینی‌ها و سوریه برای آغاز گفت وگو سر باز زده است. هر چند مفاد این طرح به طور کامل اعلام نشده است اما بر اساس اظهار نظرهای ملک عبدالله به نظر می‌رسد براساس‌ این طرح احتمالاً ویزای ورود به اسرائیل برای همه کشورهای عربی ارائه ‌شود، خطوط هوایی رژیم صهیونیستی حق پرواز بر فراز کشورهای عرب را خواهند داشت و در نهایت اسرائیل از سوی تمامی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی به رسمیت شناخته خواهد شد.

جالب آنکه پادشاه اردن ادعا کرده است، در صورت ناکام ماندن این طرح و ادامه روند فعلی، خاورمیانه ظرف مدت 12 تا 18 ماه آینده شاهد جنگی دیگر خواهد بود. پادشاه اردن پیش از برگزاری نشست شورای امنیت برای بررسی روند صلح در خاورمیانه این نظرات را ارائه کرد.

این سخنان ملک عبدالله تأیید دیوید میلیبند، وزیر خارجه انگلیس و همچنین سوزان رایس، نماینده آمریکا در سازمان ملل را به دنبال داشت. اما سران رژیم صهیونیستی از موضع‌گیری ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن انتقاد کردند. با این وجود مشخص است که اظهارات ملک عبدالله درباره رخ دادن جنگی دیگر، فاقد هرگونه پشتوانه علمی ‌و اطلاعاتی است.

نگاهی به آرایش سیاسی موجود در منطقه این مسأله را تأیید می‌کند. در حال حاضر جبهه مقاومت ضد صهیونیستی در منطقه از جمهوری اسلامی‌ایران، سوریه، حزب‌الله و حماس تشکیل شده است. در آن سوی ماجرا نیز بقیه کشورهای عربی نظیر مصر، اردن، عربستان و... به صورتی رسمی ‌یا غیر رسمی‌ تن به سازش با صهیونیست‌ها داده‌اند. به عبارت دیگر در صورتی که وقوع جنگ را در منطقه محتمل بدانیم،‌ این نبرد میان عضو یا اعضای مربع مقاومت با رژیم صهیونیستی رخ خواهد داد که تجربه نشان داده است به هیچ وجه حاضر نیستند موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسند.

موضع جمهوری اسلامی ‌که درباره رژیم صهیونیستی کاملا مشخص است و بی‌شک کشوری که محو اسرائیل را آرمان خود قرار داده است به هیچ وجه سازش با صهیونیست‌ها را نخواهد پذیرفت. درباره حزب‌الله نیز که یکی از اصلی‌ترین دشمنان رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود این مسأله صادق است. حزب الله در جنگ 33 روزه با رژیم صهیونیستی نشان داد به هیچ وجه با رژیم صهیونیستی مصالحه و مسامحه نخواهد کرد. درباره حماس نیز اوضاع چندان تفاوتی ندارد.

حماس در صورتی که رژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسد بسیاری از مشکلات خود را حل شده خواهد دید و رژیم صهیونیستی و دیگر حامیانش نیز دولت مستقل فلسطینی را به رسمیت خواهند شناخت و اجازه فعالیت آزادانه به این گروه داده خواهد شد. بالطبع محاصره غزه نیز به راحتی برداشته خواهد شد، اما حماس که آرمان خود را مقابله با رژیم صهیونیستی قرار داده است، به هیچ‌وجه حاضر نیست این موضوع را بپذیرد و موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد؛ چنانکه در جریان جنگ 22 روزه غزه نیز این مسأله را اثبات کرد، اما در رابطه با مسأله سوریه اوضاع کمی‌متفاوت است.

سوری‌ها سال گذشته نیز با میانجیگری ترکیه با رژیم صهیونیستی در سطوحی پایین به مذاکره پرداختند که این مذاکرات اتفاق جدیدی نبود و مقامات دمشق و تل‌آویو پیش از این نیز اقدام به مذاکره با یکدیگر کرده بودند اما به واسطه فاصله نسبتا زیاد دو طرف نتوانسته‌اند به نتیجه‌ای برسند. سوریه بارها اعلام کرده است، تنها در صورت بازگشت جولان حاضر است در روابط خود با رژیم صهیونیستی تجدید نظر کند اما اسرائیل نیز به انحای مختلف از بازگرداندن این منطقه خودداری کرده است.

اختلافات دمشق و تل‌آویو بیشتر بر سر دریاچه طبریاست. این دریاچه با توجه به بحران بی‌آبی که رژیم صهیونیستی با آن مواجه است،‌ از اهمیتی منحصر به فرد برای سران تل‌آویو برخوردار است بویژه که دریاچه طبریا موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک مناسبی نیز دارد که سبب شده هیچ یک از طرفین نتوانند از آن چشمپوشی کنند، از این رو باید احتمال پذیرش این طرح را از جانب دمشق صفر دانست.

با توجه به این مقدمه، مشخص می‌شود که مربع تهدید برای رژیم صهیونیستی (مربع مقاومت) تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند به سازش با رژیم صهیونیستی تن دهند و حتی اگر به فرض محال تمامی ‌کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی ‌نیز این طرح را بپذیرند، جبهه مقاومت ضدصهیونیستی آن را نخواهد پذیرفت، بنابراین حتی در صورت اجرایی شدن این طرح نیز همان میزان امکان وقوع جنگ میان مربع مقاومت و رژیم صهیونیستی باقی خواهد ماند، از این رو اظهارات ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن را می‌توان تنها حربه‌ای برای تسهیل روند سازشی دانست که اوباما طراحی کرده است.

اما به هر حال ملک عبدالله، پادشاه اردن سفرهای خود را به منظور رایزنی درباره روند سازش آغاز کرده است و آنها را با پشتکاری جدی دنبال می‌کند. وی چندی پیش و در همین راستا سفری به دمشق داشت و با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه دیدار کرد تا نظر وی را در رابطه با این طرح جویا شود. در این میان به نظر می‌رسد در صورت حل شدن مسأله جولان و دریاچه طبریا، سوریه مشکلی برای پذیرش طرحی که پادشاه اردن حامل آن بود، نداشته باشد.

با این وجود و با توجه به مواضع اخیر رژیم صهيونیستی درباره حفظ جولان و عدم بازگشت این منطقه به سوریه، بعید به نظر می‌رسد که دوطرف بتوانند در این رابطه به اتفاق نظر دست یابند. اصرار آمریکا و ملک عبدالله بر دمشق به آن سبب است که سوریه جایگاه بسیار مهمی ‌در عملی شدن این طرح دارد و حتی بسیاری از تحلیلگران دمشق را کلید اجرای طرح سازش اوباما می‌دانند.

فارغ از رایزنی‌ها و اظهارات ملک عبدالله دوم نیز تأملی در سفرهای مقامات مختلف آمریکا، اردن، تشکیلات خودگردان، پاپ و... به پایتخت‌های مختلف منطقه نشان می‌دهد برنامه‌ای جدید برای نزدیک کردن دیدگاه‌های طرف‌های درگیر در مناقشه فلسطین آغاز شده است.‌ ایالات متحده با درک نقش کلیدی سوریه در حل بحران خاورمیانه از چند ماه پیش مقاماتی در سطح معاون وزارت خارجه خود را بارها به سوریه اعزام کرده است. از سوی دیگر طی چند روز اخیر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا و نیز پاپ بندیکت شانزدهم به اردن سفر کردند و موضوع هر دو سفر حل مناقشه خاورمیانه بوده است. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز بزودی برای رایزنی با مقامات سوری به این کشور سفر خواهد کرد.

سفر نتانیاهو به مصر نیز در همین راستا قابل ارزیابی است. به واقع مصر نیز در کنار اردن قرار گرفته و دولت مبارک نیز فعالیت گسترده‌ای را برای اجرای طرح ایالات متحده آغاز کرده است. حتی برخی معتقدند مبارک در جریان سفر نتانیاهو به مصر تلاش کرده به صورت مقدماتی طرح را برای نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی تشریح کند.

نتانیاهو پنجشنبه گذشته نیز به صورتی ناگهانی با بالگرد وارد امان، پایتخت اردن شد تا با ملک عبدالله دوم، پادشاه این کشور دیدار و گفت‌وگو کند. ناظران بر این باورند که دوطرف درباره طرح 57 کشوری اوباما به مذاکره پرداخته‌اند. با وجود آنکه به صورت رسمی نتایج این نشست بیان نشده است،‌ نشانه‌های موجود حاکی از آن است که نتانیاهو و ملک عبدالله در جریان نشست خود نتوانستند به اتفاق نظر خاصی دست یابند.

سر باز زدن نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطینی یکی از مهم‌ترین موانع اجرایی این طرح خواهد بود و پادشاه اردن از هم‌اکنون خود را با چالش‌های بسیاری برای به سرانجام رساندن طرح رئیس‌جمهور ایالات متحده مواجه می‌بیند. نتانیاهو امیدوار است تا از طریق این دیدار با رهبران کشورهای عربی نظیر حسنی مبارک و ملک عبدالله دوم راه را برای تفاهم با اوباما باز کند، بدون آنکه موجب تشدید اختلاف‌های اسرائیل با آمریکا شود.

گرچه نزدیکان به نتانیاهو می‌خواهند وانمود کنند که دیدار وی از اردن و مصر نشان حسن‌نیت وی به همسایگان اسرائیل است، اما بسياري بر این باور هستند که هدف نتانیاهو از این دیدارها جمع‌آوری نقاط اختلاف با دولت جدید آمریکاست تا بتواند از نگرانی مصری‌ها و اردنی‌ها از حماس و نقش ایران در منطقه استفاده کند و با دست پر به واشنگتن سفر کرده و در کاخ سفید با اوباما پای میز مذاکره بنشیند.

این در حالی است که سفر آتی نتانیاهو به ایالات متحده نیز بسیار حائز اهمیت است. احتمالا اوباما پیش از آنکه این طرح را در مصر و به صورت رسمی ‌اعلام کند نظر نتانیاهو را در این باره جویا خواهد شد؛ هر چند پاسخ دادن به این سوال برای نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بسیار دشوار است.

شاید بتوان نتانیاهو را مواجه با یک بازی باخت – باخت دانست چرا که اگر پاسخ نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به این طرح منفی باشد، فشارهای ایالات متحده تشدید شده و احتمالا نتانیاهو را با مشکل داخلی جدی مواجه می‌کند و به احتمال بسیار زیاد حزب کار به رهبری ایهود باراک از کابینه ائتلافی نتانیاهو انشعاب کرده و موجبات سقوط وی را فراهم می‌کند یعنی همان سناریویی که 10 سال پیش اجرایی شد و مقابله نتانیاهو با ایالات متحده در آن مقطع به سقوطش انجامید، تکرار خواهد شد. در صورتی هم که نتانیاهو شروط اوباما را بپذیرد و بر حق داشتن دولتی مستقل برای فلسطینی‌ها اذعان کند، با مشکلات به مراتب شدیدتری مواجه خواهد شد چرا که افراطیون و راستگراهای حاضر در کابینه نتانیاهو نظیر احزاب شاس به رهبری ایلی یشای و حزب اسرائیل خانه ما به رهبری آویگدور لیبرمن، وزیرخارجه کنونی از کابینه انشعاب کرده و منجر به سقوط نتانیاهو می‌شوند و احتمالا در آن شرایط تزیپی لیونی، رهبر حزب کادیما‌ برای تشکیل کابینه جدید مأمور خواهد شد.

با این حال به نظر نمی‌رسد که نتانیاهو هم دست خالی به واشنگتن سفر کند و برای مذاکره با رئیس‌جمهور به کاخ سفید برود.

گفته می‌شود تئوریسین‌های رژیم صهیونیستی مشغول تهیه طرحی هستند که به موجب آن نتانیاهو و کابینه‌اش به پذیرش دولت مستقل فلسطینی رضایت می‌دهند. مطابق این طرح که قرار است نتانیاهو آن را 18 مه ‌‌و همزمان با سفرش به باراک اوباما ارائه کند، راهبرد دو دولت پذیرفته می‌شود اما دولتی که در این طرح به آن اشاره می‌شود مختصات خاص خود را دارد. دولت فلسطینی مدنظر نتانیاهو باید دولتی غیرمسلح باشد و همچنین اجازه امضای تعهدات و پیمان‌های بین‌المللی را نداشته باشد.

افزون بر این، مطابق طرح مذکور فلسطینیان باید اسرائیل را به ‌طور مشخص و مؤکد به عنوان یک دولت یهودی به رسمیت بشناسند. حال آنکه بعید به نظر می‌رسد فلسطینیان حاضر به قبول چنین طرحی باشند که عملا آنها را تبدیل به یک استان تحت سیطره رژیم صهیونیستی خواهد کرد. واکاوی مذاکرات سازشی که در منطقه انجام شده از کمپ دیوید گرفته تا مادرید،‌ اسلو، آناپولیس و... نشان می‌دهد تمامی‌آنها به شکست انجامیده‌. اصلی‌ترین دلیل شکست این مذاکرات نیز زیاده‌خواهی رژیم صهیونیستی است.

از آنجا که بسیاری از موارد مورد اختلاف باید میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی باقی می‌ماند و حل شدن آن به مذاکرات آتی دوطرف موکول می‌شود، اسرائیل هنگامی ‌که با طرف فلسطینی پای میز مذاکره می‌نشیند، با توجه به اینکه قدرتی بیشتر از طرف مقابل دارد،‌ خواسته‌های خود را از موضع قدرت و در بالاترین حد ممکن مطرح می‌کند که این موضع سبب بی‌نتیجه ماندن مذاکرات می‌شود.

از سوی دیگر طرح‌هایی که تاکنون ارائه شده است، تنها در رابطه با کلیات توافقاتی صورت می‌گیرد حال آنکه جزئیات اساس مذاکرات هستند و عدم توافق بر سر آنهاست که موجب می‌شود طرحی به شکست بینجامد. آنچه تاکنون از طرح اوباما منتشر شده است،‌ نشان می‌دهد احتمالا طرح رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز به همین سرنوشت دچار شود چرا که کماکان آفت‌‌های طرح‌های قبلی را در خود دارد. با این حال گفته می‌شود نتانیاهو در سفر خود به واشنگتن به اوباما تعهد خواهد داد که تمامی موانع موجود را برای ورود منابع غذایی به غزه باز کند.

نتانیاهو به دلیل بسته نگاه داشتن گذرگاه‌های منتهی به غزه بشدت تحت فشار قرار دارد. حتی چندی پیش چهار تن از مسؤولان‌ برجسته اروپایی با ارسال یادداشت‌هایی اعتراض‌آمیز برای اویگدور لیبرمن، وزیر خارجه و ایهود باراک وزیر جنگ اسرائیل، خواهان بازگشایی فوری و دائمی گذرگاه‌هاي بین اسرائیل و غزه برای ورود کمک‌های انسانی به غزه شدند.

منبع: وطن امروز

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه