در مورد ترافیک تهران و جاده های ایران به تفصیل سخن گفته شده است. رسانه ها و مسوولان نیز هر یک به نوبه خود در این باره به بررسی های کارشناسانه فراوانی پرداخته اند اما صرف نظر از مباحث تئوریک در عمل وضعیت ترافیک تهران روز به روز بدتر می شود و خسارت اتلاف وقتی در آن به چندین میلیارد تومان رسیده است و اگر به این رقم، میزان استهلاک ناشی از آن و مبالغ جریمه های مرتبط و هزینه های دستگاه های رسیدگی به این جرایم را نیز اضافه کنیم، به عدد هنگفتی می رسیم که نشان دهنده ضرر و زیانی است که متوجه همه ماست.

به راستی در اقصی نقاط دنیای امروز چه کرده اند از بند هزار توی پیچیده ترافیک در امانند؟

نیویورک

در شهر نیویورک روزانه بیش از 5/1 میلیون دستگاه اتومبیل وارد مرکز شهری می شوند که 20 درصد آنها سواری های باری هستند. عرض بیشتر خیابان های این شهر بزرگ بین 25 تا 30 متر است. تنها دو اتوبان از خارج شهر به نیویورک وارد می شوند اما ترافیکی به وجود نمی آید و تردد صدها هزار توریست در سطح شهر مشکلی ایجاد نمی کند.

شیکاگو

صبح ها، 5 اتوبان یک طرفه در شهر شیکاگو به مرکز شهر می انجامد که بعد از ساعت 4 بعدازظهر همین اتوبان ها یک طرفه اتومبیل را به خارج شهر هدایت می کند و کمترین ترافیکی در این آمد و شد مشاهده نمی شود.

لندن

خیابان های شهر لندن آنقدر باریک هستند که تداعی کوچه های ما را می کنند اما شاهد تردد روان اتومبیل ها در آن هستیم. در شهرهای به اصطلاح شلوغ دیگری مانند پاریس، مادرید، رم، فرانکفورت، برلین و ... نیز بار ترافیکی به اندازه تهران وجود ندارد.

این روان بودن به معنی کمتر بودن اتومبیل ها نیست بلکه ناشی از نظم است چنانکه شما در شهر شلوغی مانند توکیو نیز شاهد راهبندان نیستند.

قانون در شهر بی قانون

عادت دادن مردم به اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی قدم نخست در این راه است و این قدم برداشته نخواهد شد مگر با رفتار منطقی مجریان قانون.

چطور می توان مردم را مجاب به اجرای قانون کرد در حالی که مجریان قانون فرا قانونی عمل می کنند؟ یکی از مصادیق این ادعا توقیف اتومبیل و حمل آن با جرثقیل در حضور صاحب آن است. انتقال این خودروها اعم از موتورسیکلت و اتومبیل به پارکینگ فاقد وجاهت قانونی است، چرا که توقیف اموال مردم نیازمند حکم دادگاه است. اما وقتی که یک افسر راهنمایی و رانندگی راسا اقدام به توقیف اموال عمومی می کند متعاقب آن باید منتظر عدول مردم عادی از قوانین باشیم.

ماموران موقتی!

غالب افسران راهنمایی و رانندگی را سربازانی تشکیل می دهند که دوران خدمت نظام وظیفه را سپری می کنند. این افراد نه آموزش کافی دیده اند و نه از سابقه ای در کار خود برخورداند. زمانی هم که آنها را تجربه ای می اندوزند، خدمتشان خاتمه می یابد و نیروی جدید یا به اصطلاح عمومی (صفر کیلومتری) جایگزینشان می شود. از سوی دیگر چون این ماموران نگاه موقتی به کار خود دارند آنطور که شایسته است دل به آن نمی بندند و در ارتقای کیفی کارشان نمی کوشند.

در حالی که یک افسر واقعی می بایست در استخدام دائم باشد و فارغ التحصیل دانشکده افسری، اما متاسفانه واقعیت غیر از این است و سال های سال است که بی نتیجه همان روان اشتباه دنبال می شود.

معضل پارکینگ

در تمامی شهرهای دنیا، آمار کامی از ورود و خروج اتومبیل ها در مرکز شهر وجود دارد که بر مبنای همین آمار جهت تامین امکانات موردنیاز ترددها اقدام می شود. این است که در این شهرها شما کمتر شاهد صحنه جستجوی پارکینگ از سوی یک اتومبیل هستید، هر سازمانی پیش بینی پارکینگ را برای کارکنان خود کرده است، چنانکه هر مجتمع تجاری نیز این پیش بینی را در مورد مشتریان خود داشته است.

اما آنچه ما در تهران شاهد آن هستیم غیر از این است. یعنی در ابتدا زمینی برای پارکینگ در نظر گرفته می شود بعد تغییر کاربری داده و به ملک تجاری یا اداری تبدیل می گردد! هدف این مهم را نیز توسعه شهری و اشتغالزایی ذکر می کنند!

پارکومترها

پارکومترهای نیویورک در قسمت های مرکزی شهر و نزدیک بانک ها برای 10 تا 15 دقیقه توقف، 2 تا 4 دلار دریافت می کنند و در محدوده های دیگر برای هر ساعت 1 تا 5/1 دلار.

پلیس این پارکومترها هم با موتورسیکلت های سه چرخ مرتباً وضعیت را تحت مراقبت دارند و هر توقف بدون پرداختی بدون شک همراه با جریمه خواهد بود. از سوی دیگر رانندگان به خوبی واقفند که توقف بیش از اندازه تا چه حد به ضرر آنها و دور از صرفه است. برای همین هم هست که شما همیشه پارکینگ می یابید و مجبور نیستید دوبله بگذارید و جریمه دهید.

پارکینگ بازارهای متمرکز

بر خلاف شهر تهران و سرگردانی اتومبیل های شهروندان آنکه گاه برای خرید از فروشگاه های زنجیره ای با مشکل پارکینگ مواجه اند این صحنه به عنوان مثال به خوبی در میدان آفریقا مشهود است، در هر جای دنیا پیش شرط احداث یک فروشگاه برزگ تعبیه پارکینگ از حقوق اولیه مشتریان این فروشگاه هاست و (بر خلاف فروشگاه رفاه ما) از مشتریان بابت پارکینگ پولی دریافت نمی شود!

تخلف در حرکت!

عبور از چراغ قرمز یا تابلوی ایست و عدم رعایت حق تقدم از تخلفاتی است که بسیاری از مواقع منجر به تصادف می شوند. در شهرهای پیشرفته پلیس همیشه در اتومبیل خود نزدیک به چهارراه ها مراقب اینگونه تخلفات است و راننده ای که در هر از این موارد یا موارد مشابه تخطی داشته باشد، بلافاصله پلیس را پشت سر خود مشاهد می کند که دستور ایست می دهد و پس از متوقف کردن وی برگ جریمه را صادر می کند.

اگر این تخلف بیش از 3 بار در سال انجام شود، گواهینامه رانندگی شخص متخلف برای بار اول تا 3 ماه و برای بار دوم تا یکسال توقیف خواهد بود و تخطی سوم معادل انقضای همیشگی گواهینامه است.

سرنشینان خودروی قانون

در هر اتومبیل پلیس در اینگونه شهرها دو افسر پلیس و یک مافوق حضور دارد که مجهز به تمام وسایل از جمله دوربین فیلمبرداری برای ثبت صحنه جرم هستند و البته باید گفت که اخیراً پلیس ما نیز در بزرگراه ها از این امکانات بهره می جوید.

مسکن های موقتی

وقتی آمار و اطلاع دقیقی از وسایل نقلیه عبوری از خیابان های پر ترافیک شهرمان نداشته باشیم، ناگزیر برنامه ریزی هایمان هم به اصلاحات غیر اصولی منجر می شود.

از جمله یک طرف کردن برخی خیابان ها بدون در نظر گرفتن مصرف سوخت اضافی آنها برای بازگشت به مسیر اصلی. از این رو می بینیم که بسیاری از این یک طرفه کردن ها و چهار راه بستن ها پس از مدتی متوقف و به حالت قبل باز گردانده می شود!

چطور بدون مطالعه و بررسی کارشناسانه می توان مثلاً ورودی یک خیابان فرعی به اصلی را بست تا مشکل ترافیک خیابان اصلی را رفع کرد؟ اینگونه مسکن های موقتی بیش از آنکه کارساز باشد، مشکل ساز است.

خط کشی های غیر اصولی

خط کشی های خیابان های ما نیز کارشناسی نیست و به همین علت کمتر مشاهده می شود که اتومبیل ها داخل خط کشی حرکت کنند. در مواردی این خط کشی ها آن قدر از هم فاصله دارند که بیش از عرض یک ماشین را در بر می گیرند و در مواردی آن قدر خطوط به هم نزدیکند که یک اتومبیل نیز به زور در آن نمی گنجد!

این وظیفه کمیسیون فنی است که عرض خط کشی ها را در خیابان های اصلی و فرعی مورد مطالعه قرار دهد و اندازه استانداردی برای آنها تعیین کند تا رانندگان به این نظم عادت کرده و داخل خط کشی ها حرکت کنند.

آسفالت های ناهموار

آسفالت خیابان ها هم خود مشکل دیگری است. در هر خیابانی دریچه هایی برای آب و برق و تلفن وجود دارد.

پیش از این ابتدا این دریچه ها را بالا می آورند و سپس خیابان را آسفالت می کردند اما اکنون ابتدا آسفالت می کنند و بعد دریچه های را بالا می آورند. از این رو که تا پیش از بالا آوردن دریچه ها اتومبیل داخل آنها می افتد و خسارت می بیند و این دست اندازهای 10 سانتی متری هیچ نشانه ای برای پرهیز از حادثه ندارند.

از سوی دیگر وقتی دریچه ها بالا می آیند باز 5 سانتی متر از سطح خیابان بالاترند و این بار این دست اندازهای جدید است که عبور با سرعت از روی آنها به اتومبیل ها صدمه می زنند.

این اتومبیل های لاک پشتی

در بزرگراه ها هم ناگزیر از توجه به اتومبیل های کندرو هستید، اتومبیل هایی قدیمی با موتوری ضعیف که باعث ترافیک بزرگراه ها می شوند و در خروجی ها به طور ناگهانی می خواهند از لاین آخر خودشان را به خروجی برسانند! و در نتیجه تمام خودروها را متوقف می کنند تا از اتوبان خارج شوند (نمونه این معضل را می توانید در اتوبان صدر از ورودی مدرس تا خروجی شریعتی در اتوبان صدر مشاهده کنید.)

از صفر تا صد در چند ثانیه اما چه فایده؟!

خودروسازان در تمام نیا روی اینکه سرعت اتومبیل های تولیدی آنها در چه فاصله ای از صفر به صد کیلومتر در ساعت می رسد، مانور تبلیغاتی می دهند. شعارهایی از قبیل از صفر تا صد در 3 ثانیه تا 15 ثانیه، در بسیاری از تیزرهای تبلیغاتی آنها مشاهده می شود اما منظور از این شعار چیست؟

خیلی ساده است: سازندگان خودرو به شما اطمینان می دهند که وقتی از خیابان به اتوبان وارد می شود می توانید در کمترین زمانی که ممکن است بیشترین افزایش سرعت را داشته باشید تا سرعتتان با اتومبیل های حاضر در اتوبان هماهنگ باشد.

فرهنگسازی معکوس

انیمیشین هایی که از سیما در جهت آموزش فرهنگ صحیح رانندگی پخش می شود غالباً مثبت و مفیدند. همینطور ساخت شهرک های آموزشی برای کودکان در پارک ها و آموزش هایی که در مدارس داده می شود. اما گاه در خلال همین فیلم های آموزشی شاهد مواردی هستیم که با استاندارهای روز دنیا فاصله دارد:

در یکی از تیزرها پژویی را می بینیم که با سرعت در حرکت است و اتومبیلی می رسد که سرعت کمتری دارد و به پژو راه نمی دهد از این رو پژو مجبور است از لاین سمت راست اتومبیل مقابلش سبقت بگیرد. اما در لاین دو سرعت هم با همین مشکل مواجه می شود و چاره ای جز تکرار حرکت قبلی را ندارد مدتی بعد هم به لاین دست چپ که خالی است بر می گردد. تا اینکه پلیس مخفی به او ایست می دهد و متوقفش می کند.

مقصر کیست؟ پژو؟ اتومبیل هایی که اجازه سبقت از سمت چپ به او را ندادند؟

در ادامه همین تیزر پلیس با راننده پژو صحبت می کند و او را بابت دو بار سبقت از سمت راست مواخذ جریمه می کند. راننده پژو بابت لایی کشیدن ها مقصر است؟

به نظر ما خیر مقصر دو اتومبیلی هستند که به او راه ندادند که سبقت بگیرند و او مجبور شد از لاین دست راست به حرکت خود ادامه دهد و سرعت داشتن اتومبیل پژو به هیچ وجه به اتومبیل جلویی مربوط نیست و حق ندارد که پژو را مجبور به کند حرکت کردن به دنبال خود بکند!

در همه جای دنیا اتومبیل های لاین آخر از سمت چپ را لاین سرعت می دادند و اگر اتومبیلی در این لاین از آنها سریعتر حرکت کند به سمت راست رفته و راه را برایش باز می کنند.

اما در فیلم مذکور، پلیس اصلاً به اینکه اتومبیل هایی که به پژو راه نداده اند و با چه سرعتی در حرکت بوده اند کاری ندارد. در حالی که کندی سرعت آنها خود باعث افزایش سرعت پژو هنگام سبقت گرفتن از سمت راست است.

آغاز با همین امکانات!

ما در تهران خیابان کم نداریم، اتوبان هم کم نیست اما با فرهنگ کنونی اگر کل تهران را هم خیابان کنند با ترافیک روان رو به رو نخواهیم بود.

در شماره های بعدی این بحث را ادامه خواهیم داد اما عجالتاً باید تاکید کنیم که برای برخورداری از ترافیک روان باید امکان سرعت بیشتر حرکت اتومبیل ها در خیابان های اصلی و اتوبان ها فراهم آید و این ممکن نیست مگر با کارهای کارشناسانه.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه