آیا نیاز به تزریق دوز چهارم واکسن کرونا داریم؟

حمید عمادی ‌کوچک در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه سطح ایمنی حاصل از تزریق برخی واکسن‌ها پس از گذشت مدت زمانی، مثلاً یک دوره ۶ ماهه، پایین می‌آید و باید یک نوبت دیگر واکسن تزریق شود، اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به جهش‌های متعدد ویروس کرونا در دنیا، تزریق دوز سوم واکسن به ویژه برای افراد در سنین بالا و گروه‌های آسیب‌پذیر مطرح است و باید بعد از تزریق دو دوز واکسن از هر نوعی (فایزر، مدرنا، آسترازنکا، سینوفارم و ...) دوز سوم را نیز بعد از گذشت زمان مقرر دریافت کنیم.

وی با اشاره به اینکه از گذشته نیز تزریق دوز بوستر برای برخی واکسن‌ها انجام می‌شد، گفت: واکسن‌های آنفلوانزا، کزاز و واکسیناسیون روتین کودکان در مراکز بهداشتی انجام می‌شود، نیاز به دوز بوستر دارند، بنابراین اولین بار نیست که دوز بوستر واکسنی را تزریق می‌کنیم.

این پزشک متخصص با توجه به ماهیت ویروس کرونا و اینکه هنوز واکسنی برای آن تولید نشده که ایمنی مادام‌العمر دهد، گفت: در شرایط فعلی برای جلوگیری از زنجیره انتقال بیماری مجبوریم دوز بوستر واکسن کرونا را تزریق و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم.

عمادی در رابطه با نوع ساخت و ماهیت واکسن‌های تزریقی خاطرنشان کرد: واکسن‌ها چند پلتفرم دارند، بعضی  از آن‌ها محصول تکنولوژی روز دنیا هستند، مثل واکسن مدرنا و فایزر که یک رشته mRNA هستند. برخی دیگر از واکسن‌ها، بر روی ویروس عقیم شده آدنو ویروس ساخته می‌شوند، وقتی این ویروس وارد بدن ما می‌شود بدن در برابر آن آنتی‌بادی می‌سازد مثل واکسن آسترازنکا و اسپوتنیک.

وی در مورد پلتفرم سوم واکسن‌های کرونا که مشابه بسیاری از واکسن‌های دیگر هست اشاره و تصریح کرد: در این پلتفرم ویروس را تکثیر می‌کنند و آن را به کمک حرارت می‌کشند، سپس ویروس کشته شده را به بدن ما تزریق می‌کنند و بدن علیه اجزای آنتی‌ژنی ویروس، آنتی‌بادی می‌سازد، مثل واکسن سینوفارم، واکسن برکت و واکسن بهارات هند.

متخصص عفونی و بیماری‌های گرمسیری اضافه کرد: در پلتفرم چهارم، یک پروتئین خاص از پروتئین‌های ویروس را تکثیر می‌کنند مثل واکسن پاستوکوک و واکسن اسپایکوژن.

عمادی با بیان اینکه  افراد هر پلتفرم واکسنی که دریافت کرده‌اند، می‌توانند دوز بوستر را  با پلتفرم دیگر دریافت کنند، توضیح داد: هرکدام از واکسن‌ها برحسب پلتفرم تولید شده، از مسیر خاصی سبب تولید آنتی‌بادی در بدن می‌شوند و اگر این مسیر دوز سوم متفاوت شود، شاید اثربخشی آن زیادتر شود، البته در رابطه با اینکه دوز سوم می‌تواند متفاوت باشد یا نه، مدرک قوی‌ وجود ندارد. مطالعاتی درباره اینکه برای دوز بوستر بهتر است چه نوع واکسنی دریافت شود و یا چه نوع واکسنی دریافت نشود در حال انجام است.

وی با اشاره به این‌که اصولاً دوز بوستر باید ۶ ماه بعد از دوز دوم دریافت شود، تصریح کرد: البته در ایران طبق مطالعات انجام شده و جهش‌های متعدد ویروس، افراد می‌توانند زودتر از زمان موعد یعنی در مدت ۳ تا ۴ ماه بعد از دوز دوم، دوز سوم را تزریق کنند. افراد مسن، افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف است مثل افرادی که پیوند عضو شده‌اند یا مبتلایان به اچ آی وی، افرادی که بدن آن‌ها نمی‌تواند آنتی‌بادی تولید کند و افرادی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، در اولویت تزریق دوز بوستر هستند.

عمادی با بیان اینکه دوز سوم یک نوع یادآور است، افزود: بوستر به معنی تقویت‌کننده است و بنابراین ایمنی حاصل از واکسن تقویت می‌شود. اینکه در مورد هر واکسنی، تزریق دوز بوستر چقدر سطح آنتی‌بادی را بالا می‌برد ممکن است متفاوت باشد و اعداد متفاوتی در جوامع مختلف به دست بیاید.

وی یادآور شد: معمولاً پس از تزریق واکسن تا آنتی‌ژن وارد بدن شود و بدن علیه آن آنتی‌بادی بسازد حدود دو هفته زمان می‌برد.

این پزشک متخصص با بیان اینکه عوارض واکسن قابل انتظار نیست، تصریح کرد: شما ممکن است هر بار که سردرد دارید، استامینوفن مصرف کنید، شاید شما ۵۰ بار تابه‌حال استامینوفن مصرف کرده باشید، ولی دفعه بعد از آن بدنتان کهیر بزند یا قرمز شود. بنابراین عارضه چیزی نیست که صد در صد قابل انتظار باشد. فرد ممکن است در دوز اول و دوم عوارض نشان ندهد، اما در دوز سوم عارضه نشان دهد یا به‌عکس.

عمادی با اشاره به اینکه واکسن‌های کرونا عوارض زیادی نداشته‌اند و مراقبت‌های بعد از دوز بوستر مشابه دوز اول و دوم است، افزود: اگر مشکلی پیش آید باید به پزشک مراجعه کرد. معمولاً عوارض خفیفی مثل تب، لرز، بدن درد، قرمزی محل تزریق، راش، کهیر، بدن وجود دارد که عوارض غیر جدی تلقی می‌شوند.

متخصص عفونی در پایان با بیان اینکه نیاز به تزریق دوزهای بعدی واکسن بعد از دوز سوم اکنون مشخص نیست، گفت: این امر به عوامل مختلفی ازجمله شرایط آینده، نوع واکسن‌هایی که تزریق  شده، مقدار آنتی‌بادی و ایمنی ایجاد شده، ادامه یا عدم ادامه اپیدمی، جهش‌های ویروس و اپیدمی‌های دیگر، ذخیره و دسترسی به واکسن و نیز اثربخشی واکسن‌ها بستگی دارد.