.png "عصر ایران")
۱۶ آذر ۱۴۰۴
به روز شده در: ۱۶ آذر ۱۴۰۴ - ۰۴:۳۶
دماوند بالاخره سفیدپوش شد (فیلم) واژهخانۀ عصر ایران
خردهبورژوازی و خردهبورژوا یعنی چه؟
خردهبورژوازی در ادبیات سیاسی مارکسیستی، یعنی طبقهای اجتماعی که اعضایش هم مثل اعضای طبقۀ بورژوازی بر وسایل تولید خویش مالکیت دارند و هم برای تأمین زندگی خودشان مجبورند مثل کارگران کار کنند.
عصر ایران - خردهبورژوازی (Petty Bourgeoisie) در ادبیات سیاسی مارکسیستی، یعنی طبقهای اجتماعی که اعضایش هم مثل اعضای طبقۀ بورژوازی (یا طبقۀ سرمایهدار) بر وسایل تولید خویش مالکیت دارند و هم برای تأمین زندگی خودشان مجبورند مثل کارگران کار کنند.
بنابراین مالکیت خردهبورژوا (یعنی فردی که عضو طبقۀ خردهبورژوازی است) بر وسایل تولید، از وی فردی مدافع مالکیت خصوصی وسایل تولید میسازد اما کار کردن، او را به کارگر نزدیک میکند.
طبقۀ خردهبورژوازی را به دو لایۀ سنتی (مثل آهنگران، خیاطان، نجاران، کفاشان) و مدرن (مثل صاحبان کارگاههای کوچک ماشینهای یدکیسازی، که خود نیز در این کارگاهها به کار مشغولند) تقسیم کردهاند.
خردهبورژوازی همچنین کارمندان بخش دولتی و خصوصی، دهقانان میانهحال و بازرگانان کوچک را هم در بر میگیرد.
مطابق توصیف موجود در ادبیات سیاسی چپ، خردهبورژوا زندگی مرفه اعضای طبقات بالا را ندارد، همواره نیز گرفتار این پندار است که دست کم از نظر اجتماعی مقامی بالاتر از کارگران دارد. اما به نظر میرسد این توصیف بیشتر دربارۀ خردهبورژواهایی صادق است که کارمند هستند نه پیشهور.
بسیاری از روشنفکران و هنرمندان نیز خردهبورژوا هستند چراکه مالکیتی بر وسایل تولید ندارند و فروش محصولات فکریشان نیز موجب رفاه چشمگیر و ارتقای آنها به طبقات بالای جامعه نشده است. یعنی نتوانستهاند با نوشتن یا از طریق هنر، به سرمایۀ مالی درخوری دست یابند که با آن سرمایه به تولید ثروت و کسب سود قابل توجه روزافزون برسند.
چپها این ویژگیها را از خصوصیات و انحرافات خردهبورژواها و بویژه روشنفکران دانستهاند: چسبیدن به دارایی و منافع اندک خویش، فردگرایی، عدم صداقت، از زیر بار مسئولیت شانه خالی کردن، نداشتن قاطعیت و صراحت، نداشتن روحیۀ فداکاری و بلندنظری، در حرف حامی زحمتکشان بودن ولی در عمل در خدمت بورژوازی قرار داشتن، عدم انتقاد از خود، طرز فکر حسابگرانه و کاسبکارانه، تنگنظری و عدم انتقال تجربه به دیگران.
جدا از کارکرد تحلیلی واژه خردهبورژوازی در جامعهشناسی و اقتصاد سیاسی مارکسیستی، اطلاق صفت خردهبورژا (Petty Bourgeois) به کسی، معمولا برای تحقیر و به منظور انتقاد از طرز فکر تاریکاندیشانه در مورد فرهنگ و هنر، تنگنظری و افق دید محدود به کار میرود.
انقلابیگری خردهبورژوایی نیز در ادبیات سیاسی چپ به انقلابیگری کاذبی گفته میشود که از نابهنگامی تاریخی رنج میبرد، چراکه پیش از ظهور پرولتاریا به صورت یک طبقه، حادث شده است و ضمنا طبلصفت است. یعنی این نوع انقلابیگری در گفتار، تهدیدکننده و پرغرور و جسور است اما در کردار، پوچ و توخالی است.
نئومارکسیستها امروزه در تحلیل جوامع سرمایهداری، کمتر از واژههایی نظیر بورژوازی، بورژوا، خردهبورژوازی، خردهبورژوا، پرولتاریا و لمپنپرولتاریا استفاده میکنند.
این واژههای تقریبا منسوخ شده، امروزه چندان علمی قلمداد نمیشوند ولی در بین این واژهها، واژۀ خردهبورژوا طنین معنایی منفیاش چنان زیاد است که برخی آن را مصداق نفرتپراکنی میدانند.
در واقع خردهبورژوا، از نظر منتقدین این واژه، مصداق فحش است چراکه این واژه محصول نوعی نفرت از افرادی است که - به نظر مارکسیستها - باید به کارگران یا پرولتاریا بپیوندند ولی نهایتا کنار سرمایهداران یا بورژواها میایستند.
از این منظر، واژۀ خردهبورژوا، دست کم از نظر منتقدین، چیزی شبیه عبارت "کارگران خائن" است. یعنی کارگرانی که رای میدهند و انقلاب نمیکنند.
حتی اگر کلمۀ خردهبورژوا زادۀ نفرت ایدئولوژیک و مصداق نفرتپراکنی علیه بخشی از جامعه نبوده باشد، در عمل در ادبیات سیاسی مارکسیستی چنین کارکردی پیدا کرده و به همین دلیل نه یک لغت جامعهشناسانه یا اقتصادی، بلکه کلمهای ایدئولوژیک است. یعنی اساسا برای مبارزه و ستیزه با طبقۀ خاصی از مردم در جوامع غیرکمونیستی ابداع شده است و لاجرم کموبیش بوی خشونت میدهد.
لینک کوتاه: کپی لینک
علی پروین: مدافع هلند دید من نمیتوانم بدوم، رفت جلو دو تا گل به ما زد آخرین آرزوی علی حاتمی چه بود؟ سقوط آزاد به سبک صدا و سیما؛ از صحبتهای فرهنگی دکتر صدر تا فحاشی خداداد عزیزی! کشورهای دارای بیشترین تعداد دیتاسنتر در سال ۲۰۲۵ + اینفوگرافی و جایگاه ایران سفر در زمان؛ «رضاخان» چند روز قبل استعفا به همراه محمدرضا پهلوی؛ سال 1320(عکس) اگر یک سر میلهای فلزی به طول ۳۰ کیلومتر را تکان دهیم، انتهای آن فوراً حرکت میکند؟ قصههای نان و نمک(68)/ عادت میکنی عزیزم! خوب میشی! محمود بصیری در ۲۸ سالگی در کنار فتحعلی اویسی؛ سال ۵۴ (عکس) سلولها چگونه موقعیت خود و نقششان در بدن را میفهمند؟ علت خفگی و گاز نخوردن ماشین پراید و پژو ۴۰۵ + راههای رفع مشکل خفگی ماشین وزیر میراث فزهنگی: بیش از یک میلیون اثر تاریخی شناختهشده در ایران وجود دارد برخی مدارس استان مرکزی یکشنبه غیرحضوری شدند رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه: دولت منابع مالی ندارد ۱۸ کشته در حمله هوایی در میانمار ژیلا صادقی:« مدیر شبکه 3 تلویزیون با حرکت دست به من گفت: «کار خودتو ساختی»
نظرسنجی
با توجه به مشخص شدن رقبای ایران در مرحله نخست جام جهانی فوتبال، به نظر شما تیم ملی می تواند به مرحله بعدی صعود کند؟