واژه خانه

در دزدسالاری، ثروت عمومی – از منابع طبیعی گرفته تا بودجه‌های عمرانی و وام‌های خارجی – در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که صرفاً در پی غارت هستند. این رژیم‌ها اغلب پوسته‌ای رسمی از دموکراسی یا قانون دارند، اما در باطن، ساختاری باندی، مافیایی و غارت‌محور دارند.

سرمایه‌سالاری ممکن است در یک نظام سرمایه‌داری وجود داشته باشد، اما الزماً به معنای سرمایه‌داری نیست. در واقع، سرمایه‌سالاری به وضعیتی گفته می‌شود که قدرت اقتصادی به طور غیررسمی در دست افرادی معدود یا شرکت‌های بزرگ باشد و آن‌ها نه تنها بر اقتصاد بلکه بر سیاست و دولت نیز تأثیر بگذارند.

گروهی از محققان سیاسی، در سال ۲۰۲۴ احزاب پوپولیست را این‌گونه تعریف کردند: «احزابی که باور دارند جامعه اساساً به دو گروه همگن و متخاصم تقسیم شده است: "مردم پاکدامن" در برابر "نخبگان فاسد".»

عامل اساسی در ایجاد محرومیت نسبی، تفاوت میان خواسته‌ها و داشته‌ها است. فرد یا گروهی که خواسته‌هایش بیش از داشته‌هایش باشد، از وضع موجود ناراضی خواهد بود. هر چه این شکاف بزرگ‌تر باشد، احتمال توسل افراد یا گروه‌های اجتماعی به رفتارهای خشونت‌آمیز برای پر کردن شکاف مذکور افزایش می‌یابد.

سرمایه انسانی پایه و اساس توسعه هر کشوری است و بدون توجه جدی به آن، برنامه‌های توسعه اقتصادی محکوم به شکست خواهند بود. کشورهای موفق با سیاست‌های هوشمندانه و سرمایه‌گذاری مستمر در آموزش، سلامت، کنترل اجتماعی و جذب نخبگان، توانسته‌اند از این سرمایه به بهترین شکل بهره‌برداری کنند و مسیر پیشرفت خود را هموار سازند.

 ریشۀ این واژه به نام نیکولا شووین بازمی‌گردد؛ سرباز وفادار ناپلئون بناپارت که بعد از سقوط امپراتوری، همچنان با تعصبی افسانه‌ای از ناپلئون و میهنش دفاع می‌کرد و معمولا با لباسی شبیه لباس ناپلئون در انظار عمومی ظاهر می‌شد

لودویگ ارهارد، که در سال‌های پس از جنگ به‌عنوان وزیر اقتصاد در دولت کنراد آدناور و سپس به‌ عنوان صدراعظم آلمان فعالیت کرد، از چهره‌های کلیدی در تحقق عملی این مدل بود.

توسعه انسانی به معنی تمرکز بر گسترش ظرقیت های انسانی و توان مندی سازی در زیستن آگاهانه مفهومی است که در دهۀ ۱۹۹۰ به ابتکار و همت اقتصاددان هندی آمارتیا سن و همکارش در برنامه توسعۀ سازمان ملل (UNDP) وارد ادبیات توسعه شد. او سال 1998 برندۀ نوبل اقتصاد شد. 

در قرن دهم میلادی، پاپ‌ها بیشتر تحت تأثیر و کنترل خانواده‌های اشرافی رومی بودند. این دوره، که به‌عنوان «قرن تاریک» یا «حکومت روسپیان» (Pornocracy) نیز شناخته می‌شود، با مرگ پاپ ژان دوازدهم در سال ۹۶۴ میلادی به پایان رسید.‌

دکتر عبدالکریم سروش متفکر ایرانی اگزیستانسیالیسم را به دو گونه تقسیم می کند: اگزیستانسیالیسم موحد و خداباور با نماد "کی‌یر که‌گور " که تعبیر "ابراهیم پدر ایمان" از اوست و دیگری خداناباور با چهره ای چون ژان پل سارتر که می گوید چون خدایی نیست انسان باید آزادانه تصمیم بگیرد.

سایکس–پیکو مقدمۀ تقسیم نهایی خاورمیانه میان قدرت‌های استعماری بود. با پایان جنگ و فروپاشی عثمانی در ۱۹۱۸، و با حمایت جامعۀ ملل، مناطق تحت نفوذ بر اساس همین توافق به قیمومت‌های رسمی بریتانیا و فرانسه تبدیل شد

"پراتور "در روم باستان نیز یک شخصیت نظامی بود که در ضمن قضاوت، فرمانداری ولایات را هم برعهده داشت. پراتورها در همۀ امور دخالت می‌کردند بدون آنکه کمترین تجربه و سواد لازم را داشته باشند.

کسانی مانند هربرت مارکوزه با دفاع از زنانه شدن سیاست در واقع هم‌جنس‌گرایی سیاسی زنانه را به سود انسان می‌دانستند. ولی برخی از منتقدان هم خشونت‌های کلامی و داوری‌های بعضا ناعادلانۀ اعضای جنبش Me Too را نشانه‌ای منفی از تحقق "قدرت اجتماعی و سیاسی زنانه" می‌دانند.

دولت‌های جمع‌گرا اگرچه مارکسیست بودند ولی برخلاف نظر مارکس، محصول خوش‌بینی به نهاد دولت بودند. این دولت‌ها برخلاف غایت اندیشۀ مارکس، خودشان را نهادی موقت و نهایتا زائد در زندگی بشر نمی‌دانستند؛ چراکه اصولا با این فرض تاسیس و فربه شده بودند که بهترین نوع همکاری جمعی انسان‌ها تحت کنترل و هدایت دولت امکان‌پذیر است.

  از چهره‌های برجسته در سنت رئالیسم سیاسی می‌توان به ماکیاولی و توماس هابز اشاره کرد. با این حال رئالیسم فقط در قرن بیستم، با انگیزه‌های برآمده از دو جنگ جهانی، به صورت چشم‌انداز مسلط سیاست بین‌الملل درآمد.

دولت‌های سوسیال دموکراتیک موفق فقط در سرزمین‌های کم‌جمعیت ظهور کرده‌اند. مدیریت موفق جمعیت‌های کلان، ظاهرا بدون تمرکز بر تولید ثروت ناممکن است. دست کم تا این مرحله از تاریخ بشر چنین بوده.

دولتی است که با هدف پشتیبانی از رشد صنعتی و توسعۀ اقتصادی در حیات اقتصادی دخالت می‌کند. ژاپن نمونۀ کلاسیک دولت توسعه‌گرا است. در دورۀ فرمانروایی میجی (Meiji) در سال‌های 1868 تا 1912، دولت ژاپن با امپراتوری‌های بازرگانی بزرگ خانوادگی، که تا جنگ جهانی دوم بر اقتصاد ژاپن سلطه داشتند، ارتباط نزدیکی برقرار کرد.

در بین متفکران راست نو یا لیبرال‌های مدافع دولت حداقلی، رابرت نوزیک از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان است که آرای او در تقابل با آرای جان رالز قرار داشت که این یکی برجسته‌ترین نظریه‌پرداز لیبرالیسم چپ یا لیبرالیسم عدالت‌گرا بوده است.    

فمینیست‌های مارکسیست‌ دولت مردسالار را در زمینه‌ای اقتصادی جا می‌دهند، فمینیست‌های رادیکال آن را در زمینۀ نابرابری جنسیتی قرار می‌دهند و اصرار دارند دولت اساسا نهادی با "قدرت مردانه" است.

راست نو معتقد است رقابت انتخاباتی، سیاستمداران را تشویق می‌کند تا با دادن قول‌هایی دربارۀ صرف هزینۀ بیشتر و اجرای برنامه‌های سخاوتمندانه‌تر حکومتی، بی‌توجه به آسیب درازمدت این‌گونه سیاست‌ها بر اقتصاد به صورت افزایش مالیات‌ها و افزایش تورم، روی دست یکدیگر بلند شوند.