برای رفتن به روستایی که یک‌روزه جهانی شد، خود را به قم رسانده و از طریق جاده منتهی به جمکران به سمت کهک حرکت کردیم. شهر کوچک کهک در جنوب قم، همان جایی است که ملاصدرا در آن سکنی گزید و هم‌اکنون منزل و آرامگاه او از نقاط دیدنی و گردشگری کهک محسوب می‌شود.

هنگامی که از شهر کهک به سوی فردو حرکت می‌کنیم، در کنار جاده تابلوهایی را که عکس شهدای فردو در آن نصب شده در فاصله‌هایی منظم مشاهده می‌کنیم. این روستای زیبا دارای شیب طبیعی زیادی است و در محدوده استان کویری قم یک پدیده طبیعی نادر محسوب می‌شود.

فردویی‌ها به 104 شهید خود افتخار می‌کنند و این را می‌شود از دیوارنوشته‌هایی که در این روستا قرار دارد به راحتی فهمید. آنها از زمانی که شنیده شد نام تاسیسات هسته‌ای جدید ایران، «فردو» است، از این نامگذاری استقبال کردند.

عبدالحسین رنجبر، عضو شورای اسلامی فردو در این‌باره به«وطن‌امروز» می‌گوید: «ما 104 شهید تقدیم انقلاب کردیم و اگر لازم باشد باز هم حاضریم جانمان را فدای اسلام و ایران کنیم. فردویی‌ها هر چیزی را که به نفع ایران و مملکتمان باشد، می‌پذیرند». با اهالی فردو که صحبت می‌کنیم، متوجه می‌شویم آنها هنوز نمی‌دانند تاسیسات جدید هسته‌ای در روستای آنها واقع نشده است؛ آنها فکر می‌کنند که مرکز هسته‌ای فردو در ارتفاعات کوه‌های «کلاه‌‌سفید» واقع شده است.

حسن بخشی، دهیار فردو نیز درباره تاسیسات هسته‌ای فردو می‌گوید: «پس از اعلام نام فردو به عنوان تاسیسات جدید هسته‌ای در قالب یک گروه به وسیله موتوسیکلت به ارتفاعات پیمال و کلاه‌سفید فردو رفتیم چرا که شایعه شد در نزدیکی قله کوهی که به‌عنوان مرکز رصدخانه از آن استفاده می‌شود، تاسیسات هسته‌ای وجود دارد. گروه ما هرچه بیشتر جست‌وجو می‌کرد، کمتر می‌یافت و در آن رصدخانه واقعا وسایل نجومی بود و برای حفاظت از آن وسایل، سربازی حضور داشت. حتی دکل مخابراتی و منابع آب نیز برای استفاده در این رصدخانه بود و هیچ خبری از تاسیسات هسته‌ای نبود. عکس‌هایی که در اینترنت و شبکه‌های خارجی منتشر شده نیز از همین رصدخانه بوده و واقعی نیستند».

برای رفتن به ارتفاعات کلاه‌سفید و بازدید از رصدخانه فردو مجبور می‌شویم از موتوسیکلت استفاده کنیم چرا که راه کوهستانی و صعب‌العبوری را در پیش داریم. مجتبی عسگریان از اهالی فردو که راه رصدخانه را می‌داند به ما کمک می‌کند و این راه کوهستانی 30 کیلومتری را پشت سر می‌گذاریم.

در چند کیلومتری رصدخانه تابلویی قرار دارد که در آن نوشته شده «رصدخانه ملی ایران، منطقه بسته، ورود افراد متفرقه ممنوع». به اعتبار عسگریان که از افراد بومی است وارد منطقه می‌شویم اما در کمال ناباوری متوجه می‌شویم هیچ‌کس در آن قرار ندارد و به راحتی به محدوده رصدخانه می‌رسیم. یک برجک رصدخانه، یک منبع آب، یک ساختمان معمولی که در آن وسایل نجومی قرار دارد و یک دکل مخابراتی همه آن چیزی است که مشاهده می‌کنیم و هیچ اثری از هیچ موجود زنده‌ای در آن نزدیکی نیست. عسگریان می‌گوید شبکه‌های غربی اینجا را نشان دادند و گفتند تاسیسات هسته‌ای جدید ایران در اینجاست. در بین راه معادن غیرفعال سنگ‌های باریت را نیز مشاهده کردیم. ارتفاعات کلاه‌سفید دارای آب و هوایی بسیار سرد بود و مجبور شدیم با وجود تابش آفتاب از لباس گرم استفاده کنیم.

«فردو» در فردو نیست

تاسیسات جدید هسته‌ای فردو، در فردو وجود ندارد، اما چرا این مرکز جدید انرژی هسته‌ای به نام این روستا نام‌گذاری شده است؟ دهیار فردو به این سوال پاسخ می‌دهد: «مردم فردو از زمان قیام امام خمینی (ره) در سال 1342، از ایشان حمایت کردند و پس از دستگیری رهبر کبیر انقلاب از فردو با پای پیاده به سوی قم حرکت کرده و قیام کردند. پس از پیروزی انقلاب نیز مردم بی‌ادعای فردو از انقلاب، امام (ره) و اسلام حمایت کردند و در غائله کردستان 50 رزمنده به فرماندهی شهید جعفر حیدریان از فردو به این منطقه اعزام شدند.

در جنگ تحمیلی نیز بسیاری از جوانان فردو به جبهه اعزام شدند. حتی فردویی‌هایی که مهاجرت کرده و به شهرها رفته بودند نیز به روستا آمده و از اینجا به جنگ اعزام شدند و در نهایت فردو 104 شهید و 250 جانباز تقدیم انقلاب کرد. اینکه در برخی از خبرگزاری‌ها عنوان شده بود فردو 151 شهید دارد اشتباه است. این روستا 104 شهید دارد و 4 جانباز شیمیایی نیز به خیل شهدا پیوستند، اما هنوز در آمار بنیاد شهید وارد نشده‌اند.

فردویی‌ها در طول این 30 سال نشان داده‌اند که نه‌تنها در زمان انقلاب یا جنگ تحمیلی بلکه در همه دوران‌ها پشتیبان انقلاب و رهبر هستند و اگر تاسیسات هسته‌ای در فردو بود نیز ناراحت نمی‌شدند. به علت این رشادت‌هاست که نام تاسیسات جدید هسته‌ای را فردو گذاشته‌اند».

فردو مثل شمال

فردو یک روستای گردشگری است که حالا همه جهان آن را می‌شناسد؛ روستایی که قبل از جهانی شدن هم مورد توجه شهرنشینان قمی قرار گرفته بود و این را می‌توان از ویلاهایی که در آن احداث شده فهمید. مجتمع‌های تفریحی کشتی آبی، دشت بهشت و کوه سنگی نیز از سال‌ها قبل به گردشگرانی که به فردو می‌آیند خدمات ارائه می‌کنند. پیش‌بینی اینکه فردو بیش از پیش پذیرای میهمانان غیربومی بیشتری باشد زیاد سخت نیست.

حسن بخشی در این باره می‌گوید: «در روزهای آخر هفته فردو بسیار شلوغ شده و ترافیک سنگینی ایجاد می‌شود. همچنین ماهانه حدود یکهزار کوهنورد به ارتفاعات «برف‌انبار» فردو می‌روند. پیش‌بینی می‌کنیم به علت آب و هوای بسیار مطبوعی که روستا دارد و حالا بسیاری از هم‌میهنان ما نیز به وجود یک منطقه خوش آب و هوا در مجاورت کویر پی برده‌اند، رشد گردشگری فردو افزایش یابد و حتی از شهرهای شمال کشور نیز بیشتر میهمان وارد شود. ویلاهایی که در اینجا ساخته خواهد شد، افزایش می‌یابد و همین امر موجب خواهد شد نیاز به فضای تفریحی و خدماتی نیز افزایش پیدا کند».

دهیار فردو می‌افزاید: «ما هم‌اکنون هم نیازهای فراوانی داریم. کوهنوردان از ابتدایی‌ترین امکانات گردشگری مثل یک کمپ ابتدایی محروم هستند. ما هنوز آب سالم آشامیدنی نداریم و زمینه حمایت و ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذارانی که قصد دارند در فردو سرمایه‌گذاری کنند، فراهم نشده است. خیلی‌ها دوست دارند که در فردو سرمایه‌گذاری کنند اما عدم حمایت از آنها موجب شده کارهای عمرانی و خدماتی به کندی پیش برود».

بخشی مشکلات فردو را اینچنین توضیح می‌دهد: «خوشبختانه سیاست دولتمردان ما تثبیت جمعیت روستایی و عدم مهاجرت است، اما جوانان فردویی به علت اینکه اشتغال وجود ندارد در حال مهاجرت هستند. ما می‌توانیم با استفاده از این فرصت به دست آمده برای جوانان اشتغال ایجاد کنیم و مانع مهاجرت آنها شویم».

سایت هسته‌ای جدید کجاست؟

طبق اعلام منابع خبری، سایت جدید هسته‌ای ایران بین تهران و قم در یکصد کیلومتری پایتخت واقع شده است. این بدان معناست که سایت هسته‌ای جدید ایران باید در فاصله 30کیلومتری شمال قم قرار داشته باشد. این در حالی است که فردو در 47 کیلومتری جنوب قم و در فاصله 177 کیلومتری تهران واقع شده است. برای کسب اطلاع از سایت جدید هسته‌ای ایران که به نام «فردو» نامگذاری شده به پادگان نیروی زمینی ارتش، پادگان سپاه پاسداران به نام مصطفی خمینی و پادگان نیروی هوایی ارتش در کوشک نصرت قم رفتیم اما خبری از تاسیسات هسته‌ای نبود.

در ادامه جست‌وجو به منطقه‌ای در شرق دریاچه «حوض سلطان» که به علت شوره‌زار بودن سفید است، رسیدیم. در آنجا یک پادگان قدیمی در کنار کوه قرار دارد، اما دژبان‌های حاضر در فاصله 4 کیلومتری آن اجازه ورود به پادگان را نمی‌دهند.

به گفته یکی از مسؤولان، تاسیسات جدید هسته‌ای در عمق کوهی احداث شده که هیچ‌ عملیات‌ نظامی توانایی تهدید آن را ندارد. جزئیات موقعیت دقیق جغرافیایی این سایت هسته‌ای را به علت حفاظت از اطلاعات امنیتی منتشر نمی‌کنیم، اما نامگذاری این مرکز غنی‌سازی به نام «فردو» موجب سردرگمی بسیاری از منابع خبری خارجی شد. برخی از منابع خبری این سایت هسته‌ای را در فاصله 177 کیلومتری تهران و در روستای فردو می‌دانستند و درباره آن تحلیل‌های بسیاری نوشتند. برخی دیگر این سایت جدید هسته‌ای را در فاصله 30کیلومتری تهران دانسته و برخی دیگر آن را در 30 کیلومتری قم.

از زمانی که ایران از وجود دومین تاسیسات هسته‌ای خود خبر داده، بسیاری از منابع خبری آن را با نام «سایت هسته‌ای قم» عنوان می‌کردند، اما در ششم مهرماه روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد نام تاسیسات هسته‌ای اعلام شده اخیر این سازمان، فردو (fordo) است که به اشتباه در رسانه‌ها، سایت قم اعلام شده است. این اطلاعیه موجبات سردرگمی بسیاری از رسانه‌ها را فراهم کرد.

به عنوان مثال «لس‌آنجلس‌ تایمز» درباره مکان سایت جدید هسته‌ای نوشت: «‌ این تأسیسات جدید در 19 مایلی شمال شهر قم قرار دارد»، اما رویترز اعتقاد دارد سایت هسته‌ای فردو در جایی دیگر است:«این تأسیسات در تونل‌های عمیق داخل یک کوه واقع در یکی از پایگاه‌های سابق موشکی سپاه پاسداران قرار دارد.

بر اساس تصاویر ماهواره‌ای که در اینترنت منتشر شده، این تأسیسات حدود 160 کیلومتری جنوب تهران در منطقه فردو در جنوب شهر قم واقع شده است!» و جالب اینکه روزنامه گاردین اعتقاد دیگری دارد:« این سایت در شمال شرق شهر مذهبی قم قرار دارد و پیش از آن محل استقرار موشک‌های ضدهوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود‏.‏ تصاویر ماهواره‌ای غرب نشان می‌دهد ایران در سال ‏2006‏ ساخت دومین مرکز غنی‌سازی اورانیوم خود را آغاز کرد!‏» به هر حال باید به منابع خبری بابت گیج شدنشان حق داد چرا که ایران با ابتکاری تاریخی با نامگذاری به شیوه‌ای نوین موجب شد محل تاسیسات جدید هسته‌ای به صورت معما درآید. احتمالا در تاریخ سوم آبان ماه که بازرسان انرژی اتمی از سایت جدید بازدید می‌کنند، این معما حل شود.

فردو، مقاوم در برابر بمباران

سایت جدید هسته‌ای ایران یک ویژگی خاص دارد و آن اینکه در عمق زمین و در کنار کوهی قرار گرفته که آن را در برابر هرگونه تهدیدی بیمه کرده است، به گونه‌ای که رئیس سازمان انرژی اتمی این مساله را به صراحت اعلام کرد.

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در این‌باره می‌گوید: «ما همیشه با تهدیدهای دائم روبه‌رو هستیم و روزی نمی‌گذرد که با تهدید روبه‌رو نباشیم و اقدامات انجام شده در این‌باره (احداث سایت جدید) احتیاط‌آمیز است یعنی سازمان انرژی اتمی باید درباره این تهدیدها جدی عمل کند، هر چند ما تهدید را به این مفهوم که رخ خواهد داد، در نظر نمی‌گیریم اما باید برای بدترین شرایط آماده باشیم. ما هم‌اکنون 2 نوع پدافند اکتیو (پدافند هوایی) داریم و دیگری پدافند غیر‌عامل است که پدافند غیر‌عامل انعکاس ظهورش در ایجاد تاسیسات اضافی و زیر‌زمینی به منظور حفاظت از منابع انسانی و تجهیزات حساس خواهد بود که این موضوع را در مجموعه تاسیسات فردو پیش‌بینی کرده‌ایم. با توجه به حساسیت‌های غنی‌سازی، تصمیم گرفته شد محلی را که در مقابل هرگونه حمله‌ای مقاوم باشد، تامین کنیم تا تجهیزات حساس به آنجا منتقل شود. برای حفاظت از نیروهای انسانی و همچنین تامین سلامت آنان پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است، به همین علت محلی برای این منظور پیش‌بینی شد و تاسیسات جدید به این منظور است که دشمن بداند‌ جمهوری اسلامی ایران با اراده و اصراری که دارد اجازه نخواهد داد برای لحظه‌ای فعالیت‌های هسته‌ای‌اش متوقف شود».

به گفته برخي تحليلگران بين‌المللي، تاسيسات مقاوم و جمع و جور فردو، تاسيسات عظيم نطنز را از حمله مصون مي‌كند يعني غربي‌ها مي‌دانند اگر تهديدي متوجه نطنز شود، در ايران يك «فردو»ي غير قابل دسترس وجود دارد كه مي‌تواند هر نوع حمله‌اي را به ضد خودش تبديل كند و اين «نقض غرض»، نظنز را هم امن امن مي‌كند.

جهانی شدن

فردو دیگر فقط روستایی زیبا با مناظر منحصر به فرد نیست بلکه هم‌اکنون به یکی از خبرسازترین کلمات در جهان تبدیل شده است. سایت جدید هسته‌ای قصد دارد قدردان خون شهدای روستایی باشد که رشادت رزمنده‌های آن در جنگ تحمیلی شهره بود. حالا فردویی که در میان روستاهای کشور بیشترین شهید را به انقلاب اهدا کرده، جهانی شده است. فردویی‌ها امیدوار هستند حداقل نامی که برای تاسیسات هسته‌ای جدید گذاشته شده بتواند توجه مسؤولان به این را روستا جلب کند، کاری که با نامگذاری این مرکز هسته‌ای آغاز شده است.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه