در این صورت سه فاکتور انتقاد از سیاست‌های اسرائیل و کنترل ارتباطش با این کشور، تلاش برای ایفای نقش مثبت در مشکلات منطقه و تقویت زمینه‌های حضورش در اتحادیه اروپا همگی برای ایران که همسایه با نفوذ ترکیه در منطقه است دارای ارزش‌های دیپلماتیک و استراتژیک است.

خبرآنلاین: ترکیه در روند جدیدی از دیپلماسی منطقه‌ای با جهت‌گیری توسعه ارتباط با کشورهای عرب و به طور کلی اسلامی قرار گرفته است، این جهت‌گیری از سوی اسرائیل خطرناک، از نظر حزب‌الله و حامیان آن در فلسطین، برحق و مورد حمایت و از دید ایران قابل تقدیر و نشانه درک درست آنکارا از فضای حاکم بر منطقه است.

دیپلماسی جدید ترک‌ها در منطقه هر‌چند با احتمال دوری آنکارا از تل‌آویو و نزدیکی بیشتر به ایران، حزب‌الله و کشورهای اسلامی همسو با ایران مورد تحلیل قرار می‌گیرد اما در چارچوب نگاه همزمان ترکیه به منافع موجود در روابط با کشورهای اسلامی در کنار منافع ارتباط با غرب و اسرائیل قابل بررسی است.

در این چارچوب سخنان نصرالله در اواخر هفته گذشته قابل پیش‌بینی بود، او در یک سخنرانی مهم از نقش ترکیه در حمایت از مصالح کشورهای اسلامی تقدیر کرد، اما دیپلماسی ترکیه تنها به ایران، حزب‌الله، سوریه و فلسطینیان توجه ندارد بلکه تلاش دارد مزایای ارتباط با همه کشورها یا تفکرها را برای کشور خود جذب کند و جای تردید نیست که توفیق در این مسیر نیازمند توجه همزمان به حفظ توازن درون و برون‌منطقه‌ای است.

در هر حال دیپلماسی جدید ترکیه برای ایران فرصتی طلایی ایجاد کرده است، از یکسو آنکارا با نشانه‌هایی در سیاست خارجی خود که بسیاری آغاز آن ‌را به اجلاس داووس نسبت می‌دهند، سیاست انتقاد از اقدامات تند تل‌آویو در مورد غزه و مردم فلسطین را هدف قرار داده و در آخرین تحول میان ترکیه و اسرائیل شاهد لغو رزمایش مشترک دو کشور در مرز ایران بودیم در حالی که هدف از این رزمایش نظامی، بررسی آمادگی تل‌آویو برای حملات هوایی به ایران، عراق و سوریه اعلام شده بود. از سوی دیگر تلاش ترکیه برای ارتباط مثبت با همه کشورهای منطقه از قفقاز تا خلیج فارس، از افغانستان و پاکستان تا سوریه، اسرائیل، عربستان و جهان عرب قابلیت‌های بالایی برای دیپلماسی ترکیه در حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای ایجاد کرده و همه این عوامل می‌تواند زمینه‌ساز پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا باشد.

ایران به قابلیت‌های ترکیه در منطقه پی برده است، مقامات دو کشور به تازگی دور تازه‌ای از رفت و آمدهای دیپلماتیک را به کشورهای یکدیگر آغاز کرده‌اند و در ذهن‌شان طرح اتحاد استراتژیک ایران، عراق، سوریه و ترکیه در منطقه و با هدف افزایش قدرت مانور و تأثیرگذاری در تحولات منطقه‌ای مجدداً پر‌‌رنگ شده است.

حال اگر سخنان جدید سیدحسن نصرالله دبیر کل حزب‌الله لبنان را در مورد ترکیه، مذاکرات عربستان و سوریه، مسائل شمال یمن و روابط رو به افزایش ایران و قطر را در چارچوب نگاه ایران به هر یک از این کشورها و تحولات منطقه ارزیابی کنیم، می‌توان این نتیجه‌گیری را داشت که ایران از نقش ترکیه در منطقه راضی است و این نقش را می‌تواند در سیاست خارجی خود مورد استفاده قرار دهد.

به تازگی ترکیه به عنوان کشور ثالثی مطرح شده که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌توانند برای ادامه همکاری‌های خود اورانیوم کمتر غنی شده تهران را به آنجا منتقل کنند. به دنبال ارائه این پیشنهاد دولت ترکیه اعلام کرده که حاضر است اورانیوم غنی شده ایران در این کشور نگهداری شود. گفته می‌شود که احمد داود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه روز پنج‌شنبه، بیست و یکم آبان ماه طی تماسی تلفنی با محمد البرادعی درباره جزئیات این طرح گفت‌وگو کرد.

نقش ترکیه در سیاست خارجی ایران تنها در موضوع هسته‌ای کاربرد ندارد بلکه ترک‌ها قابلیت نقش‌آفرینی میان ایران و اتحادیه اروپا در بعد سیاسی و اقتصادی را داشته و در صورت عضویت در اتحادیه اروپا برای ایران امتیازات همسایگی با یک کشور اروپایی را به ارمغان می‌آورند. همچنین ترکیه برای زمینه‌سازی تعامل ایران و آمریکا نیز همواره قابل توجه بوده و در عین حال می‌تواند با تأکید بر اشتراکات اسلامی، ایده ایران در ارتباط گسترده میان کشورهای اسلامی و تبدیل این کشورها به قطبی تأثیرگذار در صحنه جهانی را به عمل نزدیک کند.

اکنون حزب‌الله در نزدیکی اسرائیل از ترکیه، ونزوئلا، سوریه و قطر سخن می‌گوید، همان‌هایی که ایران در ارتباط نزدیک با آنهاست و از دید تل‌آویو حزب‌الله با کمک برخی از آنها یعنی ایران، سوریه و ترکیه خود را مسلح می‌کند.

اسرائیل مدعی است که سوریه از یک طرف تظاهر می‌کند که برخورد معتدلی با کشورهای غربی دارد و از طرف دیگر حزب‌الله و حماس را با مقادیر زیادی از سلاح تغذیه می‌کند، ایران کمک‌های تسلیحاتی گسترده‌ای به حماس، حزب‌الله و برخی دیگر از کشورهای منطقه می‌رساند و ترکیه گذرگاهی برای قاچاق سلاح به سوریه و حزب‌الله شده است.

حزب‌الله و ایران، برخی سیاست‌های آنکارا را در راستای اسرائیل‌ستیزی این کشور در منطقه توصیف می‌کنند اما ترکیه به عنوان اولین کشور مسلمانی که موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت، سیاست خارجی خود را کماکان بی‌طرفانه و بدون جهت‌گیری می‌داند و تنها منتقد برخی سیاست‌های تل‌آویو به نظر می‌رسد.

با این وجود تمایل ترکیه برای همکاری بیشتر با کشورهای اسلامی و به خصوص ارتباط همه‌جانبه و مستحکم با ایران این فرصت را برای تهران و مخالفان اسرائیل در منطقه فراهم می‌کند که ترکیه را هر‌چه بیشتر به جمع مخالفان اسرائیل وارد کنند و اتحادی قوی در این زمینه ترتیب دهند. در این همراهی و هماهنگی جای عربستان خالی است، ایران و عربستان در دوره تیرگی روابط دیپلماتیک به سر می‌برند به طوری که سیدحسن نصرالله نیز برای بهبودی روابط این دو کشور اظهار امیدواری کرده است.

طی هفته‌های اخیر صحنه سیاسی داخل لبنان فضای مساعدی برای نمود سیاست‌های ایران، سوریه و عربستان بود و ترکیه نیز به عنوان کشوری که قصد توسعه روابط با کشورهای اسلامی را دارد به خوبی نشان داد که می‌تواند رضایت کشورها و گروه‌های صاحب نفوذ در تحولات منطقه را حاصل و فرصت‌های بی‌بدیلی برای سیاست خارجی ایران فراهم سازد.

فرصت‌های طلایی برای ایران در این مقطع زمانی خودنمایی می‌کند و دست‌اندرکاران سیاست خارجی ایران باید به این فرصت‌ها بیشتر از گذشته توجه نشان دهند.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه