شمع‌هاي خاموش تولد 37 سالگي نيروگاه بوشهر

راه‌اندازي و توليد برق در نيروگاه اتمي بوشهر در حالي به عنوان يكي از مهم‌ترين وقايع پيش‌رو در سال 2011 از سوي روس‌ها عنوان شده بود كه به نظر مي‌آيد با وجود قرار گرفتن مجتمع‌هاي سوخت در قلب رآكتور و بسته شدن در رآكتور بوشهر، باز هم بايد منتظر روزهاي آينده بود.

به گزارش ايسنا، خبرگزاري‌هاي روسيه پيش از سال جديد ميلادي گزارش دادند نيروگاه اتمي بوشهر که کار ساخت آن در زمان رژيم پهلوي توسط يک شركت آلماني در سال 1974 (1352) آغاز و توسط يک شرکت روسي در 1995 ادامه يافت، در (دي و بهمن‌ 89) ژانويه سال 2011 به طور کامل به شبکه برق رساني ايران متصل مي‌شود.

با وجود نگاه خوشبينانه و مثبت مسوولان كشورمان به عملكرد روس‌ها درباره نيروگاه بوشهر به ويژه در يكي دو سال اخير، به نظر مي‌آيد بار ديگر در شانزدهمين سال امضاي قرار داد تكميل نيروگاه بوشهر توسط روس‌ها و سي و دومين بهار نيروگاه اين خوشبيني كم‌رنگ مي‌شود و نگراني درباره اجراي به موقع آخرين وعده روس‌ها براي بهره‌برداري از نيروگاه بوشهر در نيمه اول سال 2011 پررنگ مي‌شود.

علي‌اكبر صالحي ـ رييس پيشين سازمان انرژي اتمي ـ در اوايل آذرماه سال جاري اظهار كرد: "اميدواريم ظرف يكي، دو ماه آينده (بهمن‌ماه) شاهد جشن بزرگ اتصال برق نيروگاه بوشهر به شبكه سراسري باشيم."

خبرگزاري نووستي نيز در پايان آذرماه به نقل از ايگور سچين ـ معاون نخست‌وزير روسيه ـ كه در حاشيه همايشي در استانبول سخن مي‌گفت، اظهار كرد: "اين روزها روند راه‌اندازي فيزيکي اولين نيروگاه اتمي ايران به پايان خواهد رسيد و به عبارت ديگر اين نيروگاه به‌زودي به شبکه سراسري متصل خواهد شد."

روند راه‌اندازي فيزيکي نيروگاه بوشهر از 30 مرداد امسال (21 اوت 2010) آغاز شد و در اواخر آذرماه (اوايل دسامبر) کمپاني "اتم استروي اکسپورت" اعلام کرد که کار بارگذاري سوخت نيروگاه را به پايان رسانده است.

سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه در روند سوخت‌گذاري نيروگاه اعلام کرد که تاريخ توليد برق نيروگاه اتمي بوشهر در زمان هماهنگ شده با طرف ايراني خواهد بود.

آندره نسترنکو ـ سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه ـ گفت: "تا آن‌جا که ما مطلعيم امور بر اساس جدول زمان‌بندي‌شده انجام مي‌شوند و در پايان کليه امور مربوط به مرحله راه‌اندازي فيزيکي و مرحله توليد برق نيروگاه با هماهنگي با طرف ايراني آغاز خواهد شد."

در حالي كه اميدهايي جدي پس از سوخت‌گذاري نيروگاه اتمي بوشهر در ميان افكار عمومي براي راه‌اندازي آن شكل گرفته بود، شايعاتي مبني بر ايجاد اخلال در روند كار و بهره‌برداري نيروگاه شنيده شد. روزنامه ديلي‌تلگراف در روزهاي پاياني دي‌ماه مدعي شد،‌ " گروهي از دانشمندان هسته‌يي روسيه كه به ايران در ساخت نيروگاه هسته‌يي بوشهر كمك‌هاي فني ارائه مي‌كنند، به بهانه آسيب‌هايي كه مدعي شدند ويروس استاكس‌نت به تاسيسات هسته‌يي ايران زده است از كرملين خواستند كه راه‌اندازي نيروگاه بوشهر را به تعويق بيندازد."

اما اين شايعات و تاثير استاكس‌نت بر كار نيروگاه اتمي بوشهر از سوي ايران رد شد.

سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران دراين‌باره به ايسنا اعلام كرد:"ويروس استاكس‌نت هيچ‌گونه تاثير منفي بر روند پيشرفت فعاليت‌هاي نيروگاه اتمي بوشهر نداشته است و از حدود يك سال و نيم پيش، كارشناسان و متخصصان امنيتي سازمان با هوشياري كامل اين ويروس را شناسايي كرده و اقدامات لازم در اين زمينه انجام شده است."

هم‌چنين شركت روسي روس‌ اتم گزارش‌ رسانه‌هاي غربي مبني بر اين‌كه ويروس كامپيوتري "استاكس‌نت" روي نيروگاه اتمي بوشهر تاثير گذاشته است را رد كرد.

خبرگزاري شينهوا به نقل از سرگئي نويكف ـ سخنگوي شركت روسي روس‌ اتم ـ گزارش داد: "در شبكه كامپيوتري نيروگاه بوشهر به ويژه در واحدهايي كه مسووليت تامين امنيت را بر عهده دارد، هيچ‌گونه ويروسي وجود ندارد، زيرا اين شبكه كاملا مستقل بوده و جدا از منابع خارجي قرار دارد."

سخنگوي شركت روس‌ اتم تاكيد كرد كه اين ويروس نمي‌تواند وارد سيستم كنترل خودكار نيروگاه شود و كنترل راكتور را به خطر اندازد.

علي‌اكبر صالحي اوايل بهمن‌ماه در گفت‌وگو با ايسنا بار ديگر از انجام مرحله "بحراني شدن" رآكتور نيروگاه اتمي بوشهر در اواخر بهمن‌ماه سال جاري با حضور مسوولان روسي خبر داد.

صالحي كه هم زمان سرپرستي وزارت خارجه كشورمان را بر عهده داشت درباره بحراني شدن رآكتور نيروگاه بوشهر و اتصال برق توليد شده در اين نيروگاه به شبكه سراسري اظهار كرد: "فرآيند راه‌اندازي نيروگاه بوشهر و هر نيروگاه ديگري فرآيندي زمان‌بر است و مراحلي را بايد طي كند كه برخي از اين مراحل پلكاني است. ما بارها اعلام كرده‌ايم كه براي ما راه‌اندازي ايمن نيروگاه بوشهر مهم‌تر از راه‌اندازي سريع آن است. بنابراين ممكن است بر سر تست‌هايي كه در مرحله كنوني انجام مي‌شود، مسائلي پيش آيد كه مجبور شويم آن مرحله را اصلاح و مجددا تست كنيم و چنان‌چه مساله حل شد، از آن مرحله عبور كنيم."

وي گفت:"اميدواريم تا آخر بهمن‌ماه بتوانيم بحراني شدن رآكتور را داشته باشيم و با حضور مسوولان روسي شاهد انجام اين مرحله باشيم."

صالحي توضيح داد: "بحراني شدن يعني آغاز فعل و انفعال رآكتور و آرام آرام گرم شدن آب داخل محفظه رآكتور. اما براي اين‌كه آب به بخار تبديل شود و كيفيت بخار به جايي برسد كه بتواند وارد توربين شود مدت زماني طول مي‌كشد. ما نسبت به برنامه‌اي كه اعلام كرده‌ايم حدود يك ماه و نيم براي وصل به شبكه زمان نياز داريم، البته اين در حالي انجام مي‌شود كه نيروگاه در حال توليد قدرت و رآكتور بحراني شده باشد؛ بنابراين تا زماني كه بخار به 40 درصد برسد و اطمينان لازم را پيدا كنيم و تست‌هاي لازم بر روي توربين را انجام دهيم اميدواريم هم‌زمان با 20 فروردين و با همراهي و هماهنگي با روس‌ها، شاهد اتصال به شبكه سراسري در فروردين سال آينده باشيم."

صالحي درباره تاثير ويروس استاكس‌نت بر نيروگاه بوشهر با رد دوباره اين مطلب خاطرنشان كرد: "ما رد پاي اين ويروس را در برخي جاها گرفتيم و با آمادگي و هوشياري كه داشتيم توانستيم آن را كنترل كنيم. اين ويروس در مسائل و تجهيزات پيراموني از جمله كامپيوترهاي شخصي بيش‌تر بود، اما به سيستم‌هاي اصلي ما وارد نشده است و از اين نظر با روس‌ها كار را به درستي انجام داديم و با رعايت تمام نكات ايمني و امنيتي كار را پيش مي‌بريم."

رييس سازمان انرژي اتمي تاكيد كرد: "ممكن است نسبت به برنامه زمان‌بندي شده‌اي كه اعلام كرده‌ايم به دليل انجام تست‌هاي مختلف كمي تاخير داشته باشيم كه البته اين تاخير در حد يكي دو هفته است."

به گزارش ايسنا، اما اكنون كه روزهاي پاياني سال 89 را پشت سر مي‌گذرانيم نه تنها خبري از "بحراني‌ شدن"

قلب رآكتور نشد، بلكه اخباري ديگر مبني بر نياز نيروگاه به تست‌ها و اقدامات بيش‌تر كه طبيعتا بهره‌برداري از نيروگاه را به تعويق مي‌اندازد شنيده شد.

مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گزارش اخير خود درباره ايران اعلام كرد‌ "در 23 فوريه 2011، ايران به آژانس اطلاع داد كه بايد مجتمع‌هاي سوخت را از قلب رآكتور خارج كند و آژانس و ايران درباره ضرورت تدابير پادماني توافق كرده‌اند."

علي‌اصغر سلطانيه ـ نماينده دائم ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ـ گفت: "براساس درخواست روسيه كه مسوول تكميل نيروگاه اتمي بوشهر است، سوخت داخل قلب رآكتور براي انجام برخي آزمايش‌ها و اقدامات فني براي مدتي از قلب خارج مي‌شود."

سلطانيه در گفت‌وگو با ايسنا، گفت: اين درخواست روسيه مورد موافقت ايران قرار گرفته است و با توجه به نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در روند راه‌اندازي و بهره‌برداري نيروگاه بوشهر، اين موضوع از سوي ايران به آژانس نيز اطلاع داده شده است و آژانس بر اين روند نظارت كامل دارد."

او تاكيد كرد: "مسووليت كامل تكميل نيروگاه اتمي بوشهر با ايمني بالا، روسيه است و ايران همواره ايمني نيروگاه را با بالاترين استانداردهاي جهاني در اولويت و مورد تاكيد قرار داده است."

سرگئي لاوروف ـ وزير خارجه روسيه ـ در اين‌ مورد تاكيد كرد كه مشكل پيش آمده در نيروگاه بوشهر صرفا موضوعي "فني" است.

هم‌چنين سخنگوي کورپوراسيون دولتي انرژي اتمي روسيه "روس اتم" به خبرگزاري "نووستي" اعلام کرد: "خارج‌سازي سوخت از رآکتور اتمي نيروگاه بوشهر گام احتياطي لازم است."

وي افزود: "ممکن بود که به خاطر نقص فني يکي از چهار پمپ، براده و يا تراشه فلزي در کاست‌هاي سوختي نفوذ کند."

در بيانيه روس اتم كه اولين دليل رسمي را پس از انتشار اخبار در اين‌باره مطرح مي‌كرد، اعلام شد كه يكي از چهار پمپ خنك كننده‌ي اصلي راكتور دچار آسيب شده است و اين آسيب خروج سوخت و انجام يك بازرسي از راكتور و مجتمع‌هاي سوخت را براي اين كه هيچ گونه ذارات فلزي يا چيپ را در خود جاي نداده باشند، ضروري است.

در بيانيه‌ي اين شركت روسي آمده است كه مشكل زماني مطرح شد كه فشار در رآكتور در طول آزمايشات بالا رفت. پمپ لرزيد و رابط‌ها شكستند. در نتيجه ذرات فلزي كوچك‌تر از سه ميلي‌متر مي‌تواند درون پمپ‌هاي خنك كننده پرتاب شود و در مجمتمع‌هاي سوخت جاي گيرد.

اين بيانيه مي‌افزايد: رابط‌ها در شرايط لرزش شديد و فشار ارتعاشي شكستند.

در اين بيانيه هم‌چنين آمده است: اگر ذرات فلزي در مجتمع‌هاي سوخت يافت شوند، مجتمع‌ها شسته خواهند شد، بدنه‌ي رآكتور پاكسازي خواهد شد و پس از آن سوخت بار ديگر در رآكتور بارگذاري خواهد شد.

اين بيانيه مي‌گويد كه پمپ دچار اشكال متعلق به سال‌هاي 1970 و زماني است كه آلمان غربي ساخت رآكتور را آغاز كرد.

روس‌ها كه از سال 1995 ساخت بوشهر را به عهده دارند گفته‌اند كه تجهيزات قديمي آلماني آن‌ها را با چالش‌هايي بيش از آن چه پيش‌بيني مي‌كردند، روبه‌رو كرده است.

در همين حال، سخنگوي وزارت امور خارجه پس از برخي جوسازي‌ها درباره خروج سوخت از قلب رآكتور و در حالي كه گزارش آژانس مبتني بر موافقت ايران با درخواست پيمانكار روسيه براي خارج كردن سوخت از رآكتور بود اعلام كرد: "اخبار مربوط به خروج سوخت هسته‌يي از قلب نيروگاه اتمي بوشهر صحت ندارد."

رامين مهمان‌پرست در پاسخ به سوالي درباره مطالب منتشره در مورد نيروگاه اتمي بوشهر با بيان اين مطلب افزود: "طبق بررسي به عمل آمده سوخت هسته‌يي از قلب نيروگاه خارج نشده و كار اين نيروگاه روند جاري خود را طي مي‌كند."

پس از اين اظهار نظر سخنگوي وزارت خارجه كشورمان در رابطه با آخرين وضعيت نيروگاه بوشهر تاكنون هيچ يك از مقامات سازمان انرژي اتمي اطلاع‌رساني مطلوبي درباره ادامه فعاليت‌ها در نيروگاه بوشهر نداشته‌اند و تلاش‌ها‌ براي اطلاع‌ از وضعيت نيروگاه ادامه دارد و شايد براي دانستن اطلاعات جديد بايد تا گزارش بعدي مديركل آژانس منتظر ماند.

اما در آخرين تحولات درباره نيروگاه بوشهر محمود احمدي‌نژاد در گفت‌وگوي تلفني همتاي روس خود كه دوشنبه اين هفته انجام گرفت، اظهار اميدواري كرد كه روسيه بتواند طبق قرارداد، برنامه تنظيمي را به مورد اجرا درآورد و برق هسته‌يي نيروگاه اتمي بوشهر در زمان مقرر وارد شبكه سراسري كشور شود.

"رييسان‌جمهور ايران و روسيه با اشاره به اهميت و ضرورت گسترش روابط دو جانبه و منطقه‌يي دو كشور بر راه‌اندازي نيروگاه بوشهر در زمان پيش بيني شده تاكيد كردند. "

دكتر محمود احمدي‌نژاد در تماس تلفني ديميتري مدودف با بيان اين‌كه جمهوري اسلامي ايران از افزايش همكاري‌هاي دو كشور در عرصه‌هاي مختلف استقبال مي‌كند، اظهار كرد: "زمينه‌هاي فراواني براي همكاري‌هاي ايران و روسيه وجود دارد و در اين زمينه راه‌اندازي نيروگاه بوشهر در موعد مقرر به نفع منافع دو كشور است."

هم‌چنين ديميتري مدودف ـ رييس‌جمهور روسيه ـ نيز در اين تماس تلفني خود با تاكيد بر گسترش و تحكيم مناسبات و همكاري‌هاي تهران ـ مسكو در همه زمينه‌ها از اهتمام و جديت كشورش براي راه‌اندازي نيروگاه بوشهر در موعد پيش‌بيني شده خبر داد.

هر چند تاكيد رييس‌جمهور روسيه بر جديت كشورش براي راه‌اندازي نيروگاه بوشهر در موعد پيش‌بيني‌ شده - البته اين موعد رسانه‌يي نشده-، اميدوار‌كننده است، اما كافي نيست و نگراني‌ها درباره زمان بهره‌برداري نيروگاه بوشهر نزد افكار عمومي ايران هم‌چنان باقي است.