چرا ویتامین ها جذب بدن نمی شوند؟

"ما همان چیزی هستیم که می‌خوریم"، شاید این جمله کمی کلیشه‌ای به نظر برسد اما کاملا گویای حقیقت است و اهمیت تغذیه در سلامتی انسان را گوشزد می‌کند. اما گاهی نیز پیش می‌آید که با وجود داشتن تغذیه سالم باز هم فرد با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مواجه می‌شود. پس چگونه چنین چیزی ممکن است؟ در ادامه همراه ما باشید تا علت عدم جذب ویتامین‌ها را برایتان شرح دهیم.

ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای بدن کدامند ؟

ویتامین‌ها و املاح معدنی ریزمغذی‌هایی هستند که بدن برای انجام طیف وسیعی از عملکردهای طبیعی خود به آنها نیاز دارد. تعداد ویتامین‌های مورد نیاز بدن حدود 13 مورد است: ویتامین A، C، D، E، K و ویتامین‌های گروه B که 8 مورد را شامل می‌شوند اما تعداد مواد معدنی مورد نیاز بدن بیش از اینهاست و ممکن است حتی نام بسیاری از آنها چندان برای شما آشنا نباشند. مهم‌ترین مواد معدنی مورد نیاز بدن شامل این موارد می‌شوند: آهن، کلسیم، منیزیم، سلنیوم، زینک، کروم، پتاسیم، ید و .... پیروی از یک رژیم غذایی متنوع و سالم، کلیه مواد مغذی را برای بدن شما تامین خواهد کرد.

اما اگر رژیم غذایی مطلوب نباشد، بدن با کمبود بسیاری از ویتامین‌ها مواجه می‌شود. در این صورت با توجه به نوع کمبود، باید از ویتامین مورد نظر استفاده کرد. خوشبختانه قیمت مکمل‌های ویتامین آنقدر زیاد نیست که اکثریت مردم نتوانند از آنها استفاده کنند. قیمت قرص ویتامین دی و همه ویتامین‌های دیگری که از آنها نام بردیم بسته به برند و خارجی یا ایرانی بودن آنها تعیین می‌شود.

علت عدم جذب ویتامین ها در بدن

"من که تغذیه خوبی دارم، پس چرا آزمایش نشان می‌دهد که کمبود ویتامین در بدن من هست؟" این پرسش، سوال بسیاری از شما ممکن است باشد. به عنوان مثال بسیاری از افراد می‌گویند: "من به اندازه کافی گوشت و مواد پروتئینی می‌خورم اما باز هم پزشک به علت کم‌خونی قرص آهن برای من تجویز کرده است. واقعا چرا؟" علت عدم جذب ویتامین‌ها هر یک از موارد زیر می‌تواند باشد:

ممکن است به سندرم سوء جذب مبتلا باشید

نقش اصلی روده کوچک در بدن جذب مواد مغذی از غذا و فرستادن آن به جریان خون است. سندرم سوء جذب اختلالی است که در آن روده کوچک نمی‌تواند مواد مغذی و مایعات را به اندازه کافی جذب کند. مواد مغذی که روده کوچک اغلب در جذب آنها مشکل دارد می‌تواند شامل درشت مغذی‌ها (پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها)، ریز مغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) و یا هر دوی آنها باشد. یعنی مثلا یک فرد می‌تواند هم در جذب پروتئین مشکل داشته باشد و هم در جذب ویتامین‌هایی مثل E. در این صورت تنها راه ممکن استفاده از مکمل‌های غذایی مثل قرص ویتامین E نیست. این بیماری نیاز به درمان‌های جدی‌تری دارد.

علائم سندرم سوء جذب در صورتی ایجاد می‌شوند که مواد مغذی به صورت جذب نشده از دستگاه گوارش عبور کنند. نشانه‌های عدم جذب ویتامین‌ها شامل: کم‌خونی، سوء تغذیه، فشار خون پایین، کاهش وزن، تحلیل عضلانی، ریزش مو، خشکی صورت و ... می‌تواند باشد. به منظور درمان سندرم سوء جذب، پزشک از درمان‌های مختلفی استفاده می‌کند. مثلا ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی ایجاد کرده و جهت کاهش اسهال مصرف غذاهای پرچرب را محدود کند. همچنین ممکن است مکمل‌های آنزیم گوارشی یا مولتی ویتامین مینرال تجویز شود. سندرم سوء جذب بر اثر آسیب به روده، استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک‌ها، بیماری سلیاک، کرون،  پانکراتیت مزمن، فیبروز کیستیک، عدم تحمل لاکتوز، بیماری‌های کیسه صفرا و کبد و مصرف برخی داروهای خاص ممکن است بوجود آید.

ممکن است ویتامین ها به موقع در بدن تجزیه نشوند

برای اینکه بدن انسان بتواند از ویتامین‌ها و مواد معدنی استفاده کند، باید به موقع در بدن آزاد شوند. اگر از قرص ویتامین استفاده می‌کنید، این قرص در بدن در یک بازه 20 دقیقه‌ای باید ریزمغذی‌های موجود در خود را آزاد کند تا جذب به صورت مطلوب صورت گیرد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از مولتی‌ویتامین‌ها طی بیست دقیقه محتویات درون خود را آزاد نمی‌کنند. بنابراین جذب مواد مغذی به خوبی صورت نمی‌گیرد و حتی با وجود خوردن مولتی ویتامین ممکن است کمبود ویتامین دیده شود.

گاهی برای ماندگاری بیشتر مولتی ویتامین‌ها ترکیبات دیگری مثل هیدروکسی پروپیل متیل سلولز نیز به آنها افزوده می‌شود. این ترکیبات قابلیت حلالیت قرص یا کپسول را کاهش داده و توانایی آن برای جذب توسط بدن را کمتر می‌کند. از این رو توصیه می‌شود که همواره از برندهای معتبر و معروف برای خرید مولتی ویتامین‌ها استفاده شود. یکی از مراکز معتبر برای خرید مولتی ویتامین و مینرال به صورت اینترنتی، داروخانه آنلاین مثبت سبز به مدیریت جناب آقای سید مرتضی مهر طباطبایی است.

عدم آگاهی از نحوه مصرف ویتامین ها علت عدم جذب آنهاست

ویتامین‌ها انواع مختلفی دارند؛ مثلا برخی از آنها محلول در آب و بعضی دیگر محلول در چربی هستند و بنابراین طریقه مصرف آنها با هم متفاوت است. املاح معدنی نیز با برخی ترکیبات و مواد غذایی تداخل دارند. در اینجا علت عدم جذب مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی را برای شما شرح می‌دهیم:

علت جذب نشدن ویتامین دی در بدن

کمبود ویتامین دی یکی از شایع‌ترین کمبودهای تغذیه در کلیه جوامع محسوب می‌شود. همان‌طور که حتما می‌دانید نور خورشید اصلی‌ترین منبع دریافت ویتامین D در بدن است. اگر به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار نگیرید، بعید نیست که کمبود ویتامین د داشته باشید. بهترین ساعت برای قرارگیری در معرض آفتاب به هنگام ظهر است که نور خورشید بیشترین مقدار اشعه خود را به زمین می‌فرستد. ویتامین D محلول در چربی است؛ پس اگر می‌خواهید آن را در قالب مکمل استفاده کنید، حتما در کنار غذاهایی که حاوی چربی‌های مفید هستند، باید استفاده شوند. بیماری سلیاک، بیماری کرون و اختلالات مجاری صفراوی نیز ممکن است در عدم جذب خوراکی‌های حاوی ویتامین دی در بدن تاثیرگذار بوده و اختلال ایجاد نمایند.

علت کم خونی فقر آهن

آهن در مواد غذایی به دو صورت است: آهن هم و غیر هم. آهن موجود در فرآورده‌های گوشتی، "هم" بوده و نسبت به آهن "غیر هم" موجود در فرآورده‌های گیاهی جذب بهتری دارد. پس اگر گوشت کم می‌خورید و بیشتر از حبوبات جهت تامین آهن استفاده می‌کنید، احتمال کم‌خونی در شما زیاد است. اگر خوراکی‌های حاوی آهن یا قرص آهن را در کنار چای یا قهوه استفاده کنید، جذب آنها در بدن کمتر می‌شود؛ از این رو حتما میان آنها باید فاصله زمانی قرار دهید. یکی از بهترین راه‌ها جهت افزایش جذب آهن در بدن، مصرف آن در کنار ویتامین C است. این ویتامین جذب آهن در بدن را در حد قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ به همین دلیل در بسیاری از مکمل‌های غذایی نیز آهن و ویتامین سی در کنار یکدیگر فرموله می‌شوند. اختلالات روده‌ای نیز دیگر علت بروز کم خونی فقر آهن می‌تواند باشد.

دلایل کمبود ویتامین B12 و B6

ویتامین‌های گروه B همگی محلول در آب هستند و معمولا مازاد آنها به راحتی از بدن دفع می‌شود. کمبود ویتامین ب 12 و ب 6 یکی از متداول‌ترین کمبودها در میان ویتامین‌های ب است.

کمبود ویتامین B12 می‌تواند نوعی از کم‌خونی را بوجود آورد. شایع‌ترین علت این نوع از کم‌خونی کمبود ماده‌ای به نام فاکتور داخلی است. کمبود این ماده زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به سلول‌های معده که آن را تولید می‌کنند، حمله کند. انجام عمل جراحی معده، اختلال در روده کوچک، اختلالات گوارشی و مصرف برخی داروها نیز می‌تواند سبب ایجاد کمبود ویتامین B12 شود. ویتامین ب 12 بیشتر در فرآورده‌های حیوانی مثل گوشت قرمز یا گوشت مرغ وجود دارد.

کمبود ویتامین B6 معمولا ناشی از داروهای غیرفعال کننده پیریدوکسین، کمبود پروتئین، سوء جذب و اعتیاد به الکل است. دقت کنید که کمبود ویتامین ب 6 می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی، درماتیت سبورئیک، گلوسیت و کیلوز شده و در بزرگسالان حتی افسردگی، گیجی و تشنج را نیز موجب شود. در صورتی‌که کمبود ویتامین‌های گروه ب با خوردن مواد غذایی جبران نشود، به ناچار باید از مکمل‌های غذایی کمک گرفت.

کمبود کلسیم با وجود مصرف منابع کلسیم

کمبود ماده معدنی کلسیم عواقب نامطلوبی مثل پوکی استخوان را در پی خواهد داشت. علت اصلی کمبود کلسیم، مصرف ناکافی منابع حاوی کلسیم به مدت طولانی به ویژه در دوران کودکی است اما اگر با وجود داشتن رژیم غذایی مناسب باز هم کمبود کلسیم وجود داشت باشد، علت ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:

• داروهایی که جذب کلسیم را کاهش می‌دهند
• عدم تحمل غذایی نسبت به غذاهای غنی از کلسیم
• تغییرات هورمونی (به ویژه در خانم‌ها)
• بعضی از فاکتورهای ژنتیکی

یکی از بهترین راهکارها برای جذب افزایش جذب کلسیم در بدن، مصرف این ماده معدنی در کنار ویتامین D است زیرا این ویتامین جذب کلسیم را بهبود می‌بخشد.

علل عدم جذی زینک در بدن

زینک (روی) یکی از مواد معدنی ضروری برای عملکرد بهینه سیستم ایمنی بدن است. کمبود این ماده همچنین ریزش مو، تاخیر در ترمیم زخم‌ها، اختلال در رشد و سرماخوردگی‌های مداوم را در پی خواهد داشت. بیماری‌های مزمن کبد و کلیه از عوامل اصلی کمبود روی در بدن محسوب می‌شوند. مکمل‌های آهن با دوز بالا نیز می‌توانند بر نحوه جذب روی تاثیر گذاشته و منجر به کمبود آن شوند. همچنین یک بیماری ارثی نادر به نام "آکرودرماتیت انتروپاتیکا" نیز وجود دارد که ممکن است جذب روی در بدن را مختل کند.

نتیجه گیری

علت عدم جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن بسته به نوع آنها متفاوت است اما به طور کلی اختلالات روده، ابتلا به بیماری‌های گوارشی یا کبد و کلیه و همچنین مصرف برخی از داروها از مهم‌ترین این علل به شمار می‌آیند. دقت کنید که برخی از ویتامین‌ها نیز با هم یا با بعضی مواد غذایی یا داروها اختلال دارویی ایجاد می‌کنند پس در صورت داشتن هر نوع بیماری در مورد زمان مصرف ویتامین‌ها با پزشک مشورت نمایید تا جذب مواد مغذی در بدن شما به بهترین شکل صورت گیرد.

تماشاخانه

زاکانی چقدر برای تهران مفید بوده‌است؟ وعده‌ها یا خیالبافی‌های یک شهردار! تهران دلخوش کدام یک است؟ (فیلم)

وقتی احمدی‌نژاد اسم قوچ ارمنی را برای اولین‌بار شنید؛ یک خاطره جدید و عجیب از حضور احمدی‌نژاد در یک جلسه محیط زیستی (فیلم)

فیلم های دیگر