برجام؛ چرا مثال جام شراب و نه ليوان شير و شكر؟

عصر ايران؛ مهرداد خدير- روزنامه كيهان در يادداشتي به قلم آقاي حسين شريعتمداري  با قبول اين واقعيت كه "توافق هسته اي يا برجام نقاط مثبتي هم دارد" علت مخالفت و اصرار بر رد آن را اين موضوع دانسته كه نمي توان در قبال آن از حق شرط يا همان تحفظ استفاده كرد زيرا يك پيمان دو جانبه است كه يك طرف آن ايران قرار دارد و سوي ديگر گروه 1+5 و هر يك از دو طرف تنها مي توانند به آن پاسخ آري يا نه بدهند و مانند پيمان هاي چند جانبه نيست كه بتوان در عين الحاق به يك كنوانسيون برخي از مواد را نپذيرفت و اصطلاحا اعلام تحفظ كرد.

  اين تعبير در كليت خود البته سخن درستي است ولي  استدلال مخالفان ارايه لايحه برجام به مجلس نيز مبتني برهمين است كه نمي توان بندهايي از آن را پذيرفت و موادي را نه و چنانچه برخي را نپذيريم آيا دوباره بر سر اين مواد چانه بزنيم و اساسا چنين امكاني فراهم است يا نه.

توافق هسته اي يا برجام ( برنامه جامع مشترك هسته اي) مجموعه اي است در هم پيوسته و به همين سبب كارشناساني از بررسي آن در شوراي عالي امنيت ملي دفاع مي كنند تا تنها از منظر امنيت ملي بدان پرداخته شود.

   تخصص اصلي شخص ريس جمهور روحاني نيز مولفه امنيت ملي اما با نگاه مرسوم غير امنيتي است و ديديم كه در سخنراني روز سه شنبه در همدان نيز به صراحت گفت : " بعد از 23 ماه تلاش و مذاكره توسط ديپلمات هاي ملت به نقطه اي رسيده ايم كه توانستيم سايه شوم جنك را از سر مردم برداريم و امنيت واقعي را به كشور بازگردانيم."

   از نگاه او تحريم نيز يك تهديد امنيتي به حساب مي آمد و بايد برچيده مي شد و اگر از انتخابات رقابتي ونرخ مشاركت بالاتر در اسفند ماه دفاع مي كند و نهادهاي ناظر را از دخالت و تصور فراقانوني بودن بر حذر مي دارد نيز از همين منظر است كه حضور گسترده تر را نه تنها تهديد امنيت ملي نمي داند كه اتفاقا مقوم آن ارزيابي مي كند.

  تفاوت اصلي نگاه ها پس در اين است كه از منظر حاميان و مجريان ، توافق به سود امنيت ملي است چون اولا سايه جنگ را دور كرده است، ثانيا تحريم را بر مي چيند و ثالثا دروازه هاي تعامل را مي گشايد.

  از منظر مخالفان و دلواپسان اما توافق نه تنها سايه جنگ را برنداشته كه  با آنچه آنان محدوديت هاي موشكي مي دانند يكي از عوامل حمله را برمي چيند و به سود امنيت ملي هم نمي دانند چون هر تغييري را به منزله براندازي ارزيابي مي كنند. كما اين كه از تحليل يك روزنامه آمريكايي چنين برداشت كردند و با اين كه در متن مقاله كلمه براندازي نيامده بود اين واژه را در تيتر يك آوردند.

  در اين نگاه دو مثال براي آميختگي بيشتر وجود ندارد: يكي مثال سيبي  كه بخشي از آن گنديده است ولي  مي توان بخش سالم را مصرف كرد و بخش فاسد را دور انداخت و ديگري اختلاطي كه قبل تفكيك نيست و آيه قرآن را مثال مي آورند كه " اي پيامبر، از تو درباره شراب و قمار مي پرسند. بگو در ارتكاب هر دو گناهي بزرگ است و سودهايي هم دارد و گناه آن از نفع آن بزرگ تر است."

  با اين توصيف حتي يك قطره هم كافي است و برجام را به مثابه جام شراب مشكل دار مي دانند و نقاط منفي را هر قدر هم باشد تاثير گذار مي دانند.  پس هر قدر هم برجام واجد نقاط مثبت داشته باشد در حرمت آن تفاوتي ايجاد نمي كند.

 اما مگر برجام، موضوعي شرعي است كه درباره آن چنين مثالي بياوريم؟ ضمن اين كه اگر قرار بر مثال آوري باشد چرا مثال مشهور روشنفكري ديني و همان شير و شكر را نياوريم كه شير و شكر چنان به هم آميخته مي شوند كه هر چند ديگر قابل تفكيك نيستند و نمي توان شكر را از شير جدا كرد اما ماهيت شير باقي است گرچه شكرين شده و شكر نيز هرچند ديگر ديده نمي شود و قابل استحصال نيست اما شيريني آن باقي است.

  شير و شكر نيز به هم مي آميزند و حاصل، شيري است شيرين كه همچنان سپيدرنگ است و خواص شير را هم دارد در عين اين كه با شير بدون شكر متفاوت است. اين مثال را در پاسخ به مدعياني مي آورند كه مي گويند روشنفكري و دين داري قابل جمع نيستند ولي همين مثال شير و شكر كه بارها به كار رفته در مقام پاسخ مي آيد.

  تفاوت در نگاه است. نگاه منفي دلواپسان كه برجام را به مثابه جام شراب مي دانند و بر همين اساس صحبت از اين كه يك قطره الكل دارد يا چند قطره را بلاوجه مي دانند. نگاه مثبت اما برجام را جام شيري مي داند كه هر چند موادي به آن افزوده شده و رنگي گرفته يا شيرين شده يا طعمي گرفته اما ماهيت اصلي آن - به رسميت شناختن حق غني سازي ايران ولو در اندازه هاي كمتر - باقي است.