چند نکته درباره کنفرانس فلسطین در تهران

کنفرانس فلسطین به عنوان یک سازوکار چندجانبه، برای حمایت از آرمان فلسطین تشکیل شده و شش دوره از برگزاری آن می گذرد.

برای ارزیابی صحیح نتایج آن بایستی با یک نگاه واقع بینانه و در یک چارچوب علمی به نقد و بررسی نقاط ضعف و قوت آن پرداخت. در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- نهادهای چندجانبه برای پیگیری اهداف برگزارکنندگان و موسسان آن تشکیل می شوند. این نهادها دارای اهداف خرد و کلان متعددی هستند که توسط بانیان آن طراحی می شود. ششمین کنفرانس فلسطین فاقد یک طراحی دقیق و منسجم و اهداف قابل ارزیابی بوده و در بررسی نتایج آن، آنچه که مورد توجه قرار می گیرد، کم کردن تهدیدات و چالش های ناشی از کنفرانس است و نه دستاوردها و یا منافع حاصل از برگزاری آن. در چنین قالبی، عدم برگزاری کنفرانس های اینچنینی، به مراتب بهتر از برگزاری آن خواهد بود.

- بخشی از ارزیابی موفقیت و یا شکست این کنفرانس را بایستی در مقایسه با سایر نهادهای مشابهی که توسط دولت های رقیب و یا متخاصم در خصوص مسئله فلسطین برگزار شده، به عمل آورد. کنفرانس پاریس که برای بررسی چالش های موجود در روابط رژیم اسرائیل با فلسطین و سازوکارهای راه حل دو دولت برگزار شد نمونه از موارد متعدد است. این کنفرانس در 26 دی ماه و با حضور 70 کشور و 40 وزیرخارجه از کشورهای موثر در سطح جهان (5 عضو دائم شورای امنیت، اتحاده اروپا، کشورهای G20، سران عربی) برگزار شد. مقایسه تعداد و سطح شرکت کنندگان در کنفرانس پاریس و تهران (با دو دستور کار کاملاً متضاد) نشان دهنده سنگینی معنی دار کفه ی ترازو به نفع پاریس است.

- در تکمیل بند پیشین می توان به نشست های مسکو و بیروت که با حضور تمام گروه های فلسطینی برگزار شد اشاره کرد. این نشست ها در دهه سوم دی ماه برگزار و با استقبال بسیار خوب جریان های فلسطینی روبرو شدند. کنفرانس تهران متاسفانه در این خصوص ناکام بود.

- یکی از کارکردهای کنفرانس های چندجانبه هنجارسازی در سطح بین المللی است. هنجارسازی نیازمند ائتلاف سازی است. مطالعه ی اسناد این کنفرانس، سطح شرکت کنندگان، کنفرانس های همزمان (پاریس، بیروت و مسکو) و واقعیت های خارجی نشان دهنده عدم موفقیت کنفرانس فلسطین در این امر است.

- یکی دیگر از اهداف کنفرانس های چند جانبه قدرت نمایی بانیان آن در خصوص موفقیت آن ها در ایجاد اجماعی از کشورهای همسو در خصوص موضوع مورد نظر است. حضور 18 رئیس پارلمان که عموماً یا به لحاظ ملاحظات نامرتبط با موضوع فلسطین (لبنان، سوریه، عراق) در این کنفرانس شرکت نمودند و یا از کشورهای کم رمق در مناسبات بین المللی هستند (ماداگاسکار، زنگبار، گینه و ...) نشان دهنده ی عدم موفقیت کنفرانس فلسطین در این خصوص است. چه بسا عدم موفقیت در این امر در مقابل موقعیت بهتر کنفرانس های دیگر جهانی، منجر به افزایش آسیب پذیری بیشتر گفتمان کشورمان در خصوص آرمان فلسطین شده است. سخنان رئیس مجلس اردن پس از بازگشت به کشورش، اوج ناکامی برگزار کنندگان اجلاس در این خصوص محسوب می شود.

- باید توجه داشت که صرف دعوت از اتباع سایرکشورها به یک نشست، نمی تواند آن را تبدیل به یک اجلاس بین المللی معتبر در صحنه بین المللی نماید. نهادهای چندجانبه بین المللی عموماً متشکل از نمایندگان دولت ها هستند که با حدود وظایف و اختیارات مشخص در نشست ها حضور می یابند. حضور اتباع 80 کشور جهان در تهران، از این نگاه نمی تواند موفقیت چشم گیری برای ششمین کنفرانس تهران تلقی گردد. چه بسا در صورتی که اگر کنفرانس دیگری به صورت همزمان در عربستان برگزار و تمام هزینه های مدعوین نیز به عهده گرفته می شد، بسیاری از میهمانان ششمین کنفرانس فلسطین در تهران، حضور در ریاض را به سبب امکانات پذیرایی بیشتر ترجیح می دادند!

- در طول دوره جنگ سرد، کشورها با برگزاری کنفرانس ها و گردهمایی هایی نسبت به اعلام مواضع و نظرات خود در خصوص موضوعی خاص اقدام می نمودند. در دهه ی دوم هزاره سوم، و به مدد تکنولوژی های ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی، سازوکارهای پرهزینه ی سخت، جای خود را به نرم افزارهای پیام رسان و شبکه های اجتماعی داده اند. در صورتی که از چنین بستری برای انتقال مواضع و گفتمان کشورمان در خصوص فلسطین استفاده می شد، دیگر نیازی به تحمل هزینه های سنگین برگزاری این اجلاس و تهدیدات ناشی از آن وجود نداشت.

با جمع بندی تمام موارد ذکر شده می توان نتیجه گرفت که ادامه ی روند شش دوره ی پیش در برگزاری کنفرانس حمایت از فلسطین، نه تنها نمی تواند منجر به تقویت مواضع سیاسی جبهه ی مقاومت در برابر رقبا و دشمنان منطقه ای و بین المللی گردد، بلکه ظرفیت تضعیف دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران در خصوص مسئله ی فلسطین و راه حل نهایی آن شود.

پیشنهاد می شود دبیرخانه کنفرانس، با مطالعه ی دقیق و واقع بینانه موضوع فلسطین و چالش های پیرامون آن و استفاده از نظرات جامعه دانشگاهی در حوزه های جامعه شناسی و علوم اجتماعی و ... اقدام به طراحی جدید و صحیح مسیر حرکتی این کنفرانس دردوره های آتی نماید. بی شک برگزار کنندگان کنفرانس حمایت از فلسطین در خصوص هزینه های صرف شده برای آن، در قبال مردم کشورمان و نیز آرمان فلسطین مسئول اند.